Ayak Burkulması

Ayak Burkulması Hakkında

Ayak burkulmaları meydana geldiğinde, genellikle iki ayrı alandan birini etkisi altına alır. Bunlardan birincisi orta ayak denen kısımdır. Orta ayak, ayak kemerini içeren merkezi alandır. Sporcularda, orta ayak burkulmaları genellikle sporla ilgili düşme, çarpışma veya orta ayağın izole bir bükülmesinden kaynaklanır. Özellikle de snowboard, rüzgar sörfü, ata binme veya dalış sırasında oluşur. Kadın bale dansçıları arasında, orta ayak burkulmaları tipik olarak dansçı parmak uçlarında dururken, eğilirken dengesini kaybettiğinde, dönerken, ayağı bir sıçramadan sonra anormal şekilde büküldüğünde veya döndüğünde meydana gelir.

Yüksek riskli aktivitelerle uğraşmayan insanlar arasında, orta ayak burkulmalarının yaklaşık üçte biri, sıradan bir tökezleme veya düşme sırasında ayağın tuhaf bir bükülmesinden dolayı kazara meydana gelir. Daha az sıklıkla, şiddetli orta ayak burkulmaları yüksek etkili travmanın, özellikle de bir motorlu taşıt çarpışmasının veya yüksek bir yerden düşmenin neden olduğu travmanın sonucudur. Bu tür bir yaralanmanın sadece şiddetli burkulma değil, aynı zamanda ayak kırığı ve açık yara oluşturması da muhtemeldir.

İkinci bölge ise ayak başparmağının tabanındaki eklemdir. Genellikle ayak başparmağının aşırı gerilmesi (aşırı geriye doğru bükülme) nedeniyle oluşur. Futbolda bu durum çoğu zaman, yapay oyun zeminlerinde oynarken hafif futbol tarzı ayakkabılar giyen oyuncularda görülür. Ayakkabılarının nispeten esnek tabanları, muhtemelen bu eklem için yeterli koruma sağlamaz. Bu da ayak baş parmaklarının yaralanma riskini artırır. Durum bale dansçıları ve futbol oyuncuları için sık karşılaşılan bir durumdur.

Ayak Burkulması Nedir?

Ayakta birçok kemik ve bağ vardır. Ligament adı verilen yapılar kemikleri bir arada tutan güçlü ve esnek dokulardır. Ayak tuhaf bir şekilde yere bastığında, bazı bağlar uzayabilir ve yırtılabilir. Buna burkulma denir. Yara ayağın orta kısmında meydana geldiğinde, buna orta ayak burkulması denir.

Ayak burkulmalarının çoğu, vücudunuzun kıvrılıp döndüğü ama ayaklarınızın yerinde kaldığı sporlar veya aktivitelerden kaynaklanır. Bu sporlardan bazıları futbol, ​​snowboard ve danstır. Burkulma en yaygın şekilde ayak bileğinde oluşur. Meydana geldiğinde önerilen ilk müdahaleler dinlenme, buz, sıkıştırma ve kalp seviyesine kaldırmadır. Hafif burkulmalar evde başarıyla tedavi edilebilir. Ağır burkulmalar bazen yırtık bağları onarmak için ameliyat gerektirir.

Burkulma ve bir gerilme arasındaki fark, burkulmanın iki kemiği birbirine bağlayan doku bantlarını zedelemesidir. Gerilme ise bir kasın veya bir kemiğe bir kası bağlayan doku bandının yaralanması anlamına gelir.

Belirtileri, özellikle ağırlık taşıyan, etkilenen ayaktaki şişlik, morarma ve ağrıyı içerir. Semptomlar çabuk çözülmezse veya iyileşmek yerine daha kötüye giderse, kırığın olmadığından emin olmak için bir hastaneye gitmek gerekir.

Hafif Burkulma

Hafif burkulma durumunda hasar oldukça hafiftir, mikroskopik yırtılmalara veya ligamanların gerilmesine neden olur. Bağlarda küçük seviyede hasar vardır. Genellikle kısa bir süre dinlenme ve evde uygulanabilecek önlemler ile iyileşir.

Orta Dereceli Burkulma

Orta dereceli burkulma durumunda bağlar kısmen yırtılmış olabilir ve germe daha şiddetlidir. Bağlarda büyük bir hasar ve yırtılma söz konusu olabilir.

