Menopoz

Menopoz Hakkında

İnsan yaşamında doğum, ergenliğe geçiş ve ölüm önemli değişim noktaları olarak kabul edilebilir. Bu süreçlerden biri de yaşlılığa geçiş dönemidir. Kadınlarda üretkenliğin sonlanması ve yaşlılığa geçiş döneminin başlangıcı menopoz olarak görülür. Araştırmalara göre insan ömrünün artmasına rağmen menopoz yaşının sabit kalması nedeniyle kadınların yaşamının önemli bir kısmının postmenopozal dönemde geçeceğini de göstermektedir.

Menopoz bir yıllık adet görmeme yani amenore ile belirlenen, son defa adet görülmesidir. Yaşlanma nedeniyle yumurtalıklardan hormon salgılanmasının azalması ile oluşan menopoz toplumdan topluma, ülkeden ülkeye farklılık göstermekle birlikte genellikle 42-57 yaşlarında ortaya çıkar.

Menopoz dönemleri genel olarak menopoz öncesindeki 2-6 yıl premenopozal dönem olarak, 6-8 yıl sonrası da postmenopozal dönem olarak tanımlanır. Hormon dengesinin değişmesiyle yumurtalıklardan sağlanan androjen dışındaki steroidlerin azalması, östrojen üretiminin azalmasıyla adetten kesilme ile menopoz oluşur. Bununla birlikte menopozda kadınların yarısı fizyolojik, psikolojik ve davranışsal değişimler içine girmektedir. Ayrıca beslenme alışkanlıklarının değişmesi de beden ve ruh sağlığına olumsuz etkiler yapmaktadır.

Menopoz öncesi yani menopoz belirtilerinin ortaya çıktığı dönem, belirtilerin yerleştiği menopoz dönemi ile bunu takip eden menopoz sonrası dönemin hepsine klimakterium adı verilir. Cinsel olgunluk döneminin sona ermesinden sonra klimakterium ve menopoz dönemi başlar. Bunun için kesin bir sınır ise belirlenemez. Geçiş belli belirsiz olur. Klimakterium sürecinin yaklaşık 45 yaşında başladığı kabul edilir.

Klimakterium dönemi kadının üretkenlik dönemiyle yaşlılık dönemi arasında yumurtalıklardaki fonksiyonel ve morfolojik değişimlere bağlı hormonal dengenin farklılaşmasıyla oluşan bulgular ile karakterize olmuş geçiş sürecidir. Kadınların yaşamında da önemli bir süreci kapsar. Bu dönemdeki en önemli olay adet görmenin kalıcı olarak kesilmesi yani menopoz dönemidir.

Klimakterium yaklaşık 45 yaşında başlar, menopozdan sonraki bir süreyi de içine alır. Yaşlılık dönemi olarak görülen 65 yaşına kadar sürer. Bu dönem başlıca üç bölümde incelenir. İlk belirtilerin görüldüğü dönemden menopoza kadar geçen premenopoz döneminde yumurtalıklar eski gücünü kaybetmeye başlar. Adet döngülerinin düzeni bozulur ve kadının gebe kalma şansı azalır. Düzensiz âdet kanamaları birkaç ay ile birkaç yıl arası sürebilir. Menopoz dönemi ise en son âdet kanamasının görülmesi ile başlar. Son dönem ise postmenopoz dönemidir. Bu dönem menopoz başlangıcı ile başlamakta olup, yaşlılık dönemine kadar devam eder, genel olarak 6 - 8 yıllık süreci kapsamaktadır. Kadının postmenopoz döneminde olması için bir yıllık adet görmeme yani amenore sürecini tamamlamış olması gerekir. Bu süreçte psişik ve vejetatif bozukluklar yok olur, yaşlılıktan kaynaklı organik hastalıklar ortaya çıkar.

Menopoz döneminin başlangıç biçimi ve yaşı ise üç farklı şekilde değerlendirilebilir. Doğal menopoz kadının yumurta hücrelerinin tükenmesi ile ortaya çıkar. Erken menopoz ise kadının doğal menopoza girme yaşının 40 ve altında olması halinde söz konusu olur. Buna prematür over yetmezliği de denir. Doğal menopoza giren kadınların %1-4 kadarı erken menopoza girenlerdir. Bunun sebepleri arasında idiopatik, çevresel faktörler, enfeksiyonlar, düşük ve kürtajlar, uzun süre emzirme, sık gebe kalma, fazla kilo gösterilebilir. Cerrahi menopoz ise kadınların bazı operasyonlar nedeniyle erken yaşlarda menopoza girmesidir. Operasyonla adet gören kadının yumurtalıklarının çıkarılması, kanser tedavisi görmek gibi nedenler kadının cerrahi menopoza girmesinde etkili olabilir.

Menopoz Nedir?

Menopoz kadının cinsel olgunluk döneminden yaşlılık dönemine geçiş sürecidir. Bir anlamda menopoz kadının doğurganlığının bittiği dönemdir. Kadınlar için yaşamın içinde menopoz dönemi mutlaka yaşanması gereken bir süreçtir. Bebeklik, çocukluk çağı, ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde olduğu gibi menopoz döneminin de kendine has fiziksel ve duygusal özellikleri vardır. Bu süreç kadınların yaşlılık dönemine geçişi olarak kabul edilir.

Kadının vücudunda östrojen hormonunun azalmasından kaynaklı adet görmenin son bulması söz konusudur. Kadın en az bir yıl adet görmediyse menopoza girdiği kesinleşmiş olur. Kadınlarda menopoz, bir anda oluşan bir durum değildir. Bu yavaş ilerleyen bir süreci kapsar. Her kadında menopoza girme yaşı aynı değildir. Genel olarak 42-57 yaşları arasında menopoza giriş olur. Menopoz yaşını etkileyen unsurlar arasında kalıtım, beslenme, ırk, sigara alışkanlığı, yapılan doğum sayısı, sosyo ekonomik düzey, radyoterapi ve kemoterapi tedavisi görme gibi etkenler bulunmaktadır.

