Ateşli Havale

Ateşli Havale Hakkında

Havale annelerin çok korktuğu ve yaşamak istemedikleri hastalık çeşitlerinden birisidir. Özellikle nöbet sonrasında çocuklarda oluşabilecek geri dönüşümü olmayan ciddi hasarlardan korkulur. Havale nöbetleri titreme ve beyaz köpük çıkarma gibi semptomlara neden olduğu için genellikle epilepsi hastalığı ile karıştırılabilir. Ancak havale epilepsi hastalığından çok farklı bir hastalıktır. 1 yaş ve sonrasında ilk havale nöbetini geçiren çocuklarda nöbetlerin tekrarlama ihtimali çok yüksektir. Nöbetler ateşin tamamen yükselmesini beklemeden görülebilir. Böyle gelişen havale nöbeti daha tehlikelidir. Havale sırasında uygulanan ilk müdahale hayat kurtarıcı müdahale niteliğindedir. Nöbet sırasında çocuk düşme, aspire etme ve yaralanma gibi riskler yaşayabilir. Bu gibi durumlarda müdahale etmek gerekir. Havalenin oluşmasına neden olan en önemli semptom yüksek ateştir. Aile öyküsü de havale nedenidir. Ailesinde çocukluk döneminde havale nöbeti görülen kişiler havale riski taşırlar.

Havale Nedir?

Beyin hücrelerinde normal olmayan elektriksel iletim uyarıları sonucunda oluşan bilinç kaybı ve vücut kasılmalarına havale denir. Konvülsiyon olarak da bilinir. Gelişmediği için enfeksiyonlara karşı korumasız olurlar. Özellikle 2 yaşa kadar anne sütü almayan bebekler çok kısa sürede enfeksiyon alarak yüksek ateşe maruz kalırlar. Enfeksiyon nedeni ile yüksek ateş geçiren çocuğun vücut direnci bu ateşi tolere edemez ve çocukta konvülsiyon nöbeti gelişir. Havale nöbetler halinde yaşanır. Gelen nöbetler genellikle 30 saniye ile 2 dakika arasında sürer. Tedavinin devamı için nöbet süresini bilmek önemlidir. Nöbet sırasında çocuklarda kasılmalar oluşur. Bazen ağızdan beyaz köpük oluşabilir. Bu nedenle yapılan ilk müdahale çok önemlidir.

Konvülsiyon nöbet sırasında beyni etkilediği için tüm vücut istemsiz olarak tepki verir. Konvülsiyon görülmesinin nedenleri farklıdır. Konvülsiyonun en tehlikeli olduğu zaman 1- 5 yaş arasındaki zamandır. Bu dönemde geçirilen havale ciddi beyin hasarlarına neden olabilir. Havalede sık sık ateşlenen ve 5 yaş altında olan çocuklar risk grubunda olan çocuklardır. Konvülsiyonun tedavisi için genellikle anti epileptik ve antikonvülzan ilaçlar başlanır. Bu ilaçlar beyinde meydana gelen elektrik iletiminin bozulmasını önler ve hastayı oluşabilecek yeni ataklara karşı korur. İlaç tedavisine olumlu yanıt vermeyen hastalar son çare olarak cerrahi yöntemler ile tedavi edilir. Konvülsiyon basit ateşli ise aile hekimleri ve çocuk doktorları tarafından takip edilir. Ancak ilerleyen konvülsiyon ataklarında cerrahi girişim mutlaka uzman çocuk nöroloji hekimi tarafından yapılır. Halk arasında bazı bitkisel kaynaklı gıdaların konvülsiyonu önlediği ve tedavisi için kullanıldığı bilinir. Sarımsak, ceviz ve haşhaş gibi bitkiler havale tedavisinde kullanılır. Ancak havale çok ciddi ve tehlikeli bir hastalık olduğu için mutlaka uzman doktora danışılmalıdır.

Havale Çeşitleri Nelerdir?

Konvülsiyon çeşitleri çocuğun ateşinin durumuna göre belirlenir. Ateşli olarak geçirilen havaleler genellikle daha sorunsuz olanlarıdır. Ateşsiz halde gerçekleşen havaleler tehlikeli ve uzun dönem süren havale çeşitlerindendir. Havale ateşli, ateşsiz, tekrarlayan ve tekrarlamayan havale olarak çeşitlendirilebilir. Ülkemizde en çok görülen havale çeşidi ise ateşli havale çeşitleridir. Yetişkinlerin bağışıklık sistemleri daha kuvvetli olduğu için ateş nedeni ile havale geçirme riski genellikle düşüktür.

Ateş Nedeniyle Oluşan Havaleler

Çocuğun ateşinin 38 derece ve üzerinde olduğu durumlarda geçirilen nöbetlere ateş nedeni ile oluşan havale denir. Ateşli olan havale erken dönemde kendini belli eder ve müdahale için zaman kazandırır. Ateşli havale sonucunda erken müdahale edilirse beyin hasarı oluşma riski düşüktür. Genellikle çocuklar 6 yaşını doldurduktan sonra ateşli havale geçirmezler. Ailesinde ateşli havale geçiren çocuklarda görülme olasılığı yüksektir. Ateşli havaleler genellikle kısa sürede bittiği için beyin hasarı oluşturmazlar. Ancak kompleks halde oluşan havaleler risklidir. Ateşli havale genellikle enfeksiyon varlığı sonucunda oluşan havaledir. Ateşli havaleler ilerleyen dönemlerde epilepsi ataklarına dönüşebilir. Bu gibi sorunlar yaşanmaması için konvülsiyon sırasında müdahale edilmesi çok önemlidir.

