HSP Hastalığı

HSP Hastalığı Hakkında

HSP hastalığına yakalanan kişilerin neredeyse hepsi 10 yaşından küçük çocuklardır. İlerleyen yaşlarda da ortaya çıkabilse de daha ağır seyreden HSP hastalığının bir diğer adı da Henoch Schönlein Purpurası olarak bilinir.

Purpura Nedir?

Purpura, deri içinde oluşan kanamalar sonucunda ortaya çıkan küçük kırmızı döküntüler ve kolayca çürük oluşumu gibi etkileri beraberinde getiren bir rahatsızlık olarak bilinir.

Henoch – Schönlein Purpurası Nedir?

Henoch – Schönlein Purpurası, eklem ağrıları, karın ağrıları ve böbrekte ortaya çıkan komplikasyonlarla meydana gelen klinik bir durumdur. 19. yüzyılın başlangıcından beri bilinen bir hastalık olan Henoch – Schönlein Purpurası hastalığının etiyolojisi henüz bilinmemekle birlikte hastalığın kendi kendine iyileştiği de görülmüştür. Böbrekte ortaya çıkan komplikasyonlar sebebiyle hastalığa yakalanan çocukların hayatları boyunca böbrek hastası olmasına sebep olabilir.

Görülme Sıklığı

HSP hastalığı, çocukluk çağında sık görülen bir hastalık değildir. Yaş olarak belirtmek gerekirse hastalığa yakalananların %98'i 5 ila 15 yaş aralığındaki çocuklardır. Çok nadir olarak daha küçük ya da büyük çocuklarda görülebilir.

Tedavisi

HSP hastalığının özel olarak uygulanan bir tedavi yöntemi olmasa da ağrı kesici ilaçlar ve destek tedavisi ile hastanın durumunun iyiye gitmesi amaçlanır. Ağır hastalarda yatarak, hafif hastalarda ayakta uygulanır.

İlaç Tedavisi

HSP hastalığında uygulanan ilaç tedavisi, kişinin ağrısını dindirmek amacıyla uygulanır. İlaçların tedavi süresinde çok büyük bir etkisi yoktur.

Ağrı Kesiciler

Ciddi eklem ağrılarında, doktor tedavisi ile birlikte ağrı kesiciler tercih edilebilir. Ancak böbrek tutulumu yaşandığında ağrı kesici ilaç alınması önerilmez.

Antihistaminikler

Alerjik nezle gibi hafif hastalıklarda kullanılan antihistaminikler; yan etki olarak uyku ve halsizlik yapar. Öte yandan vücuda alınan yabancı bir maddenin etkisini azaltmak ve yok etmek için de kullanılabilir. Vücutta bulunan dokuların çoğunda yer alan ve kimi zaman zararlı etkilerin olan histaminleri yok etmesi ile bilinir.

Sitotoksik İlaçlar

Hücreye toksik şeklinde etki ederek belli bir hücrenin faaliyetini bitiren ya da tamamen öldüren ilaçlara verilen isim olarak sitotoksik, kemoterapi esnasında kanserli hücrelerin öldürülmesi için kullanılır. Bu ilaçlar sayesinde istenmeyen hücrelerin büyümesi engellenir. HSP hastalığında da belli hücrelerin faaliyetinin durdurulması istenildiğinde tercih edilebilir.

Kortikosteroid

Yalnızca ciddi eklem ağrılarında nadiren kullanılması gereken ilaçlardan birisi olan kortikosteroid, her hastalığa zemin hazırlaması gibi geniş yan etkileri ile çoğu zaman tercih edilmez.

Antikoagulan İlaçlar

Antikoagülan ilaçlar, yaptığı etkiye göre iki ayrı gruba ayrılır. Heparin ve oral olmak üzere ikiye ayrılan bu gruplarda heparin, etkinliği arttırır ve pıhtılaşma faktörlerini inhibe ederek pıhtılaşma sürecini etkiler. Oral grubunda kullanılan ilaçlar da tam ters etkide bulunur.