Erken menopoza giren kadınlarda uygulanan ilaç tedavisi adet görmelerine devam etmelerine yardımcı olabilir. Kadınlarda yumurtalıklardan üretilen östrojen hormonu kalp damar hastalığı ve kemik erimesi riskini azaltır. Bu hormon aynı zamanda beyindeki kavrama ve anlama fonksiyonları ile cinsel fonksiyonun devamına yardımcı olur. Menopoza giren kadınlarda östrojen hormonu azaldığı için kadında kemik erimesi riski de artmaktadır. Bu erken yaşlarda yani 40 yaş altındaki kadınlarda östrojen eksikliğinin yerine koyma tedavisi ile giderilmesi son derece önemlidir. Adet döngülerinin devamı sağlamak için uygulanacak hormon tedavisi yardımıyla hızlı kemik kaybına engel olunabilir. Ayrıca menopoz nedeniyle ortaya çıkan ateş basması, ruhsal gerginlik, vajina kuruluğu gibi belirtilerin de hormon tedavisi ile etkisi azalır. Bu tedavinin amacı vücuda gerekli olan hormonları yerine koymaktır. Uzmanlar yıllık kontrollerin düzenli olarak yapılması ve beş yıl bu tedavinin uygulanmasını önermektedir.

Perimenopoz

Perimenopoz menopoza girmeye az zaman kala ortaya çıkan hormonal değişimleri tanımlar. Kadının doğal menopoza girmeden önce ortaya çıkan değişimlerin başlangıcı ve devamındaki ortalama 6 yıllık süreci ve menopozdan sonra bir yılı içine alır. Kadınlar farkına varmasa bile 33-35 yaşlarında bu altyapı oluşmaya başlar. Bazı kadınlarda 38-40 yaşlarında ilk klinik belirtiler görülebilir.

Perimenopoz dönemde kadınlarda görülen en önemli değişim düzensiz âdet kanamaları ve kadının yüksek östrojen düzeyi nedeniyle bazı sorunlarla başa çıkmaya çalışmasıdır. Kadınların en fazla yumurta sayısına sahip oldukları dönem anne karnında oldukları süreçtir. Dişi fetusta 16-20 gebelik haftasında ortalama yedi milyon yumurta olur. Bunun devamında programlı şekilde yumurtalıklarda hücre ölümü gerçekleşir. Kadının adet görmeye başladığı döneme kadar yaklaşık 300 bin yumurtası kalır. Kadın isterse 8-10 çocuk sahibi olsun bunların sadece 450 kadarını kullanabilir. Yaşları kırklı yaşlara yaklaştıkça hızlı bir şekilde kaliteli yumurtalarını kaybeder. Genç yaşlarında kaliteli yumurtalarını harcarlar. Yaşlı yumurtaların ovulasyonu zor olur. Bu nedenle östrojen düzeyleri yükselmeye başlar.

Bu dönemde ovulasyon olmadığından ya da az olduğundan dolayı progesteron hormonu da salgılanmaz. Dolayısıyla rahim içi dokusunda aşırı aktivasyon meydana gelir. Rahim içi dokusu düzensiz dökülür. Bu yüzden kadınlarda 40-45 yaşlarında aşırı şiddetli ve düzensiz âdet kanamaları görülür. Kadınlar bu dönemde daha fazla miyom ameliyatı olurlar. Bunun başlıca nedeni yüksek östrojen hormonudur. Miyomlar östrojenin etkisiyle aşırı büyüme gösterirler. Bu hormonal değişimlerin olduğu süreç perimenopoz dönemidir. Kadının vücudundaki hormonlara bakıldığında aşırı yüksek östrojen ile düşük FSH hormonu düzeyleri belirlenir. Ancak hormonlarda sürekli değişimler olur. Aşırı ve düzensiz adet dönemlerinin etkisini ortadan kaldırmak için kadına dışarıdan progesteron hormonu verilebilir.

Oluşturulan Menopoz

Yumurtalıklara ciddi hasar veren hatta yumurtalıkların ortadan kalkmasına neden olan tedaviler yada tıbbi girişimler oluşur. Kanser tedavisi görmek, yumurtalıkların herhangi bir sebeple ameliyatla çıkarılması bu tür menopoza girmeye neden olur.

Erken Menopoz

Erken menopoz kadınlarda âdet kanamasının 40 yaşına gelmeden önce kalıcı şekilde kesilmesi nedeniyle yaşanır. Erken ovaryan yetmezlik olarak ta bilinen bu durum bazı uzmanlar tarafından 45 yaşından önce menopoza girme olarak değerlendirilir. Yapılan anket ve resmi araştırmalara göre Türkiye’de kadınlar ortalama olarak 46 yaşında menopoza girmektedirler. Erken menopoza giriş ise 40 yaş öncesi kadınlarda adetten kesilme, yüksek LH ve FSH hormon düzeyleri, östrojen düzeyi azlığı ile karakterize olmuş klinik bir tablodur.

Erken menopoza girme bakımından kadının hormon kullanması, ilk adet görme yaşı, vücut ağırlığı gibi unsurlar çok önemli değildir. Ancak ailesinde erken menopoz öyküsü olan kadınlar mutlaka bu konuda değerlendirilmelidir. Kadınların bazılarında erken menopoza girmiş olsalar da yumurtalık biyopsisi ya da ultrasonografi incelemelerinde foliküller belirlenebilir. Bu kadınlarda LH ve FSH hormonları yüksek çıkabilir. Adet kesilmesi ve yumurtalıkların da foliküller de olabilir. Ancak yumurtlama yetmezliği eşliğinde infertilite gibi bir tablo gelişir. Böyle bir durumda FSH tedavisi uygulanarak kadınlarda gebelik elde edilebilir. Ancak foliküllerin büyümesi için en az bir yıla ihtiyaç duyulur.

