Dolama (Paronişi - Parmak İltihabı)

Dolama Hakkında

Çoğu zaman paronişi tedaviye iyi yanıt verir. Ancak bazen komplikasyonlar olabilir. Nadiren paronişi tırnaklarınıza kalıcı hasar verebilir. Şeker hastalığınız varsa, hastalığın derin dokulara ve kemiklere ya da kan dolaşımına ve vücudun diğer bölümlerine yayılma riski vardır. Aşırı derin enfeksiyon vakalarında paronişi parmak, ayak veya uzuv kaybıyla sonuçlanabilir. Mutlaka doktora başvurmayı gerektiren bazı belirtiler vardır. Bunlar yaşanıyorsa vakit kaybetmemek faydalı olur:

• Tedavi belirtileri geçirmiyorsa
• Ateş veya titremeler varsa
• Cildinizde, enfeksiyonlu bölgeden vücudunuza doğru akan kırmızı çizgiler (örneğin, ayağınızı ayak parmaklarınızdan veya elinizi yukarı veya elinizi parmaklarınızdan) varsa
• Eklem veya kas ağrısı varsa

Dolama Nedir?

Dolama, tırnak çevresinde gelişen bir cilt enfeksiyonudur. Bakteriler veya mantarlar cildin altına girdiğinde oluşur. Dolama tırnakları ısırmaktan veya çiğnemekten kaynaklanabilir, ancak çalışma koşullarında ellerin sık sık ıslak veya kimyasal maddelere maruz kalması gerektiğinde daha yaygın görülür. Çoğu dolama vakası ciddi değildir ve birçok etkili tedavi vardır.

Paronişi, en az bir parmağın veya parmağın tırnağının çevresindeki cildin enfeksiyonudur. Genellikle, tırnakların altında veya yanlarında, kenarlarında gelişir. Bu cilt enfeksiyonu tırnak çevresinde iltihaplanma, şişme ve rahatsızlığa neden olur. İrin içeren apseler de oluşabilir. Nadir durumlarda, enfeksiyon parmak veya ayak parmağının geri kalanına yayılabilir. Bu olursa, hasta vakit kaybetmeden doktora gitmelidir.

Akut Dolama

Bu saatler veya günler boyunca süren bir enfeksiyondur. Enfeksiyon genellikle parmağın derinliklerine yayılmaz ve tedavi semptomları nispeten hızlı bir şekilde azaltabilir.

Kronik Dolama

Kronik dolamada belirtiler en az 6 hafta sürdüğünde ortaya çıkar. Daha yavaş gelişir ve daha ciddi hale gelebilir. Kronik dolama sıklıkla aynı anda birkaç basamağı etkiler. Paronişi her yaşta ortaya çıkabilir ve kolayca tedavi edilebilir.

Herpetik Dolama

Herpetik dolama herpes simpleks virüsünün tip 1 ve 2 türlerinin neden olduğu bir cilt hastalığıdır. Diğer dolama tiplerine göre daha nadir görülür. Çocuk ve ergenlerde daha seyrek ortaya çıkar. Genellikle bakteri kaynaklı enfeksiyonla karıştırılır ve yanlış tedavi uygulanır. Doktorun bilgisi burada önem taşır.

Dolama Nedenleri

Enfeksiyon tırnak etrafındaki cilt hasar gördüğünde ve böylece mikropların girmesine izin verildiğinde oluşur. Enfeksiyona neden olan şey genellikle bakteri veya mantardır. Fakat bunlar normal şartlarda cilt içine dışarıdan yerleşmez. Parmak emerek bölgeyi sürekli nemli hale getirme, tırnak ve çevresini ısırma, bölgeyi çeşitli kimyasallarla aşındırma bu kolaylaştırıcı etkiyi yapar.