İntravenöz Metilprednizolon

Antikoagülan ilaçların oral grubuna benzeyen İntravenöz Metilprednizolon, nadiren de olsa HSP hastalığında tercih edilen ilaçlardan biri olabilir.

Antiplateletler

Antiplateletler, genelde kalp hastalıklarının tedavisinde kullanılan çok önemli ajanlar olarak bilinir. Aspirin gibi antiplatelet etkiye sahip olan ilaçlar, HSP hastalığında ağrıyı dindirmek için tercih edilebilir. Ancak bünyenin kaldıramayacağı ve yan etki oluşturacağı görülen hastalara tavsiye edilmez.

HSP Hastalığının Nedenleri

HSP hastalığının nedenleri tam olarak bilinmemektedir. HSP hastalığı, genelde solunum yolunda oluşan bir enfeksiyon sonucunda ortaya çıkar. Bazı bakteri ya da virüsler bu hastalığı tetikleyebilir. Bunların dışında bazı ilaçların kullanımı, aşıların yaratabildiği yan etkiler, besinlerde yer alan katkı maddeleri ve çevreden alınan zararlar da hastalığı tetikleyebilir. HSP hastalığının genel olarak kış aylarında görüldüğü gözlenmiş olup yaz aylarında neredeyse hiçbir vakaya rastlanmamıştır.

Küçük Kan Damarlarının İltihaplanması

Hastalığın nedeni tam olarak bilinmese de HSP hastalığının, yaşanan solunum yolu enfeksiyonu ve kan damarlarında oluşan iltihaplanma sonucunda ortaya çıktığı gözlenmiştir. Bu sebeple küçük kan damarlarında iltihap oluşması, hastalığın sebebi olarak gösterilebilecek olan tek faktördür.

HSP Hastalığının Belirtileri

HSP hastalığı genel olarak böbreklerde yer alan küçük kan damarlarında, mide ve bağırsak sisteminde, deride ya da eklemde ortaya çıktığı gözlenmiştir.

Yaygın Görülen Belirtiler

HSP hastalığı, bahsettiğimiz bölgelerde ortaya çıkar ve yaygın görülen belirtileri ortaya çıkarır.

Deri Döküntüsü

HSP hastalığının karakteristik bir döküntüsü bulunur. Hastalığın tamamında döküntü yaşanır. Yaşanan döküntüler genelde bacaklarda, kalça bölgesinde ve uyluklarda görülür. Yine bu döküntüler daha az sıklıklarda kolda, gövdede veya yüz bölümünde yaşanabilir. Döküntüler sonucunda deri kabarık bir görüntü alır ve kümelenmiş döküntüler ile karşılaşılır.

Deride Kırmızı Kabarmalar

Vücutta oluşan kırmızı kabarcıklar yalnızca HSP hastalığının değil, kurdeşen hastalığının da belirtisi olabilir. Tıp dilinde adı ürtiker olan bu kabarcıklar, çocuklarda su çiçeğini de işaret edebilir. Bu kabarıklıklar 24 saat içerisinde sona erdiğinde mikropların yol açtığı iltihaplanma ile ortaya çıktığı düşünülür. Ancak daha uzun süre devam eden kabarcıklar, solunum yolu rahatsızlığına ve bu rahatsızlık da HSP hastalığına sebep olabilir.

Morluklar

Deride oluşan ve darbeden bağımsız olarak ortaya çıkan morluklar da 48 saatten uzun bir süre vücutta yer işgal ettiğinde HSP hastalığının belirtisi olarak görülebilir.

Artralji ve Artrit

Artraliji, eklem ağrısı, artrit ise eklem iltihabı anlamına gelir. Deride yaşanan döküntü sonrasında en çok rastlanan bulgu olan ağrı ve iltihaplar, sık olarak diz ve ayak bileğinde görülür. Eklemde yaşanan ağrı ve bununla birlikte oluşan şişlik ortaya çıkabilir. HSP hastalığının ilk belirtisi olarak gözlenir ve genelde birkaç gün içerisinde sona erer. Elbette bu ağrılar, bir çocuk için dayanılmaz boyutlara ulaşabilir.