Kadınlar erken menopoza girdiklerinde kendi yumurtaları ile gebe kalmaları olanaksız olur. Günümüzde kadınların iş yaşamında daha aktif olması, bu nedenle evliliklerini ertelemeleri, dolayısıyla gebeliklerini ertelemelerine sıkça rastlanmaktadır. Kadınların beklenmeyen bir zamanda erken menopoza girmesi anne olma şansınız azaltmakta hatta ortadan kaldırmaktadır.

Postmenopoz

Postmenopoz adet görmenin tamamen sona ermesinden sonraki dönemi kapsar. Bir yıl süreyle adet görmeme halinde menopoz sona erer. Son adet döngüsünün sona erdiği zamana göre postmenopoz başlangıcı geriye dönük belirlenir. Bu dönemde kadının vücudunda hormonal değişim olur. Östrojen ve progesteron seviyesi azalır, FSH düzeyinde artma olur. Ayrıca seks hormonları azalır, androjenlerin seviyesi artar. Bu yüzden kadının sesinde kalınlaşma gibi etkiler ortaya çıkabilir. Cinsiyet hormonların azlığı nedeniyle rahim içi dokusundaki değişimler durur. Rahim ve yumurtalıkların boyutu azalır. Ayrıca iç genital organların enfeksiyondan korunmasını sağlayan mukus üretimi azalır. Vajinada da kuruluk olduğundan cinsel ilişkide rahatsızlık hissi olur. Metabolizma yavaşladığı için besinlerden yararlı bileşenlerin emilimi de bozulur. Bu nedenle postmenopoz döneminde kadınlarda vitamin ve mineral eksikliği, dişlerde ve kemiklerde bozulma, cilt sorunları gibi problemler yaşanır.

Menopoz Nedenleri

Menopoz nedenleri kadının doğal olarak menopoza girmesini, erken menopoza girmesinde ya da oluşturulmuş menopoza girmesinde etkili olabilir.

Üreme Hormonlarında Azalma

Kadınlarda üreme hormonlarının azalması başlıca menopoz nedenleri arasındadır. Doğurganlık sürecinde kadının vücudunda östrojen ve progesteron hormonları belli bir seviyede olur. LH ve FSH hormonları da bu dengenin içindedir. Ancak menopoz dönemine girildiği zaman östrojen ve progesteron seviyeleri düşer, LH ve FSH hormonları yükselişe geçer.

Histerektomi

Histerektomi kadınlarda cerrahi menopozun yaşanmasına neden olabilir. Bu cerrahi yöntem genellikle gebeliği düşünmeyen ve miyomlar nedeniyle şiddetli yakınmaları olan kadınlarda kullanılan bir tedavi yöntemidir. Yapılacak operasyon türü hasanın yaşına, rahatsızlığına ve cerrahı deneyimine göre belirlenir. Bu operasyonda kadının rahmi bazı hastalarda yumurtalıkları da tamamen çıkarıldığı için kadının gebe kalma olasılığı olmaz. Bunun yanı sıra kadın menopoza girer. Histerektomi ameliyatları karından yapılan kesi ile ya da vajinanın üst kısmından açılan kesiden ya da laparoskopi ile karından ve vajinadan yapılabilir.

Birincil Yumurtalık Yetmezliği

Birincil yumurtalık yetmezliği kadınlarda 40 yaşından önce menopoza girmeye neden olabilir. Kadınlarda 4 ay süreyle adet görmeme ve birer aylık aralıklarla FSH değerinin ölçülmesi ve yüksek çıkmasıyla tespit edilebilir. Prematür ovaryan yetmezliği de denilen bu sorun kadının erken yaşta menopoza girmesine neden olur. Over gelişiminde pek çok faktör belli bir uyum içinde etkili olur. Koordineli bir mekanizma sayesinde over gelişimi gerçekleşir. Mekanizmadaki bir aksaklık birincil yumurtalık yetmezliği gelişmesine neden olabilir. Bu kadınlarda hızlanmış folikül kaybı ve ovaryan folikül disfonksiyonu şeklinde görülebilir.

Menopoz Belirtileri

Kadınlar için menopoz yaşanması gereken bir yaşam sürecidir. Kadının herhangi bir şikâyeti olmasa da bu dönem doktor kontrolünde olması gerekir. Menopoz belirtileri bakımından gereken taramaların yapılması, hormon dengesizliğinden kaynaklanabilecek kalp hastalıkları, kemik erimesi gibi risklerin azaltılması için her türlü önlem alınmalıdır. Adet döngüsünün bitmesi, östrojen hormonunun azalmasıyla birlikte kadınlarda bazı belirtiler görülmeye başlar. Belirtiler yaklaşık 1-2 yıl etkisini sürdürür. Menopoz başladığında ise belirtiler kendiliğinden azalmaya başlar.

Adet Kanamalarında Kesilme

det kanamalarında kesilme menopozun ilk belirtisi olarak ortaya çıkar. det kanamaları başlangıçta düzensiz ve şiddetli şekilde görülebilir. Kanamaların sıklığı artabilir ya da azalabilir. Genel olarak kadının menopoza girdiğinin kabul edilebilmesi için 12 ay boyunca âdet kanamasının olmaması gerekir.

Terleme Ve Çarpıntı

Terleme ve çarpıntı şikâyetleri menopoz belirtileri arasında en fazla rastlananlar arasındadır. Ortam sıcaklığı ne olursa olsun kadında aşırı terleme, ateş basması ve çarpıntı sorunu olabilir. Ancak her kadında bu belirtiler aynı şiddette etkili olmayabilir ya da hiç görülmeyebilir. Terleme ve çarpıntı çok rahatsız edici düzeyde olursa tıbbi olarak buna yardımcı olacak tedaviler uygulanabilir. Özellikle hormon tedavileri bu sorunu azaltmada oldukça etkilidir. Ancak hormon tedavisi uygulanamayan hastalarda antidepresanlar yakınmaları azaltabilir.