Basit Ateşli Havale

Ateş nedeniyle oluşan konvülsiyonun 20 dakikadan kısa süren ve konvülsiyonun yaşandığı gün tekrar etmeyen çeşidine basit ateşli havale denir. İyi huylu havale olarak da bilinir. Basit ateşli havale kısa sürdüğü için genellikle zararsızdır. Basit havale nöbetlerinin epilepsi hastalığına dönüşme ihtimali de azdır. Kısa sürede tekrarlamaz. Tanı ve teşhis için EEG ve EMAR gibi ileri tetkiklerin yapılmasına gerek yoktur. İlk havale döneminde aile hekimleri tarafından düzenli bir izlem önerilir. Gerekirse çocuk doktorları da yakın takibe alabilirler.

Komplike Ateşli Havale

Nöbetin 20 dakikadan uzun sürdüğü ve genellikle aynı gün içerisinde tekrar ettiği havale çeşidine komplike ateşli havale denir. Komplike ateşli havale çok sık tekrar ettiği için ilerleyen dönemlerde epilepsi hastalığına neden olabilir. Nöbet sırasında erken müdahale edilmez ise ciddi ve kalıcı beyin hasarlarına neden olur. Nöbetler genellikle uzun sürer. Nöbet sırasında oluşan vücut kasılmaları da basit ateşli havaleye göre daha uzun sürer. Komplike ateşli havaleler için devamlı olarak ilaç tedavisi düzenlenebilir. Bu tip nöbetleri geçiren çocukların mutlaka çocuk nöroloji uzmanları tarafından takip edilmeleri gerekir. Komplike ateşli havale de genellikle antiepileptik ve antikonvülzan ilaç tedavisi başlanır. Bu ilaçlar hastalarda aynı gün içerisinde tekrar nöbet geçirme riskini önler.

Havaleye İlk Müdahale Nasıl Olmalıdır?

Havale geçirmenin nedeni ateş yükselmesi ise ilk önce hastanın ateşinin kontrol altına alınması gerekir. Ilık duş aldırmak, ıslak havlu koymak ve soğuk uygulama gibi müdahaleler ile ateş kontrol altına alınır. Bu uygulamalara ek olarak ateş düşürücü ilaç desteği uygulanır. Hastanın solunum yollarının açık olup olmadığı mutlaka kontrol edilmeli ağız içinde aspire edilebilecek bir şey var ise hemen çıkartılmalıdır. Özellikle kompleks ateşli havalede nöbet sırasında beyaz köpük oluşumu ya da kusma gibi sorunlar olabilir. Küçük çocuklar nöbet sırasında bu maddeleri aspire edebilir. Bu müdahalelerden sonra hasta yan yatırılır. Hastanın etrafı kalabalık ise insanlar uzaklaştırılır. Hastanın üzerinde bulunan kalın ve dar giysiler çıkartılarak hasta rahatlatılır. Ateş ölçümü sonrası 38 derecenin üzerinde olduğu görülür ise soğuk uygulama yapmaktan kaçınılır. Çok yüksek ateşlerde yapılan soğuk uygulama zarar verebilir. İlaç kullanımında ve 38 derecenin üzerinde olan ateşlerde mutlaka uzman bir doktora başvurulmalıdır. Konvülsiyon sırasında çocuk sarsılmamalı ve çok fazla hareket ettirilmemelidir. Havalenin ne kadar sürdüğü çok önemli olduğu için mutlaka nöbet süresi not edilmelidir. Konvülsiyon 10 dakikadan uzun sürüyorsa mutlaka 112 acil servis aranmalıdır.

Havale Hangi Sorunlara Yol Açar?

Konvülsiyon nöbetleri süresine bağlı olarak hastalarda kalıcı ve geçici hasarlara neden olabilir. Nöbet süresinin uzaması beynin oksijenin azalmasına neden olduğu için uzun süreli konvülsiyonlarda beyin etkilenir. Beyin hasarı sonucunda çocuklarda zeka geriliği, öğrenme ve konuşma bozukluğu, yürüme bozukluğu ve algı sorunları gibi hasarlar oluşur. Havalenin oluşturduğu en önemli hasar epilepsi hastalığıdır. Uzun süren ve sürekli olarak tekrarlanan havale sonucunda epilepsi hastalığı oluşur. Kısa süreli oluşan nöbetlerde genellikle hasar oluşmaz oluşursa da kısa zamanda kendiliğinden düzelen hasarlar oluşabilir. Bu gibi basit nöbetlerde hastane tedavisi gerekmez. Ancak uzun süren nöbetlerde mutlaka hastane tedavisi gereklidir.

