UPJ Darlığı

UPJ Darlığı Hastalığı Hakkında

UPJ darlığı (Üretero pelvik bileşke darlığı) doğumsal ya da ilerleyen yaşlarda edinilen böbrek kanalının başlangıcında idrarın akışını önleyecek darlığın varlığı şeklinde tanımlanır. Yenidoğan döneminde 1/1000 oranında görülen UPJ darlığı böbrek çıkışında bulunan üreter parçasının iç ve dış kısmındaki sorunlardan dolayı oluşan ürolojik bir problemdir. Bileşkedeki darlık gelişimini normal şekilde tamamlayamayan dar kısa ve kasılma işlemini yerine getiremeyen bir segment yüzünden ya da bu bölgeye dışarıdan baskı yapan bir damar yüzünden oluşabilir. Anne karnında tespit edilen vakaların % 5 kadarında bölgeye dışarıdan bası olduğu belirlenmiştir. İleri yaşlarda tespit edilen hidronefroz vakalarının yaklaşık % 30-70 kadarında bölgeye dışarıdan bası olduğu saptanmıştır. Ayrıca atnalı böbrek denilen anormal böbreklerde % 15 oranında drenaj bozukluğu olduğu tespit edilmiştir.

UPJ darlığı belirtileri ile doktora giden hastaların çoğunluğunda darlığın doğumsal nedenlerden olduğu belirlenmiştir. Ameliyat sonrası, iltihabi hastalıklar, böbrek taşı, nadiren kanser hastalığı da bileşke darlığı nedeni olabilir. Doğuştan olan UPJ darlığı en fazla erkek çocukları etkilemektedir. Ayrıca en fazla sol böbrekte bu sorun görülmektedir. Daralma zamanla hidronefroza yani böbreğin şişmesine ve böbreğin işlevini kaybetmesine neden olmaktadır. Erken zamanda teşhis edilen ve tedavisi yapılan bileşke darlığı böbreğin zarar görmesine engel olabilir. Tedavinin gecikmesi halinde hastalarda böbrek hasarına neden olabilir.

UPJ darlığının kesin tanısını yapabilmek için Diüretik MAG-3 ya da DTPA böbrek sintigrafisi testlerinin yapılması gerekir. Ön tanı için ilaçlı röntgen ve ultrasonografi tetkiklerinin yapılması yeterlidir. Bileşke darlığının tedavisi cerrahi girişimdir. Bunun dışında herhangi bir alternatif tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Hastaların yakınmalarının artması, böbrek fonksiyonunun giderek kötüleşmesi, hastanın tek böbreğinin olması, böbrekte enfeksiyon ya da taş gelişmesi, yüksek tansiyona neden olması halinde UPJ darlığı tedavisi için ameliyat kararı alınır.

Üretero Pelvik Bileşke Nedir?

Böbrekler belin iki yanında yerleşmiş görünümü fasulyeyi andıran bir organdır. Sağ ve solda birer tane böbrek bulunur. Kanı süzme ve idrar oluşturma görevini üstlenmişlerdir. Günlük ortalama olarak 180 litre kan süzebilirler. Kan böbreklerden geçerken içindeki zararlı maddeler idrarla dışarıya atılır. Bu işlevin yerine getirilmesi için her böbrekte kanı getiren bir atardamar, kanı vücuda taşıyan bir toplardamar bulunur. Ayrıca süzülen idrarı mesaneye taşıyan bir de idrar kanalı olur.

Üretero pelvik bileşke böbreğin çıkışında bulunan pelvik ve idrar yolunun birleşim noktasıdır. Bu alanda meydana gelen darlığa üretero pelvik bileşke darlığı ismi verilmiştir. Çocuklarda görülen gelişimsel böbrek hastalıkları arasında en sık görüleni budur. Bazı vakalarda darlık kanaldan kaynaklanır, bazılarında da dışarıdan kanala baskı olmasından kaynaklanır.

UPJ Darlığı Nedir?

UPJ darlığı (Üretero pelvik bileşke darlığı) böbrekte oluşturulan idrarı mesaneye ileten kanalın böbrek çıkımında dar olmasıdır. Bileşkede darlık olması böbreğin ürettiği idrarı rahatça boşaltmasına engel olur. Bu soruna tanı konulmadıysa ya da hasta doktora gitmediyse böbrek işlevlerinin bozulmasına neden olabilir. Darlık genellikle doğuştan olduğu için çocuklardaki böğür ağrısı, idrar yolu ve böbrek enfeksiyonları geçirmesi gibi belirtilerle kendini gösterebilir.