Duygu-Durum Değişiklikleri

Duygu durum değişiklikleri menopozda görülen ruhsal belirtiler arasındadır. Kadınlar bu süreçte çabuk sinirlenebilir, bir anda ağlayabilir, hiç sebep yokken gülebilir. Bunlar vücuttaki hormonal değişimlerin bir sonucudur.

Cilt Kuruluğu Ve Saç Dökülmesi

Cilt kuruluğu ve saç dökülmesi menopoz belirtileri arasında ortaya çıkabilir. Cildin kuruması ve elastikiyet kaybı özellikle yüzde belirgin olur. Bu yüzden yüzdeki kırışıklıklar da artış gösterir. Cilt kuruluğuna karşı nemlendirici kremlerin kullanılması faydalı olacaktır.

Menopozdan önce kadınların vücudunda östrojen ve testosteron üretimi olur. Östrojen düzeyi testosteron düzeyinden fazladır. Testosteron 5 alfa redüktaz enzimi ile dehidrotestosteron hormonuna dönüştürüldüğü için menopoza giren kadınlarda erkeklerden farklı bir saç dökülmesi olur. Saç tellerinde incelme meydana geldiğinden dökülmeler hızlanır. Bazı kadınlarda sadece saç tellerinin incelme sorunu yaşanır. Saç dökülmesi bir dönem etkili bir şekilde devam etse de sonrasında dökülen saçlar yeniden çıkacaktır. Buna rağmen saçları besleyen ürünler kullanılabilir.

Ağrılı Cinsel İlişki

Menopoz döneminde hormon dengesinin değişmesi vajinada da bazı etkilere neden olmaktadır. Vajinadaki sıvı miktarı azalmakta ve elastikiyet kaybı oluşmaktadır. Vajinada kuruluk meydana geldiği için darlıktan kaynaklı kadın ağrılı cinsel ilişki sorunu yaşayabilir. Bu kadında cinsel istekte azalmaya neden olabilir. Ayrıca psikolojik etkenlerde cinsellikten kaçınmaya neden olabilir. Bu sorunu aşmak ve çözüm yolları için doktora danışılması faydalı olacaktır.

Eklem Ağrıları

Eklem ağrıları da menopoz belirtileri olarak görülebilir. Kadınlar özellikle sabahları kalktığında vücutlarında yaygın eklem ağrıları hissederler. Gün içinde bu ağrılar azalsa da uzun süre oturup kalktıklarında yeniden aynı sorunu yaşayabilirler.

Vajinal Kuruluk

Vajinal kuruluk östrojen hormonun azalmasıyla ortaya çıkan menopoz belirtileri arasındadır. Bu yüzden kadının cinsel yaşamı da olumsuz etkilenebilir.

Kilo Almaya Yatkınlık

Hormon dengelerinin değişmesi ile birlikte kadın menopoz döneminde kilo almaya daha yatkın olur. Bu süreçte düzenli egzersiz yapmak, beslenmeye dikkat etmek gerekir. Menopoza giren kadınlar kilo kontrolü yapmakta zorlanır. Bunun metabolizmanın yavaşlamasından yeme içme alışkanlıklarının değişmesine kadar pek çok nedeni olabilir. Fazla kilo menopoz döneminde eklemlerde hastalıklara, safra kesesi taşlarına, uyku apnesine, horlamaya, kasıklarda mantar ve pişik sorunlarına neden olabilir. Menopoza giren kadınların kilosunu korumak için daha az kalori almalı ve daha fazla hareket etmelidir. İdeal kiloda kalmaya çaba göstermeleri, fazla kiloları uygun sağlıklı diyetlerle vermeleri önerilir.

Menopoz Tanı Ve Teşhis Yöntemleri

Menopoz tanı ve teşhis yöntemleri kadının menopoza gireceği zamanı yaklaşık olarak belirlemeye, menopoza girdiğini ve hangi dönemde olduğunu tespit etmeye yardımcı olur. Bu sayede kadının menopozda yaşayabileceği sıkıntılar için bazı önlemler alınabilir.

Muayene

Menopoz tanısı için muayene öncelikle hastanın öyküsü ve yakınmaları sorgulanır. Kadının yaşı bu tanı sırasında önemli bir etkendir. Ayrıca yaşadığı sıkıntılar da menopoz belirtiler kapsamında ise fiziki muayene ile tanı koymak kolay olur.

Tetkikler

Muayene sonucunda kadının menopoza girdiğine dair net bilgiler elde edilebilir. Ancak kesin tanı koymak için kan tahlilleri gibi bazı tetkikler de yapılmalıdır. Tahlil sonuçlarında yaşlanan yumurtalıklar nedeniyle yeterince östrojen ve progesteron hormonu üretilmediği için LH ve FSH değerlerinin yükseldiği görülebilir.

Ayrıca kadının yumurtalık rezervini belirlemek için de bazı testler yapılabilir. Bu erken menopoza girme riski olan kadınlar için önemlidir. Bu tetkikler arasında vajinal ultrasonografi ile antral folikül ölçülmesi, yine âdet kanamasının ilk günlerinde AMH kan testi, kanda estradiol hormonu ve FSH seviyesinin ölçüldüğü testler vardır. Bu testler sayesinde kadının erken menopoza girme riski belirlenebilir.

Menopoz Risk Faktörleri

Menopoz bir kadın için yaşanması gereken bir süreçtir. Ancak bazı etkenler kadının doğal menopoz sürecinden önce menopoza girmesine neden olabilir. Menopoz risk faktörleri taşıyan kişilerin özellikle çocuk sahibi olmak istiyorlar ise mutlaka bir doktora danışması gerekir.

Sık Ve Düzensiz Adet Kanaması

Sık ve dengesiz âdet kanaması menopoza girmek için risk taşır. Menopozun ortaya çıkışında yumurtalıkların fonksiyonları dengeli olmalıdır. Yapılan araştırmalara göre düzensiz adet gören kadınların adet döngüleri düzenli olan kadınlara göre daha erken yaşta menopoza girdiği belirlenmiştir. Ayrıca iki yıldan uzun emzirme, adet görme yaşı, doğurganlık durumu gibi etkenlerde menopoza girme açısından risk oluşturabilir.