Ateşli Havale Nedenleri

Havale nöbetleri birçok nedene bağlı olarak gelişebilir. Havalenin başlıca nedenleri kafa travmalarının yaşanması, yüksek ateş, beyin enfeksiyonları, bazı hastalıklar, kan şekerinin düşmesi, epilepsi hastalığı, vücuttaki albumin yetersizliği, düzensiz beslenmeye bağlı vücut direncinin azalması ve metabolik hastalıklardır. Havale kalıtımsal olarak da gelişebilir. Ailesinde yüksek ateşe bağlı havale görülen çocuklar yaşamlarının ilk beş yılında havale nöbetlerine açıktır. Cinsiyet faktörü de havale nedenleri arasında sayılabilir. Erkek çocuklarının havale geçirme riski kız çocuklarına oranla daha yüksektir. Ülkemizde görülen havalelerin nedeni genellikle yüksek ateştir. Yapılan araştırmalar sonucunda çocukluk döneminde görülen havalenin baş nedeni yüksek ateştir.

Kafa Travmasına Bağlı Yaralanmaları

Dışarıdan alınan darbeler, trafik kazaları, düşme ve farklı nedenlere bağlı olarak baş ve çevresine alınan darbeler kafa travması olarak adlandırılır. Kafa travması sonucunda beyin hasarı gelişme riski çok yüksektir. Konvülsiyon nedenlerinden en önemlisi beyin hasarlarıdır. Kafa travmalarında beynin elektrik iletimi hasar görür. Hasar oluşumu sonucunda normal olmayan iletiler oluşur. Bu iletiler vücutta istemsiz kasılmalar ve sarsıntılar oluşturur. Havale nöbetleri de bu sarsıntılardan birisidir. Kafa travmaları her yaştan insan grubunda ciddiye alınmalı ve mutlaka bir uzman doktora danışılmalıdır.

Beyin Enfeksiyonları

Beyin enfeksiyonları beyinde mental bozukluklar, konuşma bozuklukları, hareket bozuklukları, duygusal defektler, kişilik bozuklukları ve nöbet sorunlarını ortaya çıkarır. Beyin enfeksiyonlarının birçok nedeni bulunur. Beyin dokusunda meydana gelen enfeksiyonlar beynin çalışmasını ve sinirsel iletimini bozar. Sinirsel iletimin bozulmasına bağlı olarak nöbet ve ataklar görülür. Ancak çocukluk çağında ortaya çıkan beyin enfeksiyonları çocuklarda sık ve tekrarlanan konvülsiyon nöbetlerine neden olur. Beyin enfeksiyonlarının sonucunda oluşan konvülsiyon nöbetleri epilepsi hastalığı ile karıştırılır. Çocuklarda emme bozuklukları, bulantı ve distansiyon ile birlikte görülebilir.

Yüksek Ateş

Yüksek ateş 38 derece ve onun üzerinde olan ateşe denir. Yüksek ateşin derece ateş ölçümünün yapıldığı yere göre değişiklik gösterebilir. Makattan ateş ölçümü, koltuk altından ateş ölçümü ve dil altından ateş ölçümünün dereceleri farklıdır. Yüksek ateş çocuklarda ve yetişkinlerde farklı hastalıklara neden olmaktadır. Çocukların bünyesi ve beyni yetişkinlere göre daha az geliştiği için yüksek ateşten daha kolay etkilenir. Erken çocukluk dönemi olarak adlandırılan 2 ay- 5 yaş arası dönemde çocuklarda yüksek ateş problemleri çok sık yaşanır. Yüksek ateşin bu dönemde oluşturduğu en önemli hastalık konvülsiyondur. Beyin hasarlarından oluşmayan ve yüksek ateşe bağlı havaleler bu dönemde görülür. Yüksek ateşe bağlı olarak gelişen havaleler genellikle 5 yaşından sonraki dönemlerde görülmez. Yüksek ateşe bağlı havaleler genellikle sık sık tekrarlanır ve müdahale edilmediği dönemde tehlikelidir. Yüksek ateş sorunu olan bir çocuğun düzenli olarak doktor tarafından takip edilmesi gerekir.

Bazı Hastalıklar

Havalenin başlıca nedeni yüksek ateş ve beyin enfeksiyonları olsa da bazı hastalıklar ve kullanılan ilaçlar havale oluşumuna neden olabilir. Konvülsiyona neden olan hastalıklar; AIDS, felç, hipertansiyon, kalp hastalığı, diyabet, böbrek ve karaciğer fonksiyon bozuklukları, menenjit, üst solunum yolu enfeksiyonları, preeklampsi, beyin tümörü ve alt solunum yolu enfeksiyonu gibi hastalıklar da sayılabilir. Bebeklerde sık görülen idrar yolu enfeksiyonu da ateşli havaleye neden olabilir. Bu hastalıklar direk olarak konvülsiyon nöbetlerine neden olmasa bile tedavileri için kullanılan ilaçlar sebep olabilir. Bu hastalıklar genellikle ateşsiz ve yetişkinlerin geçirmiş olduğu havaleye neden olurlar.