Böbrek çıkımında olan darlığın ultrasonografi tetkiki ile tespit edilmesi tanı için tek başına yeterli değildir. Bu sağlık sorununun tek tedavi seçeneği cerrahi müdahaledir. Ameliyat kararı alınması için idrarın böbrek havuzundan idrar kanalına akışını fonksiyonel olarak değerlendirmek gerekir. Bu değerlendirme için IVP denilen intravenöz pyelografi yani ilaçlı böbrek filmi çekilebilir. Bu tetkikte idrarın böbrek havuzu yani pelvikten yeterince atılamaması yüzünden genişleyen pelvis izlenir. İntravenöz pyelografi sırasında röntgen ışınlarında görülebilen opak madde damardan enjekte edilir. Böbreklerimizin süzmüş olduğu maddenin idrar yoluyla vücuttan dışarı atılması aşamasında böbrek fonksiyonu testi yapılarak, böbreklerin sağlık durumunun kontrolü ve değerlendirilmesi yapılmaktadır.

IVP çekiminde UPJ darlığı görülse bile kesin tanı için Diüretik MAG3 ya da DTPA sintigrafi yani diüretikli renogram testlerinin yapılması gerekir. Kesin UPJ tanısı konulan hastalara önerilen tedavi seçeneği açık ya da laparoskopik yöntemle yapılabilen pyeloplasti ameliyatıdır.

Çocuk hastalarda laparoskopik cerrahi başarı ile uygulanabilir. Operasyon karından açılan 0,5-1,0 cm genişliğindeki üç trokar deliğinden girilerek yapılır. Hastaların pyeloplasti ameliyatı öncesi hazırlıkları ve sonrasındaki bakımı diğer laparoskopik cerrahilerde olduğu gibidir.

UPJ Darlığı Tedavisi

UPJ darlığı tedavisi cerrahi girişimlerle yapılır. Tedavide kullanılan cerrahi tedaviler arasında laparoskopik pyeloplasti, klasik pyeloplasti, iğne deliği cerrahisi denilen Needloskopik pyeloplasti, robotik pyeloplasti ve endopyelotomi vardır. Hastalarda ameliyat kararı alınmadan önce 18 aydan küçük bebeklerde üretero pelvik bileşke darlığından kaynaklanan ve idrar geçişini zorlayan sorunun geçici olduğu dikkate alınmalıdır. Bu yaşlarda UPJ darlığı kendiliğinden düzelebilir. Fakat darlık nedeniyle böbrek hasarı meydana geldiyse hastanın 18 aylıktan küçük olması halinde bile cerrahi tedavi yapılır.

Bebeklerde ya da çocuklarda tespit edilen şiddetli UPJ darlığı hızlı bir şekilde düzelebilir. Bazı hastalarda ise iyileşme olmaz, aksine böbrek genişlemesi oluşur ve böbrek fonksiyonu kötüleşmeye başlar. Bu yüzden küçük yaştaki hastaların yakından takip edilmesi gerekir. Aileye bu konuda aydınlatıcı bilgiler verilmelidir. Takip aşamasında periyodik olarak ultrasonografi yardımıyla hidronefroz yani böbrek havuzundaki genişlemenin derecesi değerlendirilir. Genişlemenin önden arkadan uzunluğu, böbrek parakim alanının kalınlığı ölçülür.

Cerrahi Tedavi

UPJ darlığı hastalarda hidronefroza, böbreğin fonksiyonlarının bozulmasına ve böbrek kaybına kadar giden bir rahatsızlıktır. Hastalara kesin olarak UPJ darlığı tanısı konulursa cerrahi tedavi ile sorun düzeltilir. Bu rahatsızlığın cerrahi dışında tedavi edilmesi mümkün değildir. Ancak zaman içinde iyileşme olasılığı bulunan hastalar bir süre takibe alınabilir. Cerrahi tedavi için pyeloplasti denilen operasyon uygulanır. Bu ameliyat açık ya da kapalı teknikle yapılabilir.

Endoskopik Teknik

UPJ darlığı tedavisinde endoskopik teknik kullanılırsa oldukça başarılı sonuçlar alınır. Genellikle doğuştan olan bu rahatsızlıkta hastaların yaşı küçük olur. Endoskopik teknik karından açılan üç delikten gerçekleştirilir. Hastaların ameliyattan sonrası iyileşme süreci de oldukça konforlu geçer. Hem çocuk hastaların hem de yetişkinlerin tedavisinde bu yöntem kullanılabilir.

Pyeloplasti

Pyeloplasti UPJ darlığı tedavisinde uygulanan cerrahi girişimdir. Operasyon açık ya da kapalı yani endoskopik teknik ile yapılabilir. Bazı uzmanlara göre açık pyeloplasti UPJ darlığı tedavisinde en başarılı girişimdir. Operasyon genel anestezi altında yapılır. Hastanın gövdesinin yanına 15-20 cm boyutunda bir kesi açılır. Buradan girilerek böbrekten çıkan idrar kanalının dar kısmı çıkarılarak düzeltilir. Dar kısmın üzeri genişlediyse bu alanda çıkarılarak normal boyutuna getirilir.