Aile Öyküsü

Menopoza girme yaşını etkileyen risk faktörleri arasında aile öyküsü de önemli bir yer tutmaktadır. Genetik faktörler aynı ailedeki kadınların yaklaşık aynı yaşlarda menopoza girdiğini göstermektedir.

Kemoterapi Ve Radyoterapi Görmüş Olmak

Kadının kanser tedavisi görmesi yani kemoterapi ve radyoterapi görmüş olması menopoza girme yaşını erkene çekebilmektedir.

Sigara Kullanımı

Sigara kullanımı pek çok hastalıkta olduğu gibi kadınların menopoza girme yaşını da olumsuz etkilemektedir. Fazla sigara içen kadınlar sigara içmeyenlere göre yaklaşık 1,5-2 yıl daha önce menopoza girmektedir. Sigaranın menopoza giriş yaşını böyle etkilemesi hakkında net bilgiler yoktur. Ancak sigaranın içeriğindeki zararlı maddelerin oosit yaşlanmasını hızlandırması ve anti östrojenik etki yapması nedeniyle menopoz bakımından risk faktörleri arasında kabul edilmektedir.

Menopoz Komplikasyonları

Menopoz dönemine giren kadınlarda bazı rahatsızlıkların oluşma riski de artmaktadır. Menopoz komplikasyonları olarak değerlendirilen bu rahatsızlıklara karşı mutlaka zamanında önlem alınmalıdır.

Kalp-Damar Hastalığı

Kalp damar hastalığı dünya genelinde kadın erkek herkes için önemli bir ölüm nedeni olarak görülmektedir. Kadınlar menopozdan önce erkeklere nazaran %2,5-4,5 kat az kalp damar hastalığı riski taşırken, menopoz döneminde 50 yaş civarında erkeklerle aynı seviyelere ulaşırlar. Özellikle erken menopoza giren kadınlarda koroner arter hastalıklarının oluşma riski doğal menopoza giren kadınlardan daha fazladır. Menopozda östrojen hormonunun azalması LDL yani kötü kolesterol düzeyini arttırır. Bu damarlarda tıkanmaya neden olur, felç ve kalp krizi riskini yükseltir.

Osteoporoz

Kadınlarda menopoz döneminde osteoporoz riski artmaktadır. Çünkü kemik hücrelerinde östrojen reseptörleri vardır. Östrojen kemik metabolizmasında yapımı arttıran, emilimi bastıran bir etki yapar. Kadın ve erkeklerde 20-30 yaşları arasında kemik kütlesi en yüksek düzeyine erişmektedir. Bu yaşlarda kemik yapımı ve yıkımı bir denge halindedir. Kemik kayıpları 40 yaşından itibaren başlar. Kadınlarda östrojen hormonun azaldığı menopoz döneminden itibaren kemiklerden östrojen çekilir ve iskelet sisteminde kalsiyum geri emilimi başlar. Menopozdan sonra ilk 6 yılda ortalama kemik kaybı %3,9, daha sonraki yıllarda da %1 seviyesindedir.

Kemik yapımının oldukça azaldığı ve kemik kaybının fazla olduğu ya da bu durumların beraber olması halinde osteoporoz ortaya çıkar. Osteoporoz durumunda vücutta yeterli kemik dokusu olmaz, kemiğin normal şekli, yapısı bozulur. Bu nedenle kemikler kırılgan olur, zayıflar. Menopoza giren kadının osteoporoz için önlem almaması halinde gelecekteki yaşamı, yaşam kalitesi olumsuz etkilenecektir.

İdrar Kaçırma

Menopoz komplikasyonları arasında idrar kaçırma sorunu da vardır. Kadın menopoz döneminde idrar kaçırma yanında ağrılı idrar yapma gibi sorunlarla karşılaşabilir.

Kilo Alımı

Menopozda östrojen düzeyinin değişmesi dolaylı ya da doğrudan olarak metabolizmayı ve diğer hormonları da etkiler. Metabolizmanın değişmesi kadında iştahın artmasına, yeme alışkanlıklarının değişmesine, yaşlanma nedeniyle metabolik hızın azalmasına, azalan fiziksel aktivite nedeniyle de kilo alımını yani şişmanlığı beraberinde getirir. Menopozdan sonra kadınlarda daha çok android tip şişmanlık görülmektedir. Kadının vücudundaki yağ miktarı menopozla birlikte artmaktadır.

Kilo değişimleri menopozdan çok yaşlanma ile ilgili olsa da menopoza girenlerde daha fazla vücut yağı, yağların merkezi dağılımı olduğu belirlenmiştir. Fiziksel aktivitenin azalması sadece kilo artışı ile ilgili değildir. Ayrıca postmenopozal dönemdeki kadınlarda yağsız kütlenin kaybedilmesi ve yağ oranının artışı ile alakalıdır. Menopozdaki kilo artışı kadınları her zaman tedirgin eder. Çünkü bu süreçte östrojen hormonun azalması, dolayısıyla kolesterol düzeyinin artması kalp hastalıkları riskini de arttırmaktadır. Bu yüzden kadınlardaki fiziksel aktivite ve rahatsızlıklar dikkate alınarak özel bir beslenme düzeni kurulmalıdır. Kilo artışına dikkat edilerek, uygun bir diyet programı uygulanmalıdır.

Menopoz Nasıl Önlenir?

Menopoz önlenemez doğal bir süreçtir. Ancak menopoza girme yaşını etkileyen risk faktörlerine karşı bazı önlemler alınabilir. Bu sayede menopoza giriş yaşı normale çekilebilir.