Ateşli Havale Belirtileri

Konvülsiyon çocuklarda kısa sürede belirti vererek kendini belli eden bir rahatsızlıktır. Ateşsiz olarak gelişen havale genellikle belirti vermeden ilerleyebilir. Havale belirtileri genellikle herkeste ortak olarak görülen belirtilerdir. Havale belirtilerini sıralayacak olursak;

• Konvülsiyon geçiren kişinin aniden yere düşerek kontrol edemediği kas spazmları geçirmesi
• Gözü bir yere odaklayarak hızlı bir şekilde göz hareketlerini yapası
• Mesane ve bağırsak kontrolü kaybına bağlı olarak idrar kaçırma
• Duygu karmaşası yaşaması, aniden öfkelenme ya da kahkaha atma
• Vücutta oluşan titremeler ve çırpınmalar
• Solunum yollarının tıkanmasına bağlı olarak solunum durması, kasılma ve sonrasında beyaz köpük oluşması
• Dişleri sıkma ve gıcırdatma
• Dilin ısırılması, hastanın çenesini kenetlemesi ve dilin boğaza kaçması
• Kısa süreli olarak bilinç kaybının yaşanması

Bu belirtiler tüm konvülsiyon çeşitlerinde görülen belirtilerdir. Bu belirtilerin hepsi aynı anda görülmeyebilir. Bir kişinin geçirmiş olduğu iki nöbette farklı belirtilerde gözlenebilir. Bu hastalığın oluşum aşamasına göre değişir. Konvülsiyon belirtileri epilepsi hastalığının belirtileri ile karıştırılarak yanlış müdahalede bulunulabilir. Saymış olduğumuz belirtiler 10 dakikadan uzun sürüyorsa mutlaka 112 aranmalı ve uzman bir doktora başvurulmalıdır. Acil serviste gerekirse hasta nöroloji uzmanına sevk edilebilir ya da nöroloji uzmanından konsültasyon istenebilir.

Yüksek Ateş

Farklı yollardan vücuda giren enfeksiyon çocukların bağışıklık sistemi kuvvetli olmadığı için yüksek ateşe neden olabilir. Özellikle çocukluk döneminde yaşanan yüksek ateş sorunları havaleye neden olmaktadır. 38 derece ve üzerinde bulunan yüksek ateş risklidir ve müdahale gerektirir. Küçük çocukların beyni henüz gelişimini tamamlamadığı için yüksek ateşten yetişkinlere göre daha fazla etkilenirler. Yüksek ateş bazı durumlarda inatçı olabilir. Tedaviye cevap vermeyen ve inatçı olan yüksek ateşlerde mutlaka hastaneye yatarak tedavi edilmelidir. Yüksek ateş tüm vücut sistemini olumsuz etkileyecek kadar tehlikeli olabilir.

Vücudun Aniden Sararması

Yaşanan nöbetlere bağlı olarak aniden vücut renginde sararmalar meydana gelebilir. Kan dolaşımı olumsuz etkilendiği için havale nöbeti geçiren kişilerde çok net belirti verir. Genellikle havale nöbetinin ilk belirtilerinden bir tanesidir. Konvülsiyon bakıldığı zaman tüm vücudu etkileyen bir olaydır.

Gözlerin Dönmesi

Havale sırasında gözler bir yere odaklanır ve göz bebekleri hızlı bir şekilde dönmeye başlar. Bu belirti genellikle epilepsi ile havaleyi birbirinden ayıran bir belirtidir. Şuur kaybına bağlı olarak otonom olarak gerçekleşen bir belirtidir. Epileptik nöbetlerde de sık rastlanan bir durumdur.

İdrar Kaçırma

Konvülsiyon nöbetlerinde vücut spesifik olarak kontrolsüz kalır. Kişi vücut sistemlerini ve metabolizmasını kontrol edemez. Bağırsaklarda ve mesane kaslarında gevşemeler meydana gelir. Buna bağlı olarak hasta olduğu yerde idrar kaçırabilir.

Kontrolsüz Hareketler Yapmak

Konvülsiyon kasılmaları olarak bilinen vücudun kasılması, ellerin ve ayaklarının kontrolünün kaybedilmesi hastada alışılmamış davranışların görülmesine neden olur. Dururken aniden kontrolsüz hareketler yapmaya başlayan kişi havale geçiriyor olabilir. Nöbet sırasında kontrolsüz davranış sergileyen kişi engellenmemelidir. Hastanın etrafında bulunan zararlı maddeler hastadan uzaklaştırılmalıdır.

Görme Kaybı

Nöbet sırasında beyin sinir tabakası kısa sürelide olsa olumsuz olarak etkilenir. Bu sırada görme merkezine ait olan sinirlerin etkilenmesi ile görme kaybı meydana gelir. Hasta gördüklerini algılayamaz ya da etrafın farkında değildir. Görme kaybı genellikle geçici olan belirtilerdendir. Ancak yüksek ateşe bağlı olarak gerçekleşen konvülsiyon nöbetleri uzun süre devam ederse hastanın görme merkezinde geçici hasarlar bırakabilir. Nöbet bittiğinde ve hasta kendine geldiğinde görme olayı da normale döner.

Bilinç Kaybı

Beyin ve sinir sisteminin ağır bir şekilde etkilendiği bir hastalık olan konvülsiyonda nöbetler sırasında kısa süreli bilinç kaybı yaşanır. Hasta kısa süreli de olsa nerde olduğunu ve ne yaptığını bilmez. Bilinç kaybına bağlı olarak kusmuğu ve salyalarını aspire edebilir. Hastanın dili boğazını tıkayabilir. Konvülsiyonun en tehlikeli belirtilerinden birisidir.