Hemoraji

Sindirim sistemi içerisinde oluşan iltihaplardan kaynaklanabilen bir belirti olan hemoraji, mide ve bağırsak sisteminde ortaya çıkabilir. Gözle görünmeyecek derecede ortaya çıkan gizli kanamalar olabildiği gibi ciddi kanamalar olarak da ortaya çıkabilir. Bu kan, mideden kaynaklandığında zift veya katran gibi siyah bir renge büründüğü görülür. HSP hastalığı çok nadir de olsa bağırsak delinmesi gibi sonuçları doğurabilir.

Karın Ağrısı

Sindirim sisteminde ortaya çıkan iltihap belirtileri içerisinde yer alan karın ağrısı, kramp tarzında görülür ve kendini böyle belli eder. Kusma da karın ağrısına eşlik edebilir ve uzman hekim tarafından bile başka hastalıklarla karıştırılması mümkündür. Karın ağrısı, döküntülerden ortaya çıkıp çok şiddetli olarak kendini gösterebilir.

Seyrek Görülen Belirtiler

Hastalığın yaygın görülen belirtilerinden bahsettik. Ancak HSP hastalığında seyrek görülse de hastalığı işaret eden belirtiler bulunur.

Testislerde Şişme

HSP hastalığı, nadir de olsa testis torbasında yani skrotumda şişlik ile kendini belli edebilir.

Nöbet Geçirme

HSP hastalığı nadiren ağrılı nöbetlere de sebep olabilir.

İdrarda Kan

Böbrek tutulumu sonucunda karşılaşılan idrarda hafif kanamalar, döküntülerden sonra görülür. Hasarsız olarak yavaş yavaş yok olan bu belirtiler, hastalık ilerlerse kalıcı böbrek hasarına yol açabilir. İdrarda kanama yaşayan bireylerin böbreklerinde hasar oluşmaması için sürekli olarak takip edilmesi gerekir.

HSP Hastalığının Tanı ve Teşhis Yöntemleri

HSP hastalığının kendine özgü bir tahlili ya da tahlil sonucu yoktur. HSP hastalığının tanısı klinik olarak konulur. Yani elde edilen belli başlı bilgiler sonucunda teşhis konulur.

Fiziki Muayene

Uzman hekim tarafından yapılacak olan fiziki muayene sonrasında teşhis konulabilir.

Belirtilerin İncelenmesi

HSP hastalığının belirtilerinden bahsetmiştik. Uzman doktorun da bu belirtilerin incelemesi sonucunda tanı koyulabilir.

Deri Biyopsisi

Deride dökülmeler oluştuğundan deri biyopsisi ile de tanı konulabilir. Öte yandan yapılacak olan tahlillerde eritrosit sedimantasyon hızı ve lökosit yüksekliği görülür. Fakat bu hastalık yalnızca HSP hastalığına özgü bir durum değildir.

Vücutta Görülen Dökülmeler

HSP tanısında vücutta görülen dökülmeler esas alınır. Klasik purpura tarzı döküntünün yanı sıra genelde bacaklarda görülen dökülmeler, çeşitli eklem ağrıları ile birleşir ve kendini gösterir.

Laboratuvar Testleri

HSP tanısı için kullanılan özel bir test yoktur. Protein ve eritrosit sedimantasyon hızı ölçülmesiyle birlikte döküntüyle uyum sağlayacak şekilde yükselen değerler görüldüğünde teşhis konulabilir. Ancak hastalık esnasında böbrek tutulumu olup olmadığını görmek amacıyla idrar testi yapılır.

HSP Hastalığının Risk Faktörleri

HSP hastalığı riskini oluşturan ve hali hazırda olan riski arttıran bazı etmenler bulunmaktadır.