Yeterli Beslenme

Menopoza karşı kadınların yeterli beslenmesi, bu süreci sağlıklı bir şekilde zamanında karşılaması gerekir. Uygulanacak diyet programında ihtiyaç duyulan günlük enerjinin %55-60 kadarının karbonhidratlardan oluşmasına dikkat edilmelidir. Boş kalori içeren, lezzetli olan basit karbonhidratların yerine kompleks karbonhidratlar tercih edilmelidir. Yani şehriye çorbası, un çorbası yerine mercimek çorbası tüketilmelidir.

Diyetlerde enerji kısıtlaması yapılıyorsa günlük enerjinin yaklaşık %10-15 kadarını proteinler oluşturmalıdır. Bunlar da kaliteli iyi proteinlerden tercih edilmelidir. Diyette toplam enerjinin yağdan gelen oranı %20-25 olmalıdır. Bunlar ise esansiyel yağ asitleri ve yağda eriyen vitaminler dikkate alınarak seçilmelidir.

Posalı besinleri tüketmek çiğnemeyi uyarır ve yemek yeme zamanının uzamasını sağlar. Bu gaita hacminin artmasına ve bağırsakların hareketlerinin hızlanmasını sağlar. Bu nedenle meyve suyu tüketmek yerine taze meyve yenmeli, posa içeriği fazla olan bulgur pilavı, kepekli ekmek gibi besinler tüketilmelidir. Diyet yaparken günde en az 6-7 bardak sıvı alınmalıdır. Ayrıca balık ve tavuk eti yerine yağsız kırmızı et tüketilmelidir.

Beslenmede kızartma yerine haşlama ya da ızgara pişirilmiş besinler olmalıdır. Etli yemekler yağsız pişirilmeli, yemekler için zeytinyağı tercih edilmelidir. Kalsiyum ihtiyacının sağlanması için de yağsız ya da yarım yağlı süt ve süt ürünleri günde 2-3 porsiyon tüketilmelidir. Kahvaltı dışındaki öğünlerde pişmiş sebze ya da salata tüketilmelidir. Öğün sayısı günde 6-8 olacak şekilde ayarlanmalıdır. Bu aşırı yemeyi önler, acıkma hissini azaltır.

Düzenli Egzersiz

Düzenli egzersiz yapmak vücuttaki insülin duyarlılığının artmasına neden olur. Ayrıca insülin reseptörlerini arttırarak, bunların duyarlılığını da yükseltir. Egzersiz sayesinde vücuttaki yağ oranı azalır ve kas kütlesinde artış olur. Kalça ve bel bölgesinde biriken yağ oranı azalır. Kaan basıncını düşürerek, kolesterol düzeylerinin normal seyretmesine yardımcı olur. Menopoza girme yaşının normal olması için evde bazı egzersizler yapılabilir. Basamak çıkmak, ip atlamak, yerinde yürüyüş, koşu bandı, kondisyon bisikleti sizlere yardımcı olabilir. Ayrıca egzersiz yapamasanız bile araba kullanacağınıza yakın yerlere yürüyün, otobüsten bir iki durak önce inin, asansör yerine merdiveni tercih edin. Evde bahçe ve ev işlerini kendiniz yapın. Haftada 3-4 defa düzenli yürümek bile çok faydalı olacaktır.

Pelvik Kasların Güçlendirilmesi

Vajina girişini çevreleyen kaslar pelvik kaslar olarak tanımlanır. Pelvik kasların güçlendirilmesi menopoz döneminin daha rahat geçirilmesini sağlar. Menopoz ile birlikte bu kaslarda da gevşeme olur. Kasların güçlendirilmesi sayesinde idrar kaçırma gibi sorunları aşabilirsiniz. Kegel egzersizlerini düzenli yaparak pelvik kaslarınızı güçlendirebilirsiniz.

Vajinal Rahatsızlıkların Tedavisi

Menopozu önlemek, geciktirmek için vajinal rahatsızlıkların tedavisi de ihmal edilmemelidir. Bu süreci sağlıklı bir şekilde karşılamak kadının yaşam kalitesini yükseltecektir.

Sık Sorulan Sorular

Menopoz her kadın için özel süreçtir. Bu süreçte ihtiyacınız olan menopoz hakkındaki genel bilgileri makalemizde bulabilirsiniz. Menopoz belirtileri, komplikasyonları, bu süreçte yaşanan sıkıntıların tanı ve tedavi yöntemleri hakkında bilgilere ulaşabilirsiniz. Menopoz ile ilgili merak ettiğiniz bütün herşeyi aşağıda yanıtlayacağız.

Menopoz yaşı geciktirilebilir mi?

Menopoz yaşı bazı durumlarda değiştirilebilir. Ancak ırk, genetik faktörler gibi değiştirilemeyecek unsurlar vardır. Sigara alışkanlığının bırakılması, sağlıklı beslenmeye dikkat etmek, düzenli egzersiz yapmak gibi önlemler doğal menopoz yaşınızda bu süreci yaşamanızı sağlar. Ancak genetik özelliklerinizin de bunda etkili olacağını unutmamalısınız.

Menopoz bir hastalık mıdır?

Menopoz bir sağlık sorunu olmadığı gibi bir hastalık ta değildir. Ancak kadın menopoza girdiğinde daha fazla desteğe ihtiyacı olur. Bunun başlıca nedeni kadının bedenindeki hormon seviyelerinin değişmesidir. Hormon dengesi değiştiği için kadınlar bu döneme uyum sağlamaya çalışır. Kadınların bir kısmı menopoza geçiş sürecini hafif belirtilerle, bir kısmı da günlük yaşamını etkileyecek kadar ağır belirtilerle yaşar. Fakat kadınların bu belirtilerden ne derece etkileneceği önceden bilinmez.

Erken menopozun zararları nelerdir?

40 yaşından önce kadınların menopoza girmesine ise erken menopoz denmektedir. Kadın erken yaşlarda menopoza girdiğinde doğal menopoza oranla kalp hastalıkları, kemik erimesi gibi rahatsızlıklara karşı daha fazla risk taşır. Vücuttaki östrojenin azalması, LH ve FSH hormonlarının yükselmesi kadının erken yaşlarda olumsuz şekilde etkilemeye başlar.