Ameliyatın başında mesaneye bir katater yerleştirilir. Ameliyat bittiğinde bölgeye bir dren yerleştirilir. Ayrıca böbrek ve idrar torbası arasına bir katater yerleştirilir. Double J stent adı verilen bu kateter bir ay sonra çıkarılır.

Pyeloplasti ameliyatı bazı hastalarda açık cerrahide yapılan işlemlerin aynısı ancak laparoskopik yöntemle yapılabilir. Bu teknikte ciltte açılan küçük deliklerden sokulan ince borulardan çalışılarak yapılabilir. Aynı zamanda perkütan endopyelolitotomi denilen ciltten böbreğe girilir ve dar olan kısım endoskopik teknikle kesilir ya da retrograd endopyelolitotomi denilen idrar kanalından giriş yapılarak dar kısım endoskopik teknikle kesilir. Böbrek fonksiyonu ileri seviyede bozulan hastalarda ameliyat öncesinde Nefrostomi kateteri denilen ciltten böbreğe takılan kateter takılarak bir süre beklenebilir. Gelişmelere göre cerrahi tedavi planlaması yapılabilir.

Robotik Cerrahi

UPJ darlığı tedavisinde robotik cerrahi de uygulanabilir. Robot denilen cihaz yardımıyla yapılan laparoskopik pyeloplasti aynı zamanda robotik pyeloplasti olarak tanımlanır. Pyeloplasti ameliyatı bu teknikle yapıldığında diğer teknikler gibi başarılı bir sonuç alınabilir. Bilgisayar tabanlı tele manipülatör cihazıyla yapılan operasyon laparoskopik cerrahideki zorlukların aşılmasını sağlar. Ancak operasyonun robotik cerrahide deneyimli cerrahlar tarafından yapılması gerekir.

Robotik cerrahinin laparoskopik cerrahiye nazaran en önemli avantajı 3 boyutlu görüntü ile çok yönlü hareket eden robot kolları yardımıyla operasyonun yapılmasıdır. Dezavantajı ise maliyet ve vücuda açılan deliklerin laparoskopiye göre daha büyük olmasıdır. Bu nedenle laparoskopiye oranla iz kalma riski daha yüksektir.

Robotik cerrahi ile yapılan pyeloplasti sırasında açık cerrahideki gibi büyük kesi yapılmasına gerek kalmaz. Ameliyat 3 boyutlu daha büyük ve net bir görüntü altında yapılır. Ameliyattan sonra daha az ağrı oluşur. Hastaların hastanede uzun süre kalmasına gerek kalmaz. İyileşme süreci daha kısadır.

Açık Cerrahi

UPJ darlığı tedavisinde açık cerrahi altın standart olarak kabul edilir. Açık cerrahi ile yapılan klasik UPJ darlığı ameliyatı sırasında darlık olan UPJ kısmı çıkarılır ve üreter böbrek havuzuna yeniden ağızlaştırılır. Bu operasyon dismembered pyeloplasti olarak tanımlanır. Diğer böbrek ameliyatlarında olduğu gibi bu operasyonda da kaburgaların alt kısmında solda ya da sağda açılan deliklerden yapılan robotik ya da laparoskopik cerrahi yöntemlerine nazaran daha büyük cerrahi kesi açılır. Ameliyat süresi yaklaşık 2-3 saat sürer. Başarı oranı ise % 95 seviyesindedir. Hastaların ameliyattan sonra yaşına ve bölgeye yerleştirilen drenaj borularının tipine göre hastanede kalma süresi belirlenir.

Pyeloplasti ameliyatı açık cerrahi tekniği ile yapılırsa hastalarda ağrı görülebilir. Nadiren yara yerinde enfeksiyon oluşması, çevre damar yapısında hasar nedeniyle kanama, ameliyat bölgesinde darlığın yeniden oluşması, uzamış idrar kaçağı, dikişlerin tutmaması, dalak ya da karaciğerde yaralanma, enfeksiyonun kana karışması gibi yan etkiler oluşabilir.

Laparoskopik Cerrahi

Laparoskopik cerrahi tıp alanında yapılan ameliyatlarda hastalara büyük bir kolaylık sunan, daha konforlu yapılan bir tekniktir. İğne deliği cerrahisi olarak ta bilinen bu yöntem UPJ darlığı sorunu olan uygun hastalarda da kullanılması mümkündür. Pyeloplasti ameliyatı sırasında bu teknik kullanıldığında yapılan işlemler açık cerrahide olduğu gibidir. Fakat bu operasyonda büyük cerrahi kesi yapılmaz. Kaburgaların altından açılan 3-4 tane 0,5-1,0 cm büyüklüğünde küçük deliklerden gerçekleştirilir.