Bazı Virüsler ve Bakteriler

Solunum yolu enfeksiyona yol açan bazı virüs ve bakteriler HSP hastalığını doğrudan oluşturabilmekte ve dolayısıyla bir numaralı risk faktörü olarak bilinmektedir. Ancak hangi virüs ya da bakterinin direkt olarak HSP hastalığına etki ettiği bilinmemektedir.

Böcek Isırığı

HSP hastalığının etiyolojisi bilinmese de böcek ısırması gibi çevresel faktörlerden gelecek zararların hastalığı etkilediği belirlenmiştir.

Üşütme

Üşütme gibi durumlar sonrasında da HSP hastalığı ortaya çıkabilir.

HSP Hastalığının Komplikasyonları

HSP hastalığı esnasında veya sonrasında çeşitli komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir.

Beyin veya Akciğer Kanaması

Çok nadir de olsa bağırsağın yanı sıra akciğer ve beyin kanamasına kadar varabilen komplikasyonlar içeren HSP hastalığı, fark edildiğinde mutlaka kontrol altına alınmalı ve uzman hekim tarafından verilen tavsiyelere harfiyen uyulmalıdır.

Böbrek Yetmezliği

HSP hastalığına özgü bir laboratuvar bulgusu görülmemiş ve oluşan böbrek yetmezliği ile ilgili anlamlı bir ilişki saptanmasa da hastalık esnasında veya sonrasında böbrek yetmezliği ortaya çıktığı görülmüştür.

Sık Sorulan Sorular

Bu bölümde HSP hastalığı ile ilgili sık sorulan sorulara yanıt vereceğiz.

HSP yalnızca çocuklarda mı görülür?

Evet. HSP hastalığı yalnızca 18 yaş altındaki bireylerde görülür. Bunun dışında en fazla görülen yaş grubu ise 5-15 yaş aralığıdır.

HSP kendiliğinden geçer mi?

Evet. HSP kendiliğinden geçen bir hastalıktır. Ancak ağır vakalarda doktor kontrolünde çeşitli ilaçlarla tedavi edilmesi gerekir.

HSP önlenebilir mi?

Hayır. HSP hastalığının hangi virüs ya da bakteri sonucunda ortaya çıktığı henüz tespit edilemediğinden özellikle ebeveynlerin bu konuda yapabilecekleri pek fazla bir şey yoktur.

İlaç tedavisi şart mıdır? Hangi durumlarda önerilir?

Hayır. İlaç tedavisi genelde önerilmez. Hastanın çektiği acılar dayanılmaz seviyelere ulaştığında doktor kontrolünde ilaç tedavisi uygulanabilir.

HSP hastası ne zaman iyileşir?

HSP hastalığının iyileşmesi hastadan hastaya göre değişiklik gösteren bir süreçtir. 48 saat içerisinde iyileşen hasta olduğu gibi haftalar süren hastalıklar olduğu da görülmüştür.

HSP evde tedavi edilebilir mi?

Evet. Hastalık fazla ilerlemeden tespit edilirse evde hatta ayakta bile tedavi edilebilir.

Beslenme hastalığın ortaya çıkmasını tetikler mi?

Hayır. Beslenme ile HSP hastalığı arasında herhangi bir ilişki bulunamamıştır.

HSP bulaşıcı mıdır?

Hayır. HSP hastalığı hiçbir yolla bulaşmaz.

Gebelik döneminde hastalığa yakalanmanın riskleri nelerdir?

Gebelik döneminde olan bir birey eğer çocuk gelin değilse veya tecavüze uğramamışsa HSP hastalığına yakalanmaz. HSP hastalığı yalnızca çocuklarda görülen bir hastalıktır.

HSP tedavisi ne kadar sürer?

HSP tedavisinde ilaçtan daha çok psikolojik destek ile çocuk tedavi edilmeye çalışılır. Bu sebeple tedavi süreci bireye göre değişir.

