Böbrek Taşı Hastalığı

Böbrek Taşı Hastalığı Hakkında

Böbrek taşı, böbreklerde toplanan kalsiyum tarzı küçük mineral parçalarının üreterden mesaneye geçemeyecek kadar büyük olanları tarafından oluşan bir tür kist olarak bilinir. Böbrek taşı oluşumu, kişiye ağrı ve idrar sorunları gibi problemler yaratır.

Böbrek Taşı Nedir?

Böbrek kanalları içerisinde oluşan, mineral içeren sert kitleler olan böbrek taşları, böbreğin süzdüğü idrarın toplandığı ve vücut dışına doğru atılan kanalların içerisinde bulunan partikül parçalarının farklı sebepler dolayısıyla birleşmesi, aynı zamanda büyümesi sonucunda ortaya çıkan sert bileşikler olarak bilinir.

Taşın Boyutu, Yeri, Yoğunluğu

Böbrek taşları; boyutlarına göre belirli tedavi aşamalarından geçer. Bazen kendiliğinden düşen bu taşların boyutu 2 cm'den büyük olduğundan lazer ile kırma yöntemi uygulanır. Belli boyutlardaki böbrek taşları ise uzman doktor inisiyatifine bağlı kalarak cerrahi yöntemlerle alınabilir. Nerede idrar depolanır ya da bulunursa orada ortaya çıkabilen böbrek taşları, böbreğin havuzcuğunda ortaya çıkabildiği gibi böbreğin pelvisinde de çıkabilir. Vücutta taş oluşumunun en büyük nedenlerinden bir tanesi de vücutta idrarı koruyan maddelerin normalinden az üretilmesidir. Sıcak, yüksek rakımlı olan bölgelerde böbrek taşı daha fazla görülür. Bu durumu oluşturan en büyük nedenlerden biri de fazla güneşe mağruz kalmaktan kaynaklanan D vitamini emiliminin yapılamaması, bağırsaktaki maddelerin normalden fazla emilmeye çalışılmasına neden olmaktadır. Tedavi öncesinde yapılan kontrastsız spiral bilgisayarlı tomografi uygulaması ile taşın yoğunluğu gibi bilgilere ulaşılır ve bu bilgiler değerlendirilir. Böbrek taşı, her hastada farklı yoğunluğa sahip olabilir.

Böbrek Taşı Görülme Sıklığı

Böbrek taşı hastalığı, tüm dünyada aynı sıklıkla görülmez. Özellikle Asya ve Uzak Doğu ülkelerinde nadir görülen böbrek hastalığı, sıcak iklime sahip olan ve düzensiz beslenmenin yaygın olduğu ülkelerde görülüyor. Ortadoğu ikliminde ve dolayısıyla ülkemizde yüksek oranlarda görülen böbrek taşının görülme sıklığı, ülkemiz baz alınarak her 10 insandan birinde böbrek taşı hastalığı görülmesi olarak tanımlanabilir.

Böbrek Taşı Hastalığı Nedenleri

Böbrek taşlarının oluşumu, böbreğin süzmeye çalışmakta olduğu idrarı kanallar yardımı ile vücuttan atmaya çalışırken, farklı minerallerle birleşime girmesi ile beraber büyümesiyle meydana gelmektedir. Bunun iki farklı sebebi bulunur.

Yeterince Sıvı Tüketilmemesi

Her türlü böbrek rahatsızlığının sebebi olan yeterli sıvı tüketilmemesi, böbrek taşının sebepleri arasında da yer alır. Günde 3 litre su içerek böreğin toplayıcı sisteminde kalıp taş oluşmasına engel olunabilir. Daha az sıvı tüketilmesi ise çeşitli böbrek sorunlarına sebep olabilir.

Hareketsiz Yaşam Tarzı

Hareketli işlerde çalışan kişilere oranla gün içerisinde yoğun oturarak çalışan kişilerde taş oluşumuna çok daha fazla denk gelinmektedir. Mesleklere göre böbrek oluşumunun kesin kanıtı bugüne kadar net bir şekilde ortaya konulamamış olsada, böbrek taşı hastalığına yakalanan kişilere günlük aktiviteyi artırmaları tavsiye edilmiş olması, gün içerisinde hareketli işlerde çalışan kişilerin bu tarz risklerin önüne geçebileceğine inanılmaktadır.