Şiddetli Burkulma

Şiddetli, ağır burkulma durumunda bağlar tamamen yırtılmıştır ve kemikten ayrılmıştır. Bu nedenle ayak dengesiz olabilir ve artık ağırlık taşıyamayabilir. Şiddetli burkulma yaşandığında yırtığın durumuna göre cerrahi müdahale gerekebilir. Yırtılan bağların tekrar onarılması sağlanmalıdır.

Ayak Burkulması Nedenleri

Eklemi ciddi şekilde gerdirirken ligament bağ dokusu uzatılır ve gerilir. Bu gerilme ile bağlar hasar görebilir ve yırtılabilir. Bu olaya burkulma denir. Burkulmalar diz, bilek gibi eklemlerde de görülebilir fakat en sık ayak bileğinde görülür. Burkulma anormal ayak hareketlerinden kaynaklanan bir sorundur. Çocukların kemiklerinin uçlarına yakın, büyüme plakaları adı verilen daha yumuşak doku alanları vardır. Bir eklem etrafındaki ligamentler genellikle bu büyüme plakalarından daha güçlüdür, bu nedenle çocukların burkulmadan daha fazla kırılma yaşamaları olasıdır.

Düşme

Düşme sırasında ayağın anormal bir pozisyonda kalması ve bu durumdayken üzerine ağırlık binmesi durumunda burkulma yaşanabilir. Burkulma ihtimali artıran sporlarla uğraşmayan kişiler genellikle düşme, yanlış atılan bir adım sonucu bunu yaşar.

Pürüzlü Düzeyde Egzersiz Yapmak

Düz yüzeylerde aktivite yaparken veya sadece yürürken ayak bağları daha güvendedir. Çünkü beklenmedik, ters bir basma durumu yaşanmaz. Pürüzlü yüzeylerde beklenmedik çukur ve yükseltiler vardır. Egzersiz yaparken bunlar iyi şekilde dikkate alınamaz. Bu nedenle ayak yere basarken gerektiği şekilde konumlandırılamaz ve burkulma meydana gelir.

Ayağa Darbe Almak

Ayak bileği ve ayak bölgesine alınan darbeler konumuna ve şiddetine göre burkulma, kırık gibi sorunlara yol açabilir. Bu bir kaza sonucu olabileceği gibi bazı spor dallarından kaynaklı da olabilir.

Ayak Burkulması Belirtileri

Ayak burkulması belirtileri hasarın yerine, darbe alınıp alınmadığına ve burkulmanın şiddetine göre değişir. Hafif burkulmalar daha hafif semptomlar oluşturur ve daha kolay iyileşir. Şiddetli burkulmalarda ciddi acı ve ağrı yaşanabilir.

Bilekte Hassasiyet ve Ağrı

Hafif ve orta şiddetli burkulmalarda ağrı daha azdır ve hassasiyet yaşanır. Daha şiddetli burkulmalarda, yaralı ayaktaki ağrı dayanılmaz olabilir. Başparmak tabanı zarar gördüyse bu parmağın tabanı ağrılı ve şişmiş vaziyette olur.

Ayak burkulması yaşayan çoğu insan, ayak üzerine bastıkça acı çekerken, ayakta ağrı hissederler. Ağrının ve hassasiyetin yeri, yaralanan bağa bağlı olarak değişebilir. Ağrı aşağıdaki gibi de sınıflandırılabilir:

• Başparmağın tabanındaki ağrı: Ön ayak burkulmaları genellikle bu tip ağrıya neden olur.
• Ayağın arkasındaki ağrı: Orta ayak burkulmaları genellikle bu bölgede ağrıya neden olur. Ağrı bölgeye ağırlık verildiğinde artar ve şiddetli burkulmaysa çok ciddi ağrılar yaşanabilir. Etkilenen ayağa ağırlık verilemez. Ağır ayak burkulmalarında, kişi ağrı nedeniyle etkilenen ayağı üzerine ağırlık taşıyamayabilir. Bu orta dereceli ve şiddetli ayak burkulmalarında daha yaygındır.