Tedaviden sonra hasta tamamen iyileşir mi?

Evet. Tedavi sonrasında hastalığa ilişkin bir bulguya rastlanmaz. Ancak ağır geçen hastalıklarda yıllar sonra böbrek, bağırsak ya da akciğer ile ilgili sorunlar görülebilir.

Hastanın sigara ve alkol kullanmasının sakıncaları nelerdir?

HSP hastalığı akciğeri etkileyebilen bir hastalıktır. Hastalığı geçiren birey kesinlikle çocuk statüsünde olacağından sigara ve alkol kullanması zararlı olduğu gibi büyük tehlike arz etmektedir.

HSP cinsel yaşamı etkiler mi?

Genelde ergenlik dönemi öncesinde ortaya çıkan HSP, bu özelliği ile birlikte otomatik olarak hiçbir şekilde cinsel yaşamı etkilemez.

Hastalık okul veya iş hayatını nasıl etkiler? İstirahat önerilir mi?

Hastalığın ağır geçtiği durumlarda yatakta istirahat hekim tarafından önerilir. Aksi takdirde HSP hastalığı, ayakta tedavi edilebilir.

Tedaviden sonra hastalık tekrarlayabilir mi?

Hayır. HSP hastalığının tekrarladığı bir vakaya daha önce rastlanmamıştır.

Ciltteki döküntüler ve kızarıklıklar ne zaman geçer?

Genelde 3-4 günde iyileşmeye başlayan yaralar, bir ay içerisinde kaybolur.

Hastalığın sebep olduğu kızarıklıklar için önerilen bir cilt kremi var mı?

Hayır. Her cilt birbirinden farklı olduğundan ve HSP hastalığı çocuklara özgü bir hastalık olduğundan detaylı bir inceleme sonrasında uzman hekim tarafından bireye uygun bir cilt kremi önerilebilir. Ancak internet ortamında yazılan yorumlara inanılarak krem ya da ilaç alınmaması gerekir.

HSP hangi hastalıklarla karıştırılır?

Karın ağrısı gibi oldukça genel bir belirtisi olan HSP hastalığı, yine bu belirtiye sahip olan hastalıklarla karıştırılabilir. Nadir görüldüğü için teşhisi zor olabilir.

HSP hastalığına hangi bölüm bakar?

Genelde çocuklarda görülen HSP hastalığının tedavisi çocuk romatolojisi uzmanlarınca gerçekleştirilmektedir. Hastalığa dair belirtilerin fark edilmesinden veya şans eseri hastalığın tespit edilmesinden sonra doğrudan bu bölüme ya da bu bölüm yok ise dahiliye bölümüne başvurulmalıdır. Dahiliyede gerekli tetkikler yapıldıktan sonra ilgili bölüme sevk işlemleri gerçekleştirilecektir.

HSP hastalığı kaç günde geçer?

HSP hastalarının birçoğuna ekstra bir tedavi uygulanmasına gerek kalmaz. Takip yeterlidir. Eğer hastaya herhangi bir ilaç tedavisi uygulanmazsa dört – altı hafta arasında hastalık tamamen iyileşir. Eğer ilaç tedavisini gerektirecek bir durum var ise iyileşme süresi uzayabilir.

HSP hastalığı bulaşıcı mı?

Hastalığın ortaya çıkmasına sebep olan faktörlerin temas, cinsel, kan, hava ya da sıvı transferi yoluyla başka birisine geçmesi mümkün değildir. Kısacası HSP hastalığı bulaşıcı değildir.

HSP hastalığı kalıcı mı?

HSP hastalığı ilaç tedavisi uygulanmasa bile ortalama olarak bir buçuk ayda kendiliğinden iyileşmektedir. İlaç tedavisi gerektiren vakalarda da iyileşme süresi altı – on hafta arasındadır. Doğal olarak hastalık kalıcı değildir. Tedavisi mümkündür ve başarı ile uygulanmaktadır.