Cilt Hasarı

Yukarıda bahsettiğimiz gibi asıl neden cildin hasar görerek savunmasız kalmasıdır. Tırnak çevresindeki cilt hasarının yaygın nedenleri şunlardır:

• Tırnakları ısırma veya çiğneme
• Tırnakların çok kısa kesilmesi
• Manikür uygulamaları
• Sık sık parmak emme da dahil olmak üzere bölgeyi neme aşırı maruz bırakmak
• Deri içine büyüyen tırnak

Nem, kandida (bir tür mantar) ve bakteri gibi bazı mikropların çoğalmasını sağlar. Elleri uzun süre ıslak kalabilecek kişiler kronik dolama için daha yüksek risk altındadır. Bunlar arasında barmenler, bulaşık makineleri, yiyecek işleyicileri veya ev temizleyicileri bulunabilir. Kronik dolama ayrıca cildi kırmızı ve kaşıntılı yapan bir rahatsızlık olan deri iltihabı dermatitinden de kaynaklanabilir. Cilt tahriş olduğunda, mikroplar tutulabilir ve enfeksiyona neden olabilir.

Bakteriyel Enfeksiyon

Bakteriler dolama hastalığına neden olabilir. Mantar ve virüs kaynaklı olanlardan daha sık görülür. Ve yaygın olarak dolamaya neden olan bakteri türleri Staphylococcus aureus ve Streptococcus pyogenes bakterileridir.

Mantar Enfeksiyonu

Mantar enfeksiyonu genellikle nemli bölgelerde gelişir. Parmak emme, ellerin sürekli ıslak kalması mantarların yaşayabileceği koşulları oluşturur. Yani el hijyeni sadece yıkamak ile sağlanmaz, kuru tutmak da büyük önem taşır.

Dolama Belirtileri

Bazı dolama semptomları farklı cilt enfeksiyonlarına benzer. Diğer semptomlar doğrudan tırnağın kendisini etkiler. dolama semptomları tırnak etrafında şişme, hassasiyet ve kızarıklık ile başlar. İçi iltihap dolu apseler görülebilir. Tırnak sertleşip kalınlaşabilir. Cilt hasar görür ve deforme olur. İleri durumlarda tırnak yatağından ayrılabilir.

Enflamasyon

Enflamasyon vücudun her türlü etkene ve dokunun bir nedenden dolayı hasar görmesine verdiği doğal bir tepkidir. Dolama adlı cilt enfeksiyonunda da cilt zarar görür ve yaralanır. Bu alanlarda da enflamasyon belirtileri ortaya çıkar.

Kızarıklık ve Şişkinlik

Enfeksiyonun etkili olduğu yerde kızarma ve şişkinlik görülür. Deri rengi ve dokusu değişir. Kızarık bölgeye dokunmak acı verici olabilir ve hasar gören deri hassaslaşır.

Ağrı ve Hassasiyet

Tırnak çevresinde enfeksiyondan etkilenen alanlarda ağrı meydana gelir. Bölge hassas olduğu için dokunulduğunda acı ve ağrı artar.

Kas Ağrıları ve Yorgunluk

Enfeksiyon ilerlediğinden vücudun geneline yayılan belirtiler ortaya çıkar. Bu durumda doktora başvurmak gerekir. Yüksek ateş, kas ağrısı, yorgunluk, ter ve titreme durumun hafif olmadığı anlamına gelir. Her hastada bu durumlar ortaya çıkmaz.

Dolama Tanı ve Teşhis Yöntemleri

Doktor dolama hastalığını gördüğü anda teşhis edebilir. Basit bir fizik muayene ile hastalık anlaşılabilir. Doktorlar genellikle özel testlere gerek duymaz. Fakat bunun istisnaları da vardır. Enfeksiyon tedaviye yanıt vermiyorsa enfeksiyonun nedeni anlaşılamamış olabilir. Veya ateş, kas ağrısı gibi durumlar varsa doktor hastalığın nedenini tekrar değerlendirmek ister. Bakteri, virüs ya da mantardan hangisi olduğunu bulmak için farklı testler isteyebilir.