Menopoz bandı nedir?

Menopoz bandı kadınlarda ağır yaşanan menopoz sıkıntılarının azalması için uygulana hormon replasman yani hormonu yerine koyma tedavisi sırasında kullanılır. Cilde yapıştırılan menopoz bandı sayesinde vücutta azalan östrojen hormonu eski düzeyine getirilmeye çalışılır. Bu bazen tablet şeklinde bazen de bant şeklinde kullanılabilir.

Menopoz cinselliği nasıl etkiler?

Menopoz döneminde cinsel organların olumsuz şekilde etkilenmesi kadının psikolojik olarak cinsellikten uzaklaştırabilir. Ayrıca bu süreçte hormonal dengenin etkisiyle vajinal kuruluğun daha fazla yaşanması, kadının ağrılı cinsel ilişki nedeniyle cinsellikten kaçınmasına neden olabilir. Bu süreçte kadınların tıbbi destek alması cinsellikle ilgili sorunlarını daha kolay aşmasına yardımcı olacaktır.

Erken menopoza giren kadınlar anne olabilir mi?

Bazı kadınlarda âdet kanamaları 40 yaşından sonra kesilebilir ve kadın erken menopoza girebilir. Erken menopoz döneminde adetlerin düzensizleşmeye başladığı süreçte bazı kadınlar kendiliğinden gebe kalabilir. Ancak bazılarına dışarıdan müdahale edilerek tüp bebek yöntemi ile gebelik oluşturulabilir. Erken menopoz tanısı için kadının bir yıl süreyle adet görmemiş olmaması gerekir. Bu süreçte kadın ara kanama bile yaşamaması gerekir. Bu sürenin geçmesinden sonra kadınlarda menopoz başlamış olduğundan herhangi bir yöntemle gebelik elde edilemez. Anne olmak isteyen kadınların erken menopoz başlangıcında mutlaka doktor desteği alması gerekir.

Menopoz dönemindeki kadınlarda psikolojik durum nasıldır?

Menopoz dönemindeki kadınlarda sadece fiziksel değişimler olmaz. Kadınların psikolojik durumu da bundan etkilenir. Bazı kadınlarda ortaya çıkan belirtilerin çoğunluğu psikolojik kökenli de olabilir. Yapılan araştırmalarda menopoz döneminde majör depresyon artışı görülmemiş, ancak depresif belirtilerin daha fazla olduğu belirlenmiştir. Psikolojik etkilerin en fazla premenopozal dönemde olduğu da görülmüştür. Postmenopozal dönemde ise psikolojik etkilerin azaldığı gözlenmiştir. Kadınlarda uyuyamama, uyku azlığı, sinirlilik, gerginlik, duygu durum değişimleri, isteksizlik, halsizlik, kolay ağlama, olaylardan kolay etkilenme, toplumdan uzaklaşma, iştah artışı gibi psikolojik etkiler ortaya çıkabilir. Bazı kadınlarda menopozla birlikte çocuklardan ayrılmanın yaşanması, cinselliğin devam ettirilme gereği gibi etkenler de psikolojilerine olumsuz etki yapabilir.

Menopoz dönemindeki ağrılar için doğal yöntemler nelerdir?

Menopoz dönemindeki ağrılar ve sıkıntılar için uzmanlar bazı doğal önerilerde bulunmaktadır. Ancak bunların ne derece faydalı olacağı hakkında kesin bilgiler bulunmamaktadır. Her kadında farklı etkiler yapabilir. Melisa otunun rahatlatıcı etki yaptığı, yılan otunun ateş basması için iyi geldiği, kedi otunun uykusuzluğa iyi geldiği, keten tohumunun kolesterol yüksekliği ve kabızlığa iyi geldiği, kemik kaybını yavaşlattığı, yağ oranını dengelediği, endişe ve sıcak basmasına karşı kullanılabileceği söylenebilir. Fakat doğal ürünleri kullanacak olanların mutlaka doktoruna danışması gerekir.

Menopoz döneminde sıcak basmasının nedeni nedir?

Kadınların %75-85 kadarı perimenopoz ve postmenopoz döneminde sıcak basmasından yakınırlar. Doğal menopozda bu oran %37-50, cerrahi menopozda ise %75-85 oranındadır. Kadınların yakınması boyun, yüz ve göğüse yayılan ısı, terleme şeklindedir. Bunun oluşma mekanizması hakkında kesin bilgiler bulunmamaktadır. Yüz kızarması, gece terlemesi ve sıcak basması şeklinde yaşanan bu sorun menopoza giren kadınların en önemli yakınmasıdır.

Kadınlarda cilt ısısında artış, cildin yalıtkanlığının azalması, vücut santral ısısının azalması, nabız artışı, ellere kan akımının artması gibi fizyolojik değişimler olur. Aniden gelen ısı dalgalanmaları sıcak basması olarak nitelendirilir. Göğsün üstünden boyuna ve yüze yayılan kızarıklık dışarıdan da görülebilir. Kızarıklık ısınma ile birlikte olur. Cilt rengi pembeden kırmızıya kadar değişir. Bazı kadınlarda birkaç saniye süren bu sorun bazılarında dakikalarca devam edebilir. Kadınları geceleri uyandıracak kadar şiddetli de yaşanabilir.

Menopoz döneminde hormonlarda ne gibi değişiklikler oluyor?

Menopoz döneminde kadınların yumurtalıklarının yaşlanmaya başladığı bir süreç yaşanır. Bu dönemde yumurtalıklardan yeteri kadar östrojen salgılanmaz. Buna karşılık LH ve FSH hormonları da yükselmeye başlar. Vücutta yeteri kadar östrojen olmadığı için progesteron hormonu da üretilmez. Bu hormon değişimleri menopoz sıkıntılarının başlıca nedenidir.

Menopoz için hangi bölüme gidilir?