Vücudun Katılaşması

Beyni etkileyen ve ataklar halinde gelen tüm hastalıkların başlıca belirtisi vücudun katılaşmasıdır. Beynin kısa süre oksijensiz kalmasına bağlı olarak gelişir. Bu gibi bir belirti ile karşılaşıldığında paniğe kapılmamalı ve sakin hareket edilmelidir.

Ateşli Havale Tanı Ve Teşhis Yöntemleri

Havalenin kesin olarak tedavi edilebilmesi için bazı tanı ve teşhis yöntemleri kullanılır. Havalede önemli olan havaleye neden olan hastalığın bulunması ve onun tedavi edilmesi gerekir. Havale tanısını koymak için uzman doktor tarafından fiziki muayene yapılır ve gereken tetkikler istenir. Havalenin kesin tanısını koymak için EEG, BT ve MR yapılır. Bu tetkikler genellikle tekrarlayan ve uzun süren havale çeşitlerinde istenir.

Muayene

Poliklinikte yapılan muayenede ilk önce hastanın geçmiş öyküsü ve aile öyküsü alınır. Hastalığın belirtileri ve nöbetlerin süresi sorgulanır.

Tetkikler

Havale nöbetlerinde vücudun kasılması ağızdan beyaz köpüğü çıkması ve titremelerin olması epilepsi hastalığı ile karıştırılmasının bir nedenidir. Oluşan nöbetlerin havaleden mi yoksa beynin farklı bir probleminden mi kaynaklandığını bulabilmek için bazı tetkikler uygulanır. Nöroloji doktoru tarafından istenen tetkikler MR, BT VE EGG gibi testlerdir. Bu testler beynin fonksiyonlarını ve beynin çalışma prensibini inceleyerek meydana gelen elektriksel aktiviteleri ölçer.

EEG

Beynin elektriksel faaliyetlerinin kayıt altına alınması işlemine elektroansefalografi denir. Beynin haritalandırılması olarak da kabul edilir. Bazı kurallar çerçevesinde beyne sinyaller gönderilir ve bu sinyaller haritalandırılarak kağıt üzerine yazdırılır. EEG cihazında bulunan elektrotlar kafa derisine ve kulak memesine yerleştirilir. Bu elektrotlar sayesinde verilen frekanslara beynin nasıl tepkiler verdiği gözlemlenir. EEG çekimi yapılırken hastanın yaşı, cinsiyeti, geçmiş hastalık öyküsü, bilinç durumu ve kullandığı ilaçlar mutlaka göz önüne alınmalıdır. EEG epilepsi hastaları için geliştirilen bir yöntem olsa da tüm beyin hastalıklarının tanı konulmasında başvurulan bir yöntemdir. Özellikle ateşsiz olarak gelişen konvülsiyon ataklarında EEG tetkikine başvurulur. Hastanın uyurken çekilen EEG de beyin aktiviteleri incelenir.

MRI Ve BT Görüntülü Tarama Yöntemleri

Manyetik rezonans görüntüleme yönteminde manyetik alan içerisinde bulunan radyo dalgaları kullanılarak anatomik yapıların iç kısımlarının incelenmesini sağlar. Radyo dalgaları anatomik yapının içerisinde bulunan hastalanmış dokuları ayırır. Manyetik rezonans görüntüleme işlemi sırasında hasta hiçbir şekilde zarar görmez. Bilgisayarlı tomografi yönteminde ise X ışınları kullanılarak incelenmesi istenilen bölgenin belirli bir kesit alanı alınır. Bu yöntemde x ışınları kullanıldığı için radyasyon içeriği yüksektir. Bilgisayarlı tomografi cihazı çok hassas bir cihaz olduğu için beyin dokusunda meydana gelen hasarları çok kısa sürede tespit edebilir. Havale nöbeti geçiren bir kişinin nöbet sonrasında MRI ve BT tetkiki yapılırsa beyin içerisinde zarar gören dokular belirlenir ve nöbet nedeninin ne olduğu ortaya çıkar.

Ateşli Havale Risk Faktörleri

Konvülsiyon nöbetleri genellikle çocukların çok sık yaşadığı bir sorundur. Havale geçirme riskinin yüksek olduğu bazı faktörler vardır. Ailesinde epilepsi hastalığı olan kişiler, zihinsel ve motor gelişimi geri olan kişiler ve beyin elektrosu anormal olan kişilerde havale riski yüksektir. İlk konvülsiyon nöbetini bebeklik döneminde geçirilmesi, konvülsiyon nöbetinden kısa bir süre önce ateşin aniden yükselmesi ve konvülsiyon nöbetinin uzun sürmesi de risk faktörlerindendir. Bu durumlar yaşanırsa havalenin tekrar görülme ihtimali artar.

Zihinsel Ve Motor Gelişimin Geri Olması

Doğuştan ya da sonradan geçirilen hastalıklara bağlı olarak zihinsel ve motor gelişiminde sorun olan kişiler normal insanlara göre hastalıklara karşı daha dirençsiz olur. Enfeksiyon görülme riskinin yüksek olması da bu kişilerin kısa sürede hastalanmalarına ve uzun süre iyileşmemelerine neden olur. Özellikle ateşli hastalıklar bu kişilerde havale nöbetlerine dönüşür.