Böbrek Taşı Hastalığı Belirtileri

Küçük boyutlardaki böbrek taşları genelde kendiliğinden ya da farklı tedavi yöntemleriyle düşerken, taş boyutu büyüdükçe cerrahi müdahaleye kadar giden tedavi yöntemleri uygulanır. Böbrek taşlarının kanallar içerisinde büyümesiyle beraber, oluşabilecek tıkanmalar ile beraber, böbrek taşı hastalarının günlük yaşam kalitesini düşürmekte olup, böbreklere ciddi zararlar verebilmektedir. Böbrek taşının birden fazla belirtisi bulunur.

Şiddetli Yan-Böğür Ağrısı

Gövdenin yan tarafında ortaya çıkan ağrı; böbrek apsesi, böbrek kanseri, böbrek enfarktüsü, böbrek enfeksiyonu, böbrek travması ve böbrek taşlarının bir belirtisi olarak görülebilir.

Mide Bulantısı

En önemli belirtilerden birisi olan bulantı, genelde böğür ağrısının tamamlayıcısı olarak görülür.

Kusma

Bulantı sonrası gerçekleşen kusma, böbrek taşı hastalığının en önemli belirtileri arasında yer alır.

İdrarda kan görülmesi

Ortaya çıkan tahrişler sebebiyle kimi zaman kanlı idrar da böbrek taşı hastalığında görülebilir.

Böbrek Taşı Hastalığı Teşhis ve Tanı Yöntemleri

Böbrek taşı hastalığının tanı ve teşhisinde çeşitli yöntemler kullanılır.

Ultrason

Böbrek taşının tanısında ilk tercih edilen yöntemdir. Radyasyonsuz olması en büyük avantajıdır ve genelde çocuklarda ya da gebelerde kullanılır.

Röntgen

Böbrek taşlarının neredeyse tamamına yakını kalsiyumdan oluştuğu için röntgen ile görüntüleme yapılabilir. X ışını ile görüntülenebilen taşlara opak, görüntülenemeyenlere ise non-opak adı verilir. Bazı taşlar net olarak görüntülenemezse bunlara da semi-opak denir.

Tomografi

Kullanılmaya başlamasıyla birlikte günümüzde böbrek taşı hastalığında en kesin sonucu veren yöntem olarak kabul edilen tomografi; taşın bulunduğu yer, sertliği, yoğunluğu, böbrek ile net olarak ilişkisi hakkında bilgi vermesiyle en avantajlı teşhis yöntemidir. Radyasyona maruz kalmanın en büyük dezavantaj olmasına rağmen avantajları daha fazla olarak görülür ve tercih edilir.

Diğer Yöntemler

Böbrekte fonksiyonların yitirilmesi ve drenaj bozukluğuna yol açan durumlarda ise çeşitli nükleer yöntemler kullanılır. X ışını kullanıldığı için hamile hastalarda bu teşhis yöntemi yerine MR kullanılır.

Böbrek Taşı Hastalığı Risk Faktörleri

Böbrek taşı hastalığı, özellikle ülkemiz gibi sıcak iklimli ülkelerde görülür. Hastalığın çeşitli risk gruplarında görüldüğü gözlenmiştir.

Sıcak İklimlerde Yaşayanlar

En büyük risk grubu içerisinde sıcak iklimde yaşayanlar yer alır. Güneş ışınlarının etkisi sebebiyle böbrek taşı oluştuğu düşünülmektedir.

Dehidrasyon

Su kaybı anlamına gelen dehidrasyon sonrasında su emilimi yaşandığından böbrek taşı oluşma ihtimali de artar.

Yaş

Böbrek taşı hastalığı, 40 yaş ve sonrasında ortaya çıkar. Bu sebeple 40 yaş ve üzerindeki kişiler risk grubu içerisinde yer alır.