Şişme ve Morarma

Hafif veya orta dereceli bir orta ayak burkulmasında, orta ayak bölgesi şişebilir ve hassaslaşır. Bu duruma bazı yerel morluklar eşlik edebilir. Şiddetine göre siyahtan maviye değişen renk farklılıkları oluşabilir.

Ayak şişmesi her burkulmada görülmez. Ayağın şişmesi veya zedelenmesi daha nadir görülür. Ön ayak burkulmaları olan insanlar genellikle ayak başparmağının tabanının yakınında bir miktar şişlik veya morarma yaşar. İzole orta ayak burkulması olan insanlar genellikle morarmadan ayak kemerinin yanında şişlik geliştirir. Ancak, daha şiddetli burkulmalar veya yakındaki kemiklerin kırıklarında morarma gelişebilir.

Harekette Sınırlılık

Şiddetli burkulmalarda ayağı kontrol altında tutmak zor olabilir. Bu durum bağın kemikten ayrılmasından kaynaklanıyor olabilir. Şiddetli burkulmalarda vakit kaybetmeden doktora görünmek gerekir.

Ayak Burkulması Tanı ve Teşhis Yöntemleri

Burkulmanın tanısı çoğu zaman fizik muayene ile konulabilir. Daha şiddetli bir durumdan şüpheleniliyorsa veya bağların durumunun görülmesi gerekiyorsa başka testler istenebilir. Ayağın bilgisayarlı tomografi (BT) taraması veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG), bazı hastalarda, özellikle normal röntgen sonuçlarına rağmen olağandışı ağrı veya eklem kararsızlığı olan hastalarda gerekli görülebilir. Profesyonel dansçılar veya sporcuların burkulmalarında görüntüleme testleri önem taşır.

Fizik Muayene

Belirtilerinizi inceledikten sonra doktorunuz, ayağınızı nasıl yaraladığınızı tam olarak açıklamanızı isteyecektir. Ayrıca meslek, eğlence aktiviteleri, spora katılım, önceki herhangi bir ayak travması, ayak ameliyatı ve genellikle giydiğiniz ayakkabıların türü hakkında bilgi sahibi olmak isteyecektir.

Doktor daha sonra ayaklarınızı inceler ve yaralı ayağınızı yaralanmamış olanla karşılaştırır. Bu değerlendirme sırasında doktorunuz herhangi bir şişme veya morarmanın yanı sıra esneklik veya hareket açıklığındaki değişiklikleri de not edecektir. Doktorunuz ayrıca hassasiyet veya kemik anormalliklerini kontrol etmek için yaralı ayağınıza hafifçe bastırıp hissedecektir. Yaralanan ayağınıza ağırlık alamıyorsanız ya da fizik muayenenizin sonuçları daha ciddi bir ayak yaralanması olabileceğini gösteriyorsa, görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir.

Röntgen

Röntgen yaygın bir görüntüleme yöntemidir. Burkulmalarda da kemik ve bağ dokuları görüntülemek için kullanılır. X ışınları deri altında yer alan iç yapıların ve özellikle kemiklerin görüntülerini oluşturabilme yetenekleriyle bilinir. Bu gün için en iyi elektromanyetik radyasyon türü sayılır.

Bir röntgen teknisyeni veya radyoloğu, bir hastanenin radyoloji bölümünde röntgen çekebilir. Tamamen hazır olduğunuzda, röntgen teknisyeni size net görüntüler oluşturmak için vücudunuzu nasıl konumlandıracağınızı söyleyecektir.

Test sırasında birkaç pozisyonda yatmanızı, oturmanızı veya ayakta durmanızı isteyebilirler. Röntgen filmi veya sensörler içeren özel bir plakanın önünde dururken görüntü alabilirler.Görüntüler çekilirken hareketsiz kalmak önemlidir. Bu mümkün olan en net görüntüleri sağlayacaktır.

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR)

MR, üç boyutlu ayrıntılı anatomik görüntüler üreten ve girişimsel olmayan bir görüntüleme teknolojisidir. Genellikle hastalıkları saptama, tanı ve tedavi izleme için kullanılır. Manyetik alan oluşturarak dokuların görüntülenmesini sağlar, X ışınlarını kullanmaz ve radyasyon yaymaz. Hasta için rahat bir testtir. Yumuşak dokuların durumunu röntgenden daha iyi gösterir.