Ailede Epilepsi Varlığı

Epilepsi beynin kalıtımsal olarak aktarılan bir hastalığıdır. Ailede epilepsi öyküsü olan bir kişinin bulunması diğer bireylerinde epilepsi hastası olacağını gösterebilir. Beynin sinirler arasındaki iletişimde aksaklıklar yaşandığı için beyin fonksiyonları tam olarak yerine getirilemez. Epilepsi nöbetinin belirtileri gözün bir yere odaklanması, kollarda ve ayaklarda kasılmalar ve ağızdan beyaz köpük gelmesi gibi durumlardır. Çocukluk döneminde daha sık görülen bu nöbetler çocuklarda havale nöbetlerinde yaşanmasına neden olur. Ailesinde epilepsi hastalığı görülen kişilerde ve bu kişilerin çocuklarında havale riski yüksektir.

Beyin Elektrosunun Anormal Olması

Beyin fonksiyonları sinirler arasında oluşan elektriksel iletimler ile gerçekleşir. Beyin elektrosunun normal olması sağlıklı bir vücut sistemine sahip olmanın en önemli nedenidir. Yürüme, görme, konuşma ve vücutta meydana gelen tüm olaylar beyin elektrosunun düzenli çalışmasına bağlıdır. Bazı nedenlerden dolayı beyin dokusunda oluşan bu elektrik iletiminde aksaklıklar olabilir. Beyin elektronun normal olmadığı durumlarda nöbet dediğimiz bazı ataklar yaşanır. Beyin fonksiyonlarında oluşan aksaklıklar özellikle çocukluk döneminde havale riskinin yüksek olmasına neden olur.

Ateşli Havale Komplikasyonları

Havale nöbetleri özellikle çocukluk döneminde beyin dokusunu çok fazla etkileyen nöbetlerdir. Çocuklarda beyin gelişmekte olduğu için beyin elektrosunun aksaması daha ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Havale çeşitlerinden komplike ateşli havale genellikle ilerleyen dönemlere hasar bırakabilir. Nöbet sonrasında görülen komplikasyonlar vücutta kalıcı hasar, epilepsi, zeka geriliği, motor gelişim geriliği, erkeklerde kısırlık, konuşma ve yürüme bozuklukları ve psikolojik bozukluklardır.

Vücutta Kalıcı Hasarlar

Konvülsiyon nöbeti sırasında beyin dokularına oksijen yeteri kadar gitmeyebilir. Beyin dokusu kalıcı hasar oluşmaması için en fazla 4 dakika oksijensiz kalabilir. İlk dört dakikadan sonra beyin dokusunda hasar oluşmaya başlar ve zamanın ilerlemesine bağlı olarak hasar büyür. 10 dakikadan uzun süren havale nöbetleri beyinde hasar bırakır. Özellikle yüksek ateş ile gelişen komplike ateşli havalede olur. Hastanın konuşma merkezi ve yürüme merkezi gibi bölümler etkilenebilir. Vücutta kalıcı hasar oluşmaması için erken müdahale çok önemlidir. Konvülsiyon nöbeti ve yüksek ateş 10 dakikayı geçmiş ve hala düzelmemiş ise mutlaka 112 aranarak hastaneye gidilmelidir. Vücutta kalıcı hasar oluşumunu gözlemlemek için konvülsiyon nöbetinin ne kadar sürdüğü bilinmeli ve doktora söylenmelidir.

Epilepsi

Erken çocukluk döneminde meydana gelen tekrarlayan ve uzun süren yüksek ateşli havale nöbetleri yaşamın ilerleyen dönemlerinde epilepsi hastalığına dönüşebilir. Çocukların beyinlerinde meydana gelen elektriksel iletim bozukluğu uzun konvülsiyon nöbetlerinde kalıcı olabilir. Ateşsiz havale nöbetlerinin de epilepsi hastalığını tetiklediği bilinmektedir.

Ateşli Havale Nasıl Önlenir?

Konvülsiyon nöbetleri erken dönemde müdahale edilirse ve kalıtımsal konvülsiyon yatkınlığı yok ise önlenebilir. Çocuklarda komplike ateşli havale var ise konvülsiyon nöbetleri genellikle önlenemez. Konvülsiyon nöbetlerini önlemek için;

• Çocuğun ateşi 38 derece yaklaştığında ateş düşürücü ilaç vererek ateş kontrol altına alınır.
• Ateş makattan, dil altından ya da koltuk altından sık sık ölçülür.
• Çocuğun üzerinde bulunan dar ve kalın giysiler çıkarılır.
• Hasta ılık duşa sokulur ve sonrasında kol altına, boynun ense kısmına el ve ayak bileklerine soğuk uygulama yapılır.
• Ateşi yükselen hastaya buz, sirke ve soğuk su uygulanmaz sadece ılık su ile kompres uygulanır. Yüksek ateş olan bir kişiye yapılan soğuk uygulama daha ciddi sağlık problemlerine yol açabilir.
• Hastanın bulunduğu oda havalandırılır ve oksijenlenmesi sağlanır.
• Havalenin tedavi edilmesi için doktorun reçete etmiş olduğu ilaç varsa hemen hastaya verilir.