Kalsiyum ve D Vitamini Takviyesi Alanlar

Böbrek taşlarının büyük bir bölümü kalsiyumdan oluştuğundan ekstra kalsiyum takviyesi, böbrek taşına sebep olabilir. Öte yandan D vitamini de dehidrasyon tepkimesine sebep olabildiğinden fazladan D vitamini de böbrek taşı oluşturabilir.

Enfeksiyonlar

Hiperparatiroidizm, sistinüri ve bazı idrar yolu fonksiyonları böbrek taşı riskini artırabilir.

Aşırı Tuz Tüketimi

Böbrekler, vücuttaki tuz seviyelerinin hacmini de düzenler. Aşırı tuz tüketimi sonrasında da böbrek taşı hastalığı görülebilir.

Yüksek Proteinli Diyet

Böbrek taşına sebep olan faktörlerden birisi de protein diyetidir. Protein ya da şeker diyeti yapıldığında böbrek taşı oluşma riski neredeyse iki katına çıkar.

Böbrek Taşı Hastalığı Komplikasyonları

Böbrek taşı hastalığı esnasında veya sonrasında çeşitli komplikasyonlar görülebilir.

Piyonefroz

Piyonefroz, hidronefroz oluşan böbrekte ikincil bir komplikasyon olarak ortaya çıkar. İdrar akışını engelleyen çeşitli sorunlar, böbrek havuzunun genişlemesine ve böbrek dokusunun gerilemesine sebep olur. Piyonefroz, böbreğe kan yoluyla bulaşan mikropların yukarı çıkmasıyla ortaya çıkar. İltihaplanma sonucunda ise böbrek irin dolu bir keseye dönüşebilir.

Hidronefroz

Halk tarafından böbrek büyümesi olarak bilinen hidronefroz, çeşitli şekillerde kendini gösterir. Böbrekte idrarın toplanmasını sağlayan düzenin herhangi bir neden ile beraber böbrek alanının büyümesine ve hacminin normal standartlarının üzerine çıkmasına hidronefroz hastalığı denilmektedir. Bu durum ortaya çıktığında idrar böbrekte biriktiğinden böbrek büyür. Mesane adı verilen idrarın biriktiği alanda ne kadar çok idrar toplanırsa, böbreğe yaptığı basınç o kadar artmaktadır. Böylelikle böbreğin çalışmasında olumsuz durumlar görülür. Burada bulunan kanal tıkandığında böbrek büyür. Bu tür oluşan tıkanmalar düzeltilebilir. Eğer tek taraflı bir tıkanma yaşanırsa diğer böbrek çalıştığından hastalık fark edilmez ve ilerler. Böbrek kaybına kadar gidebilir.

Böbrek İltihabı

Böbrekte iltihap ise, daha çok sindirim sisteminin virüs yada bakteri yolu ile hastalanması gibi durumlarla oluştuğu bilinir. Böbrek iltihaplanması bazen ağrı ya da herhangi bir belirti vermez ve yıllar boyu devam eder.

Böbrek Yetmezliği

Böbreğin çalışma koşullarının yavaşlaması ve durması sebebiyle artık görevini yerine getirememesinden kaynaklı kan değerlerinin değişecek noktalara gelmesi hastalığına böbrek yetmezliği hastalığı denilmektedir. Böbrekler çalışmadığından atık sıvılar ve çeşitli mineraller vücutta birikir. Bu atık maddelerin seviyesi yükselir ve ölümcül sonuçlar doğurabilir. Böbrek yetmezliği belirtileri arasında tuvaletinizin olması rağmen az idrar gelmesi, hiç gelmemesi ya da bacak veya ayaklarda ödem oluşması yer alır.

Böbrek Taşı Hastalığı Nasıl Önlenir

Böbrek taşı hastalığı, genelde sıcak iklimde ortaya çıktığından bu iklimde yer alan insanların korunması tamamen mümkün olmasa da çeşitli önlemler alınabilir.

Sıvı Tüketimi

Yeterli sıvı alımı, vücudumuzda oluşan zararlı toksinlerin atılması ve vücut fonksiyonlarının düzenli çalışmasını sağlar. Ayrıca vücutta birçok kimyasal reaksiyonun gerçekleşmesinde de fazlasıyla önemlidir. İnsan vücudundaki toplam sıvının yaklaşık %80'i sudan oluşur. Birçok birey, günlük sıvı alma ihtiyaçlarını su içerek karşılar.