Dolama Risk Faktörleri

Dolama hastalığının daha sık görüldüğü insan grupları vardır. Bu gruba dahil herkes hasta değildir. Fakat çeşitli nedenlerden dolayı bu gruplarda dolama hastalığına yakalanma riski daha fazladır. Bu nedenle önleyici hususlara dikkat etmek risk faktörlerinden bir ya da bir kaçını taşıyanlar için ayrıca önem taşır.

Az Gelişmiş Toplumlardaki Yetişkin Kadınlar

Dolama kadınlarda daha sık görülür. Bunun nedeni fizyolojik bir farklılık değildir. Kadının iş yaşamına daha az katıldığı, temizlik işlerinin daha çok kadınlar tarafından yapıldığı toplumlarda dolama daha çok yetişkin kadınlarda görülür. Çünkü bu işler sürekli ve uzun süre yapılır. Temizlik yaparken eller aşındırıcı kimyasallara maruz kalır. Deri yüzeyi aşınır ve hasar görür. Ayrıca eller ve tırnak çevresi uzun süre ıslak kalır. Bu nedenlerle hastalık daha kolay bulaşıp yayılabilir.

Bazı Hastalıklar

Diyabet doku iyileşmesini kötü etkileyen bir hastalıktır. Diyabeti olan kişilerde daha yaygındır. Aynı zamanda bu hastalığa sahip kişilerde daha ağır sonuçlar doğurabilir. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde paronişi olma riski daha yüksektir. Buna organ nakli yaptıktan sonra ilaç alması gereken veya HIV ile enfekte olmuş kişiler de dahildir. Dermatit gibi deri hastalıklarına sahip olanlar da daha fazla risk altındadır.

Tırnak Yeme Alışkanlığı Olanlar

Tırnak yeme alışkanlığı olan kişilerin tırnakları pürüzsüz olmaz. Genellikle tırnak çok derine kadar ısırılır ve çevre dokular da ısırılır. Tüm bunlar bölgedeki deri bağışıklığını düşürür ve mikroorganizmaların yaşaması, gelişmesi için uygun ortam sağlar.

Alçıda Kalma Durumu

Bölgede bahsedilen mikroorganizmalar varken parmak ucunu kaplayan bir alçı yapılırsa uzun süre bölge bu organizmalara maruz kalır. Bu nedenle dolama hastalığı parmak ucunda ve tırnak çevresinde gelişmeye başlar.

Dolama Komplikasyonları

Dolama çoğu zaman hafif seyreder ve vücudun başka bölgelerine yayılmaz, etki etmez. Fakat bağışıklık düşükse, diyabet gibi sorunlar yaşanıyorsa bu mümkündür. Böyle durumlarda tedavi gerçekleşmezse ciddi sorunlar ortaya çıkabilir ve uzuv kaybı yaşanabilir.

Tendon Enfeksiyonu

Akut dolama ciddi bir el- ayak enfeksiyonuna neden olmak üzere yayılabilir. Yayılması ile alt tarafta kalan tendonları sarabilir. Tendon enfeksiyonu en kısa sürede tedavi edilmesi gereken bir durumdur.

Tırnak Distrofisi

Kronik dolamanın ana komplikasyonu tırnak distrofisidir. Genellikle çarpık, çıkıntılı tırnak plakaları ile ilişkilidir. Tırnak yapısı ve şekli değişir. Sarı veya yeşil / siyah ve kırılgan hale gelebilir. İyileşme sonrası tırnakların normale dönmesi bir yıl kadar sürer.

Dolama Nasıl Önlenir?

Akut paronişi önlemek için en etkili yol tırnaklarınıza iyi bakmaktır. Tırnaklarınızı ve parmak uçlarınızı yaralamaktan kaçının. Tırnakları ve çevresini ısırmaktan, yemekten uzak durmak gerekir. Tırnaklar kesilmiş ve pürüzsüz halde tutulursa enfeksiyon riski azalır. Tırnakları çok kısa kesmekten kaçınmak gerekir. Cildinize zarar verebileceği için tırnak etlerini kırpmak önerilmez. Tırnak makası kişisel ve temiz olmalıdır. Sık sık temizlemek önemlidir.