Bilgisayarlı Tomografi (BT)

Bilgisayarlı tomografi veya BT, bilgisayarlı bir röntgen görüntüleme prosedürünü ifade eder. Bu işlemde dar bir x-ışını bir hastaya yönlendirilir. Ve bilgisayarında işlenecek sinyalleri üreten makina vücutta hızla döndürülür. Vücudun enine kesit görüntülerini oluşturur. Bu dilimlere tomografik görüntüler denir ve geleneksel röntgenlerden daha ayrıntılı bilgiler içerir. Makinenin bilgisayarı tarafından art arda birkaç dilim toplandıktan sonra, üç boyutlu bir görüntü oluşturmak için bir araya getirilebilir. Daha ayrıntılı görüntüler gerekiyorsa burkulmalarda BT görüntülerine baş vurulabilir.

Ultrason

Ultrason taraması, vücudun iç dokularının canlı görüntülerini yakalamak için yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanan tıbbi bir testtir. Aynı zamanda sonografi olarak da bilinir. Ultrason, doktorun bir kesi yapmadan organlar, damarlar ve dokularla ilgili problemleri görmesini sağlar.

Diğer görüntüleme tekniklerinden farklı olarak, ultrason radyasyon kullanmaz. Bu nedenle, hamilelik sırasında gelişmekte olan bir fetüsü görüntülemek için tercih edilen yöntemdir. Çoğu insan ultrason taramalarını her zaman hamilelikle ilişkilendirir. Fakat ultrason vücudun neredeyse her alanı için kullanılabilir. Ağrısız, acısız ve risksiz bir görüntüleme yöntemidir.

Ayak Burkulması Risk Faktörleri

Ayak burkulmasının daha çok görüldüğü bazı aktiviteler ve koşullar vardır. Bu etkenler devredeyse burkulma ihtimali artar. Genellikle bu sorun risk altında olmayan kişilerde seyrek görülür. Çevresel koşullar, sağlık durumu gibi etkenler burkulma riskine etki eder.

Bazı Spor Branşları

Ayak burkulması ihtimali ayağın kullanıldığı sporlar artırır. Futbol, sörf ve dalış gibi sporlarda burkulmalar daha sık görülür. Bunun yanında dans ve özellikle bale ile uğraşan kişilerde ayağın yanlış konumda basılma ihtimali daha fazladır. Dönme gibi hareketlerde bilek ekleminin zarar görme ihtimali vardır. Ek olarak herhangi bir egzersizi pürüzlü ve engebeli bir alanda uygularken burkulma yaşanma ihtimali daha fazladır.

Pürüzlü Yüzeyler

Ayak basılan alanın düz olmaması yanlışlıkla yamuk, ters şekilde basmaya neden olabilir. Bu durumda vücut ağırlığı ayak ters bir konumdayken yüklenmiş olur ve bölgedeki bağlar zarar görebilir. Engebeli ve pürüzlü yüzeylerde spor ve egzersiz yapmak burkulma riskini artırır.

Tekrar Eden Ayak Bileği Yaralanmaları

Yapılan iş veya sürekli uğraşılan bir spor dalı nedeniyle ayak bileği sık sık yaralanabilir. Sürekli darbe alınabilir ya da burkulma gibi durumlar sık yaşanabilir. Bu durumda bağ dokuları tam anlamıyla iyileşmeden yeni bir hasar alıyor demektir ve bölge daha dayanıksızdır. Daha küçük etkilerle tekrar zarar görebilir.

Yanlış Ayakkabı Kullanımı

Özellikle futbol gibi sporları yaparken fazlasıyla yumuşak ayakkabı tercih edildiğinde burkulma ihtimali artar. Uygun olmayan veya bakımsız ayakkabı veya diğer spor malzemeleri burkulma riskinize katkıda bulunabilir. Günlük hayatta da ayak yapısına uygun olmayan modeller giymek burkulma, yamuk basma ihtimalini artırır.