Havale Tekrarının Önlenmesi

Havale nöbetinin tekrar oluşmaması için hastaya ateşin düşürülmesi için ilaç verilir. Nöroloji uzmanı tarafından havalenin kontrol edilmesi için vermiş olduğu ilaç tedavisi uygulanabilir. Hastane ortamında havale geçiren bir hastaya tekrar nöbet geçirmemesi için damar yolu ile ilaç uygulanır. Nöbet öncesinde hastanın ateş aniden yükseldi ve nöbet çok kısa sürdü ise havalenin tekrarı genellikle önlenemez. Uzun süren havale nöbetlerinin de gün için de yine tekrarlaması mümkündür.

Sık Sorulan Sorular

Anne ve babaların en korktuğu hastalık olan havale ile ilgili en sık sorulan soruları sizler için cevapladık.

Havale Önceden Anlaşılır Mı?

Havale ateşli ve ateşsiz olarak iki şekilde oluşan bir hastalıktır. Yüksek ateşin neden olduğu havale erken dönemde anlaşılırken ateşsiz olan havale genellikle belirti vermez. Çocuklarda oluşan havale erken dönemde belirti verdiği için anlaşılabilir. Havale belirtileri genellikle nöbet öncesinde meydana geldiği için bilinçli müdahale edilmesi sonrasında nöbet gelişmeden önlem alınabilir. Çocuğu sık sık nöbet geçiren anne ve babalar bu duruma karşı tecrübeli oldukları için erken dönemde havale nöbetlerini engelleyebilir.

Havale Sırasında Beyin Zarar Görür Mü?

Havale beynin sinir yapısını etkileyen ve beyin çalışma sistemini bozan bir nöbet hastalığıdır. Nöbetler sırasında beyin elektrosu bozulur ve nöbetin süresine göre hasar oluşumu yaşanabilir. Uzun süren havale nöbetleri sırasında beyin uzun süre oksijensiz kalabilir. Oksijenlenmenin az olduğu ve hiç olmadığı bölümlerde ileriye dönük kalıcı hasarlar oluşabilir. Beynin konuşma merkezi ve görme merkezi en çok etkilenen yerlerdir. Uzun süre oksijensiz kalmaya bağlı olarak mental yetersizlik bile oluşabilir.

Havale Geçirmenin Epilepsi Hastalığından Farkı Nedir?

Havale nöbetleri sonradan farklı hastalıkların sonucunda olan kısa süren ve aynı gün tekrarlanabilen bir hastalıktır. Epilepsi ise doğuştan beyin elektrosunun bozuk olmasıdır. Havale nöbetleri epilepsi hastalığının nedeni olabilir. Epilepsi nöbetleri genellikle daha uzun sürer ve hastayı günlük yaşantısını devam ettiremez hale getirebilir. Havale kesin olarak tedavi edilebilirken epilepsi ömür boyu süren ve takip edilmesi gereken bir hastalıktır. Epilepsi hastaları ömür boyu düzenli olarak antiepileptik ilaçları kullanmak zorundadırlar.

Havaleye Neden Olan Hastalıklar Nelerdir?

Farklı hastalıklar havalenin nedeni olabilir. Havaleye neden olan başlıca hastalıklar, kafa travmaları, beyin enfeksiyonları, yüksek ateş, menenjit, solunum yolu enfeksiyonu, kalp hastalıkları, hipertansiyon, çocukluk çağında geçirilen virüs etkenli hastalıklar, karaciğer ve böbrek rahatsızlıklarıdır.

Havale Sadece Bebeklerde Mi Görülür?

Konvülsiyon en sık bebeklerde görülse de yetişkinlerde de görülür. Yüksek ateşe bağlı olarak geçirilen ateşli havale nöbetleri genellikle 0-5 yaş grubunda görülür. Konvülsiyon en sık erken çocukluk döneminde meydana gelir. Ancak ateşsiz olan ve metabolizma hastalıklarına bağlı gelişen ateşsiz havale yetişkinlerde görülür.

Havale Geçirmenin Sonuçları Nelerdir?

Konvülsiyon nöbetleri erken müdahale edildiği ve kısa sürede bittiği zaman vücutta herhangi bir sorun oluşturmaz. Ancak havale sonucunda olabilecek sorunları sıralarsak,

• Uzun süren nöbetler vücutta kalıcı hasarlar oluşabilir.
• Soğuk havale olarak bilinen ateşsiz havalenin tekrar etmesi sonucunda epilepsi hastalığı tetiklenebilir.
• Beynin oksijensiz kalmasına bağlı olarak hastada havale sonucunda konuşamama, yürüyemem ve zeka gelişim geriliği yaşanabilir.
• Çocukluk çağında ortaya yaşanan komplike ateşli havale sonucunda çocuğun motor gelişimine kalıcı hasarlar olabilir.
• Erkek çocuklarında komplike ateşli havale uzun sürer ve ateş uzun süre kontrol altına alınamazsa ilerleyen dönemlerde kısırlık sorununa neden olabilir.

Havale Geçiren Bebeklerde Zeka Geriliği Görülebilir Mi?

Konvülsiyon tüm vücut sistemlerini olumsuz etkileyen bir hastalık olsa da en çok zarar gören organ beyindir. Nöbet sırasında beynin tamamı ya da bir bölümü oksijensiz kalabilir. Oksijenlenmenin az olmasına bağlı mental yetersizlik gelişir ve zeka geriliği görülür. 10 dakikadan uzun süren konvülsiyon nöbetlerinde zeka geriliği hasarı görülme riski yüksektir. Ailesinde yüksek ateşe bağlı havale geçiren çocuklarda havale sonrasında zeka geriliği görülme ihtimali daha yüksektir.