Doğru İlaçları Kullanmak

Bazı hastalıklarda, çok hafif ağrı kesiciler ya da bitkisel tedavi yöntemleri sonuç vermektedir. Neredeyse her ilaç böbreğe zararlı olduğundan ilaç kullanırken dikkat edilmesi gerekir.

Sağlıklı Beslenme

Beslenmenin tek bir doğrusu yoktur. Her bireyin kendine göre sağlıklı beslenmesi değişkenlik gösterebilir. Önemli olan insanın kendi vücuduna neyin iyi geldiğini bilmesidir. Sağlıklı beslenme, birçok hastalığın önlenmesinde etkili olduğu gibi böbrek taşı hastalığı önlenmesinde de önemlidir.

Sık Sorulan Sorular

Bu bölümde böbrek hastalığı ile ilgili sık sorulan sorulara yanıt vereceğiz.

Böbrek Taşı Hastalığının Tedavisi Var Mı?

Evet. Çeşitli böbrek kırma yöntemleri ya da cerrahi yöntem ile böbrek taşı tedavi edilebilir.

Evde Böbrek Taşı Düşürülür Mü?

Taşın boyutu 6 mm veya altında ise gerekli ilaçlar ile 15 gün içerisinde evde düşürülebilir. Ancak daha büyük böbrek taşları, evde düşürülemez.

Böbrek Taşı Lazerle Tedavi Edilebilir Mi?

Evet. URS (endoskopik üreter taşı ameliyatı), RIRS (endoskopik böbrek taşı ameliyat), PNL (kapalı böbrek taşı ameliyatı), laparoskopik ameliyat ve açık ameliyat tedavi yöntemlerinde lazer ile tedavi kullanılır.

Böbrek Taşının Alınması İçin Boyutunun Ne Olması Gerekir?

Böbrek taşının cerrahi yöntem kullanılarak alınması için boyutunun 2 cm’den büyük olması gerekir.

Böbrek Taşı Kimlerde Görülür?

Böbrek taşı, 40 yaş üzerinde, sıcak iklimde yaşayan, yeterli sıvı tüketmeyen, dengesiz beslenen ve obezite hastalığı bulunanlarda sıkça görülür. Ancak bu kıstasların hiçbiri olmayan bir bireyde de böbrek taşı görülebilir.

Böbrek Taşı Ağrı Yapar Mı?

Evet. Ağrı kimi zaman dayanılmaz boyutlara ulaşsa da böbrek taşı kendini ağrı ya da kanama olmadan da gösterebilir. Ağrısız bir şekilde ortaya çıkan böbrek taşı, gizli gizli ilerlediğinden böbreklerde geri dönülemez sonuçlara yol açabilir.

Böbrek Taşı Ne Kadar Sürede Oluşur?

Böbrek taşının oluşması için belli bir süre gerekmez. Bir günde ortaya çıkabileceği gibi biriken minerallerin taş oluşturması bir ayı da bulabilir.

Böbrek Taşı Ne Zaman Ağrı Yapar?

Böbrek taşı, her iki böbreği de tuttuğunda ve boyutu 2mm üzerine çıktığında birey için dayanılmaz ağrı oluşturmaya başlar.

Böbrek Taşı Ağrısının Sebebi Nedir?

Böbrek ağrısı; böbrek taşı oluştuğunda, idrar yolu enfeksiyonu yaşandığında, piyelonefrit adı verilen böbrek enfeksiyonu yaşandığında, arteriyoskleroz adı verilen damar sertleşmesi yaşandığında, polikistik böbrek hastalığında ve at nalı böbrek rahatsızlıklarında ortaya çıkar.

Böbrek Taşı Olan Hastalar Hangi Bölümde Muayene Olur?

Böbrek hastalıkları dahiliye bölümünde incelenirken böbrek taşı hastalığına üroloji bölümü bakar.

Böbrek Taşı Kırma Nasıl Yapılır?