 

Ayak Burkulması Komplikasyonları

Çoğu burkulma zamanla iyileştiğinden görünüm, özellikle ayakları büken yüksek riskli etkinliklere katılmayan kişilerde genellikle herhangi bir soruna yol açmaz. Nadir durumlarda, orta ayak burkulması kronik (uzun süreli) ayak ağrısı veya kemer oluşumu gibi uzun vadeli komplikasyonlara neden olabilir. Burkulmanın ciddiyetini anlamak ve tedavisini gerçekleştirebilmek için mutlaka doktora görünmek gerekir.

Kronik Bilek Ağrısı

Ayak burkulması çok nadir durumlarda kronik, sürekli ağrıya neden olur. Süreğen ağrı durum iyileşmiş görünse de geçmeyen ve tekrar eden ağrıdır. Bölgedeki bağ yapıları gerektiği gibi iyileşmediğinde veya çatlak gibi kemik sorunları varsa yaşanabilir.

Ayak Bileğinde Artrit

Burkulma sonucu ayak bileği eklemi zarar görebilir. Bu orta ve şiddetli burkulmalarda ihtimal dahilindedir. Eklem zarar gördüğünde ve gerektiği gibi iyileşmediğinde eklem iltihabı ortaya çıkabilir. Bu da ağrılı ve ödeme neden olan bir hastalıktır.

Ayak Bileği Eklem İnstabilitesi

Ayak bileği karmaşık bir yapıdır ve birçok kemik ve bağ dokusunu içinde barındırır. Bu yapıların bir arada, kendi hareket yetenekleri dahilinde sabit ve bir arada kalması gerekir. Aksi takdirde bilek hareketleri iyi şekilde yapılamaz, basmak güçleşir. Burkulma şiddetliyse bu durum yaşanma ihtimali vardır. Gerekli tetkiklerle anlaşılır ve tedavi edilir. Bazı durumlarda cerrahi tedavi ile bağ dokuların tekrar bağlanması gerçekleştirilebilir.

Ayak Burkulması Nasıl Önlenir?

Bazı durumlarda, ayağını dengelemeye yardımcı olan sert tabanlı ayakkabılar giyerek ayak burkulmalarını önleyebilirsiniz. Bir germe ve güçlendirme programı burkulmaların önlenmesine yardımcı olabilir. Ayrıca yorgun kasların eklemleriniz için iyi bir destek sağlama olasılığı daha düşüktür. Yorgun olduğunuzda, bir ekleme baskı uygulayacak güçlere yenilmek de daha olasıdır.

Egzersiz Öncesi Isınma Hareketleri

Her egzersiz ve spor aktivitesi öncesinde ısınma hareketleri yapmak birçok açıdan avantaj sağlar. Yapılan egzersizden alınacak faydayı artırır ve riskleri azaltır. Isınmadan yapılan egzersiz ile çarpıntı, dalak ağrısı, burkulma ve diğer kazalara açık hale gelinir. Kasları ve tüm vücudu egzersizden önce 5 dakika kadar hazırlamak gerekir. Sonrasında da beş dakika soğuma hareketleri için önerilir.

Bandaj Kullanımı

Burkulma gibi kazalar için risk oluşturan bir aktivite veya iş ile uğraşılıyorsa buna karşı önlem almak gerekebilir. Bandaj bileğin sabitliğini artırarak çeşitli pozisyonlar için destek sağlar. Bunu yaparken de bölgeyi darbelere karşı korur.

Uygun Ayakkabı Tercih Etmek

Yapılan işe ve aktiviteye uygun ayakkabı ve ekipman kullanmak bu tip kazalara karşı koruma sağlar. Yapılacak spora ve zemine özel ayakkabılar düzgün bir adım basma sağlar. Günlük hayatta da çok zorlayıcı modeller tercih etmemek kaza ihtimalini azaltır.

Sık Sorulan Sorular

Ayak Burkulması Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hafif orta ayak burkulmaları genellikle birkaç hafta içinde iyileşir, bunun aksine daha şiddetli burkulmalar iki aya kadar sürebilir. Baş parmak tabanı ağrısı genellikle iki ila üç hafta içinde geçer. Daha hafif ve orta ayak burkulmaları için ilk tedavi şöyle sağlanır:

• Eklemi dinlendirin.
• Şişliği azaltmak için yaralı bölgeye buz uygulayın.
• Şişliği elastik bir bandajla sıkıştırın.
• Yaralı bölgeyi kalp seviyesine kaldırın.