Havale Geçiren Erkekler Çocuk Sahibi Olabilir Mi?

Havale vücudun tümünü etkileyen bir olaydır. Yüksek ateş sırasında erkek çocuklarında testisler korunma amacı ile kasık içerisine doğru çekilir. Ateş düştükten sonra kendiliğinden testisler aynı yerine iner. Ancak bazı durumlarda testisler olması gereken yere inmeyebilir. Testislerin inmediği erken dönemde fark edilmemiş ise testisler kasık içerisinde bir süre sonra kanserleşme riski yaşar. Bu testislerin alınması olayına kadar gidebilir. Ancak havale kısa sürmüş ve ateş erken müdahale ile kontrol altına alınmış ise bu sorun yaşanmaz. Erken müdahale edilen havaleler hasarsız sonuçlanır. Bakıldığı zaman erkeğin çocuğunun olmaması havaleden dolayı değil yüksek ateşin neden olabileceği bir durumdur. Bu nedenle havale geçiren bir erkeğin ilerleyen dönemde çocuğu olmaz diye bir sonuç yoktur.

Havale Kaç Dakika Sürer?

Havale genel olarak 30 saniye ile 2 dakika arasında sürer ve biter. Ancak bazı havale çeşitleri 10 dakika gibi uzun bir süre devam edebilir. Analizlere bakıldığı zaman 20 dakika ve daha uzun süren havalelerde vardır. Uzun süren havaleler tehlikeli olduğu için 10 dakikayı geçen havale sonrasında mutlaka uzman doktora gidilmelidir.

Uykuda Havale Geçirmenin Belirtileri Nelerdir?

Uyurken beyin dinlenme haline geçer ve kendini koruma altına alır. Ancak enfeksiyon varlığında oluşan yüksek ateş uyurken bile havale geçirilmesine neden olabilir. Uyurken ellerin ve ayakların kasılması aniden gelişen vücut titremesi ve aşırı terleme havale geçirildiğinin bir belirtisidir. Uyurken idrar kaçırma alışkanlığı olmayan bir çocuğun uykusunda idrar kaçırması da konvülsiyon nöbeti olabileceğini düşündürür. Konvülsiyon sırasında mesane hareketleri kontrol edilemediği için idrar kaçırma sık yaşanır. Hasta uyurken havale geçirdiği için bilincinin yerinde olup olmadığı anlaşılmaz. Bilinç kaybı uykuda geçirilen havalenin belirtileri arasında yer almaz.

Ateşli Havale Kaç Yaşında Görülür?

Ateşli havale en çok iki ile altı yaş arasında görülmektedir. Ancak doğumdan sonraki bir yıl içinde de görülme ihtimali yüksektir. İkinci yaştan itibaren yaş ilerledikçe ateşli havalenin görülme ihtimali azalır. Altınca yaştan sonra ise sıfıra yaklaşır.

Ateşli Havale Tekrarlar Mı?

Altına yaşına kadar tüm çocukların yirmi beşte biri ateşli havale geçirir. Bu, oldukça yüksek bir orandır. Ateşli havale geçiren çocukların yüzde altmış kadarında ise ateşli havale tekrarlama eğilimindedir. Bu soruna yönelik önlemler alınmaz ve süreç takip edilmezse iki ve hatta üçüncü kez ateşli havale geçirilmesi de söz konusudur.

Ateşli Havale Kaç Derecede Olur?

Otuz sekiz dereceye yaklaşan vücut sıcaklıkları ateşli havale tehlikesinin belirmesine yol açar. Eğer çocuk iki yaş civarında ise bu dereceler ateşli havale geçirmek için yeterlidir. Otuz sekiz derece ve üzerindeki vücut dereceleri ise çok tehlikeli olduğundan dolayı hemen hastaneye başvurulmalı ve ateşi düşürmeye yönelik tedaviye girişilmelidir.

Ateşli Havale Nasıl Önlenebilir?

Havaleyi ortaya çıkarabilecek şekilde ateş yükselmesini tetikleyecek her türlü duruma önceden önlem alınmalıdır. Tüm önlemlere rağmen ateş yükseliyorsa ve çocuk bir – altı yaş arasındaysa havale riskine karşı bilinçli olunmalı ve şunlar yapılmalıdır:

1. Çocuk havale geçirirken kolunun üzerine yatırılır.
2. Mümkünse sadece bezi ya da iç çamaşırı kalacak şekilde soyulur.
3. Havale süresini ölçün.

4. Eğer dört – altı dakikayı aşan havale varsa acilen doktora başvurun.

   Ateşli Havale Neden Olur?

   Vücut sıcaklığının otuz sekiz derece ve üstüne çıkmasından dolayı gelişen havalelerin temel sebebi enfeksiyonlardır. Uzun süre tedavi edilmeyen enfeksiyonlar vücut sıcaklığını sürekli olarak yükseltme eğilimindedir. Bunun dışındaki sebepler ise çeşitli hastalıklar ile beyin travmalarıdır.