Menopoz dönemine girilmesinden ya da girileceğine dair emarelerin ortaya çıkmasından sonra kadın hastalıkları ve doğum bölümüne başvurulmalıdır. Sürecin çok daha kontrollü biçimde yönetilebilmesi için gereken şartların başında bu gelmektedir. Menopoz her ne kadar tüm kadınların geçmesi gereken bir eşik olsa ve hastalık olarak değerlendirilmese de vücutta meydana getirdiği değişimlerin kontrol edilmesi ve yönlendirilmesi gerekmektedir.

Menopozda hangi vitaminler alınır?

Menopoz döneminde oluşan yeni hormon dengesi beraberinde kemik yoğunluğunda azalmayı; kemik yapıcı ve yıkıcı faktörler de ise ciddi değişmeleri getirir. Menopoz dönemine dair ilk emarelerin ortaya çıkmasından itibaren vitamin takviyelerine başlanmalıdır ki takviyelerin ekseriyetini D vitamini oluşturur. Kalsiyumun çok daha etkili olarak kullanılmasını sağlayan D vitamini sayesinde kemik erimesi ve yoğunluk azalması gibi ciddi sorunların önüne kısmen geçilmesi mümkündür.

Menopozda adet kanaması ne kadar sürer?

Menopoz dönemine girildikten sonra adet yani regl durumunun gerçekleşmesi söz konusu değildir. Menopoz dönemine girildikten yani yumurta döngüsü tamamlandıktan sonra kanama görülüyorsa bu kanamaların altında başka sebeplerin aranması gerekir. Ancak menopoz öncesi olarak adlandırılabilecek yaklaşık üç yıllık dönemde adet kanamalarının sıklığında ve süresinde değişmeler gözlenebilmektedir. Normal koşullarda beş – yedi gün süren adet bazen üç güne düşmekte bazen de uzayabilmektedir.

Menopoza kaç yaşında girilir?

Menopoz halinin yani yumurta döngüsünün tamamlanması halinin ortaya çıkmasında onlarca farklı faktör söz konusudur. Tüm faktörlerin bir bileşkesi ancak birey özelinde belirlendiğinden ötürü her birey farklı yaşlarda menopoza girmektedir. Türkiye’deki ortalama menopoz yaşı kırk yedidir. Avrupa’da ve Amerika Birleşik Devletleri’nde ise elli bir ve elli üç yaş ortalaması geçerlidir. Menopozu hızlandıran ve yavaşlatan şartların farklı işlemesine bağlı olarak yirmili, otuzlu, kırklı, ellili ve altmışlı yaşlarda menopoza girilmesi söz konusudur. Bu konuda en net bilgi yapılan jinekolojik muayenelerden sonra verilecektir.

Menopozda neden kilo alınır?

Menopoz dönemine girilmesinden sonra bazı hormonların üretimi tamamen kesilirken bazılarının üretimi ise azalmaktadır. Aynı şekilde bazı hormonlar da oldukça fazla üretilmeye başlanmaktadır. Bu yeni dengenin sonuçlarından birisi de kilo alımıdır. Ancak menopoza girilmiş olması kesinlikle kilo alınacağı anlamına gelmez. Bu konuda uzmanlık kazanmış bazı diyetisyenlerle görüşülmesi ve özel diyet listeleri hazırlanması halinde oldukça fit bir şekilde menopoz döneminin tamamlanması söz konusudur.

Menopozda nelere dikkat edilmelidir?

Menopoz kadın vücudunun oldukça özel bir dönemidir ve onlarca farklı faktöre dikkat edilmesi gerekir. Her birey farklı bir menopoz dönemi yaşama kapasitesine sahip olduğu için dikkat edilmesi gerekenler de değişiklikler gösterebilir: Spor egzersizleri düzenli ve sürekli hale getirilmelidir. Beslenme alışkanlıkları kökten değiştirilmeli, daha sağlıklı bir çizgiye oturtulmalıdır. Eğer gerekiyorsa menopozun etkilerini azaltıcı tedaviler uygulanmalıdır. Psikolojik sağlığı koruyabilmenin yolu yeni hobiler edinmekten geçmektedir. Kalsiyum ve D vitamini takviyeleri ihmal edilmemeli; düzenli doktor kontrolleri ile de takviye edilecek vitamin ve mineraller kesin olarak belirlenmelidir.

Menopoz hakkında bilinen yanlışlar nelerdir?

Menopoz her kadının geçmesi gereken bir eşiktir. On binlerce yıldır durum böyle olmasına ve bilgi toplumu son hızla gelişmesine rağmen hala onlarca hurafe dolaşmaktadır. Menopoz hakkında doğru bilinen yanlışlar şunlardır: Menopoza girilmesiyle beraber yumurtalıklar vücuttan atılmazlar. Sadece yumurta döngüsü gerçekleşmemeye başlar. Genetik özelliklerin ve kadın aile üyelerinin menopoz geçmişinin kişinin menopoz sürecine katkısı yoktur. Menopoz dönemine erken, normal ya da geç girilmesinin yaşam süresi üzerinde herhangi bir etkisi yoktur. Menopoz akşamdan sabaha gelişen bir durum değildir. Yaklaşık üç – dört yıllık bir ön menopoz hali söz konusudur. Menopozun psikolojik duruma etkileri fazla olsa da nörolojik kapasiteye etkisi oldukça azdır. Doğal olarak menopoz geçiren kadınların zeka seviyesinde ya da akıl sağlığında değişme olmaz.

Menopoz öncesi fazla kanama olur mu?

Menopoz öncesi dönem de en az menopoz dönemi kadar özeldir. Artık son demlerini yaşayan yumurtlama döngüsü, menopoz dönemine yaklaştıkça adet döngüsünü değiştirmektedir. Adetin süresi ve aralıkları sürekli olarak değişmektedir. Bazı adet kanamaları normalin çok altında olurken bazıları da tam tersine oldukça şiddetli olmaktadır. Bu, hormon dengesinin anlık değişimlerinden kaynaklanan bir sorundur.