Tırnak Hijyeni

Elleri yıkama her zaman hijyenin birinci kuralıdır. Fakat yeteri kadar yıkamak kadar kuru tutmak da önemlidir. Çünkü nemli ortamlarda mikroorganizmalar daha kolay gelişir. Ayrıca en azından her gün çorapları değiştirmek gerekir ve aynı ayakkabıyı iki gün üst üste giymemek önemlidir. Bu bakterilerin tamamen kurumasını sağlar.

Tırnak Yeme Alışkanlığını Bırakmak

Tırnak ve tırnak çevresi dokularını ısırmak hem bölgeyi nemlendirir hem de ısırılan yerde savunmasız bir bölge oluşturur. Bu bölgeler mikroorganizmaların tutunması için gereken uygun ortamı sağlar ve herhangi bir bakteri temasında hastalık bulaşmış olur.

Kimyasallardan Korunmak

Elleri ve ayakları tahriş edici kimyasal kimyasallardan uzak tutarak koruma sağlanabilir. Aşındırıcı ve güçlü kimyasallar temizlik malzemeleri olabilir. Bunun dışında iş yerinde bazı maddelere maruz kalınabilir. Bu riski önlemek için kimyasal teması kurarken eldiven takmak gerekir.

Sık Sorulan Sorular

Dolama tedavisi cerrahi gerektirir mi?

Dolama tedavisi genellikle ilaç, krem ve losyon gibi ürünlerle yapılır. Nadir durumlarda hastalık etkilenen uzva ve tendonlara yayılır. Bu yayılma ciddi seviyelere ulaşırsa uzvu kesmek gerekecektir. Bu da cerrahi işlem ile gerçekleştirilir.

İyileşme sonrasında bölgede iz kalır mı?

Hastalık tedavi edildikten sonra tırnak ve çevre dokuların iyileşmesi 1 yılı bulabilir. Bu süreden sonra bölgede çok rahatsız edici bir iz kalması beklenmez. Fakat apse oluşup patladıysa küçük izler kalıcı olabilir.

Dolama tırnağın uzamasını engeller mi?

Dolama tırnağın normal yapısını bozar. Tırnak daha sert, kalın, kırılgan ve farklı renkte olur. Bu da tırnağın düzgün uzamasına engel olur.

Dolama tedavi edilmezse ne olur?

Dolama tedavi edilmediğinde türüne bağlı olarak geçmeyebilir, tekrar edebilir ve ciddi organlara yayılabilir. Bu durumda yüksek ateş, parmak kaybı gibi durumlar yaşanabilir.

Dolama bulaşıcı mıdır?

Dolama herpes virüsü, çeşitli bakteriler ve mantarlardan kaynaklanır. Tüm bu mikroorganizmalar bulaşıcıdır. Fakat doku hasarı olmayan, bağışıklık sistemi güçlü olan kişilere kolay kolay bulaşmaz.

Aynı anda tüm tırnaklarda görülebilir mi?

Enfeksiyon genellikle tek tırnakta görülür. Fakat diğer parmaklarda da doku hasarı varsa yayılır. Hepsini etkilemesi nadir görülen ve hasta için zorluğa neden olan bir durumdur.

Ayak tırnağında dolama görülür mü?

Dolama el ayak fark etmeksizin tüm tırnak çevrelerinde görülür. Ayakta oluştuğunda tedaviyi uygulamak, bölgeyi kuru ve temiz tutmak, her gün çorap değiştirmek, ayakkabı hijyenine dikkat etmek gerekir.

Dolama için hangi bölüme başvurmak gerekir?

Dolama bir cilt hastalığıdır ve tedavisi deri ve zührevi hastalıklar (dermatoloji) bölümünde gerçekleştirilir.

Dolama için evde uygulanabilecek şeyler nelerdir?

Dolama bir enfeksiyondur. Virüs, bakteri ya da mantar kaynaklıdır. Bunların tamamen temizlenebilmesi için gerekli losyonların düzenli kullanılması gerekir.