Şok dalgaları ile taş kırma yöntemi çok yaygın olarak kullanılır. Genellikle böbrek içindeki 2 santimetreye kadar olan taşlarda ilk tercih edilen yöntemdir. Yine idrar kanalındaki taşlarda seviyesine ve yerine bağlı olarak bu yöntem sıklıkla kullanılır. Hamileler ve genç bayanlar dışında ilk tercih edilen yöntem, taş kırma yöntemidir. Bazı sert taşlarda başarı oranı düşük olsa bile genel olarak yüzde 85 civarında başarılı olunur. Taş kırma yönteminin en büyük avantajı; ameliyatsız ve anestezi gerekmeden ayakta yapılan bir tedavi olmasıdır. Taş kırma yöntemi oldukça basit bir yöntem olduğundan sadece çocuklar için anestezi uygulanır. Taşın büyüklüğüne ve taş kırma işlemine göre değişse de genelde 45 dakikada taşlar kırılır. Fakat kimi zaman birden fazla seans gerekebilir.

Böbrek Taşı Kanama Yapar Mı?

Evet. İdrarda kanama görülebilir. Bunun sebebi de böbrek taşlarının yapısı ve bulunduğu yerdir. Böbrek taşı, yerinde herhangi bir şekilde oynadığında çevre dokulara zarar verir ve tahrişe sebep olur. Bu sebeple idrarda kanama görülür.

Böbrek Taşı Nasıl Eritilir?

Büyük boyutlarda taşlara dışarıdan müdahale edilerek eritilmesi gerekir. Böbrek taşı eritme yöntemleri içerisinde bitkisel kürler de yer alır. Dışarıdan kürler veya radyo frekansları gibi şok dalgaları ile parçalanamayan taşlar ise ameliyat ile alınır.

Böbrek Taşı Ne Zaman Ameliyatla Alınmalıdır?

Boyutları 2 cm ve üzerinde olduğunda ya da dışarıdan yapılan müdahaleler sonucunda eritilemediği veya parçalanamadığı durumlarda, böbrek taşı ameliyatla alınır.

Böbrek Taşı Hastalığı Gebeliğe Engel Mi?

Evet. Bireyde böbrek taşı veya olasılığı bulunuyorsa gebe kalmadan önce böbrek taşlarının temizlenmesi gerekir.

Böbrek Taşı Kırılmazsa Ölüm Riski Yaratır Mı?

Evet. Böbrek taşı kırılmazsa, böbrek yetmezliğine ve böbrek kaybına yol açabilir. Bu da kişiyi bir süre sonra ölüme sürükleyebilir.

Böbrek Taşı Nasıl Anlaşılır?

Böbrek taşı, çeşitli tahliller sonucu anlaşılabileceği gibi kişiye bahsettiğimiz belirtileri vererek de anlaşılmasını sağlayabilir.

Böbrek Taşı Farklı Hastalıklara Yol Açar Mı?

Evet. Öncelikle tekrarlayan böbrek ağrıları devam eder. Hastanın kalitesi azalır ve böbrekte hasara yol açar. Hatta böbrek kaybına, diyalize kadar giden bir süreç başlatır. Öte yandan üriner sistem enfeksiyonları oluşur veya tekrarlar.

Böbrek Taşı Olanlarda İdrar Yapmada Sorun Olur Mu?

Evet. Böbrek taşı hastalığı olan kişilerde çok az idrar yapma, kanlı idrar gibi çeşitli sorunlar yaşanır. Aynı zamanda idrar boşaltımı esnasında yanmalar da görülür.

Böbrek Taşı Hastalığı Hangi Sistemin Hastalığıdır?

Böbrekler kanın temizlenmesinden yani zararlı maddelerden arındırılmasından sorumludur. Bu işlevini yaparken filtreler kullanılır ve zararlı maddeleri bünyesinde biriktirir. Sonrasında ise idrar haline getirerek idrar yolları aracılığı ile vücuttan atar. Buradan hareketle böbreklerin boşaltım sisteminin bir organı olduğunu; böbrek taşlarının da bu organda ortaya çıkmasından dolayı boşaltım sistemi hastalığı olduğunu söylemek mümkündür.