Doktor ayrıca, ibuprofen gibi steroid olmayan bir anti-enflamatuar ilaç ile ağrıyı hafifletmek ve şişmeyi hafifletmeyi amaçlayabilir. Daha şiddetli orta ayak burkulmaları için, özellikle geçimleri ayaklarına bağlı olan dansçılarda ve diğer profesyonellerde, doktor ayağı alçıda hareketsiz hale getirebilir. Yaralanan ayağın üzerinde durmaktan geçici olarak kaçınılmasını önerebilir.

Belirtiler azaldıkça, yavaş yavaş ağırlık ve diğer normal aktivitelere devam edilebilir. Ve germe ve güçlendirme için bir rehabilitasyon programı başlatmak gerekebilir. Ciddi bir orta ayak burkulması, profesyonel sporcuların veya dansçıların kariyerini tehdit edebileceği için, yaralı ayağın esneklik ve stabilite dengesiyle iyileşmesini sağlamak için genellikle özel tedavi ve rehabilitasyon rejimlerini izlemeleri gerekir.

Burkulma Sonrası Günlük Aktivitelere Ne Zaman Dönülür?

Ağrı azaldıktan ve şişlik azaldıktan sonra hafif aktivitelere başlayabilirsiniz. Her gün yürüme veya aktivite miktarını yavaşça artırın. Yürürken biraz acı ve sertlik olabilir. Ayağınızdaki kaslar ve bağlar uzamaya ve güçlenmeye başladığında bu durum ortadan kalkacaktır. Doktor veya fizyoterapist, ayağınızdaki kasları ve bağları güçlendirmenize yardımcı olacak egzersizler önerebilir. Bu egzersizler gelecekteki yaralanmaların önlenmesine de yardımcı olabilir.

Ayak Burkulmasına İyi Gelen Şeyler Nelerdir?

Aktivite sırasında sağlam ve koruyucu bir ayakkabı giymelisiniz. Daha yüksek bir ayakkabı tabanını korurken daha sert bir ayakkabı ayağı koruyabilir. Çıplak ayakla veya parmak arası terlikle yürümek burkulmayı daha da kötüleştirebilir.

Herhangi bir keskin ağrı hissederseniz, yaptığınız aktiviteyi durdurun. Herhangi bir rahatsızlık hissediyorsanız, aktivite sonrasında ayağınıza buz uygulayın. Sağlayıcınız önerirse bir tabanlık kullanın. Bu, ayağınızı koruyabilir ve bağlarınızın daha kolay iyileşmesini sağlar. Herhangi bir etkinliğe veya spora geri dönmeden önce doktorunuzla konuşun.

Ayak Burkulması Kaç Günde İyileşir?

Hafif ve orta şiddetli burkulmalar gerekli önlemler alınırsa bir iki haftalık süreçte iyileşir. Daha şiddetli burkulmaların iyileşmesi bir iki ayı alabilir.

Ayak Burkulması Ödem Oluşturur mu?

Orta ve şiddetli burkulmalarda ödem ve şişlik oluşabilir. Bunu kontrol altına almak için elastik bandaj ile bölge sıkıştırılır. Fakat her burkulmada ödem sorunu oluşmaz.

Acil Olarak Doktora Başvurmayı Gerektirecek Durumlar Nelerdir?

Geçmeyen, hafiflemeyen bir ağrı varsa, beklenmedik bir acı hissediliyorsa, dayanılmaz ağrılar oluşuyorsa ve ödem varsa doktora başvurmak gerekir. Tahmin edilenden daha ciddi bir yırtık söz konusu olabilir.

Ayak Burkulmaları Cerrahi Tedavi Gerektiriyor mu?

Ayak burkulmalarının geneli cerrahi tedaviye gerek kalmadan iyileştirilir. Fakat şiddetli burkulmalarda bağ dokular kemikten ayrılabilir. Bu durumda bağların tedavi edilmesi için ameliyat gerekli olabilir.

Ayak Burkulmasına İlk Müdahale Nasıl Yapılır?

Ayak burkulması sonra ayağı kalp seviyesine kaldırmak, bölgeye buz uygulamak ve dinlenmek yardımcı olur. Etkilenen ayağın üzerine basılması önerilmez.