Laparoskopik pyeloplasti olarak tanımlanan ameliyatlar 2-3 saat sürer. Başarı oranı da açık cerrahi gibi oldukça yüksektir. Darlığın tekrarlama riski oldukça düşüktür. Hastalar ameliyattan sonra 1-2 günde taburcu edilebilir. Laparoskopik cerrahinin açık cerrahiye göre bazı avantajları da vardır. Kesi yerinin küçük olması, net bir görüntü ile ameliyatın yapılması, hastanede kalma süresinin kısa olması, ağrı etkisinin az olması, çapraz damar varlığının tedavi edilebilmesi ve görünümün büyütülerek yapılabilmesi gibi avantajlar sunar.

UPJ Darlığı Nedenleri

UPJ darlığı böbrek havuzu yani pelvisin proksimal üreter ile birleşim seviyesinde üreterin blokajı şeklinde oluşur. UPJ darlığı nedenleri doğumsal olabileceği gibi edinsel de olabilir. Doğumsal olan üretero pelvik bileşke darlığı genellikle doğumdan önceki dönemde tespit edilebilir. Rutin olarak ultrasonografi kullanıldığında böbreklerin gelişme sürecinde bunun tanısı konulabilir. Bölgedeki kasların yeterli derecede gelişmemesi, bu alanda tıkanıklık olması doğumsal UPJ darlığının nedenleri olabilir. Edinsel UPJ darlığı ise üriner sistemdeki taşlardan, üriner manipülasyonu ya da bazı hastalıklar sonucunda gelişebilir.

Yetişkinlerde görülen üretero pelvik darlığı nedenleri arasında böbrek taşının üretere düşmesi, bölgeyi çaprazlayan böbrek veni, nefroskop ya da üreteroskopi ile idrar yollarının manipülasyonu, üreteri dışarıdan baskılayan retroperitoneal hastalık, hematojen ya da asendan enfeksiyon, kolon kanserleri ve jinekolojik kanserler gibi üroloji dışındaki neoplazilerin baskısı sayılabilir.

Böbreğin Üretere Bağlandığı Noktada Tıkanıklık

Doğuştan ya da edinsel nedenlerle böbreğin üretere bağlandığı noktada tıkanıklık olması UPJ darlığı nedenleri arasında gösterilebilir. Bölgedeki tıkanıklık idrar akışını zorlayan ve böbrekte genişlemeye neden olabilen bir etkendir.

İlgili Bölgedeki Kas Hücrelerinin Gelişmemesi

Doğuştan olan UPJ darlığı vakalarında en fazla görülen nedenler arasında ilgili bölgedeki kas hücrelerinin gelişmemesi bulunmaktadır. Kas hücrelerindeki gelişim sorunu böbrek pelvisi ile mesane birleşimde darlık sorunu yaşanmasına neden olabilir. Kesin tanı konulan vakalarda pyeloplasti ameliyatı yapılarak sorun giderilebilir.

UPJ Darlığı Belirtileri

UPJ darlığı belirtileri arasında kusma, ateş yükselmesi, sırt ağrısı, kanlı idrar, idrar kaçırma gibi bulgular vardır. Erişkinlerde görülen üretero pelvik bileşke darlığı nedenlerine bağlı olarak farklı seviyelerde ağrı görülebilir. İdrar akışını zorlayan bileşke darlığı belirtilerinin önemsenmesi gerekir. Tedavi edilmeyen UPJ darlığı böbreğin genişlemesine yani hidronefroza, böbrek fonksiyonlarının bozulmasına, ileri safhada böbreğin kaybına kadar gidebilir.

Ateş

UPJ darlığı belirtileri arasında görülen ateş hastaların pek çoğunu etkileyebilir. İdrarın böbrekte birikmesi nedeniyle üriner sistemde gelişen bir enfeksiyon vücut ısısının yükselmesine neden olabilir.

Kusma

Çocuklarda UPJ darlığı nedeniyle görülen belirtiler arasında karın ağrısı, bulantı ve kusma oldukça yaygındır. Pelvik ile mesane birleşimde oluşan darlık yüzünden idrar akışı olumsuz etkilendiğinde bu sorunlar yaşanabilir.

Kanlı İdrar

UPJ darlığı nedeniyle idrarın böbrekte birikmesi, idrar akışının azalması çeşitli enfeksiyonların gelişmesine neden olabilir. Kanlı idrar bileşke darlığı kuşkusu uyandırmalıdır. Özellikle darlığın diğer belirtileri de varsa tanı yöntemlerine başvurulmalıdır.

Sırt Ağrısı

Böbreklerin bulunduğu konum itibarıyla böbreğin herhangi bir hastalığında sırt ağrısı oluşması normal kabul edilir. Künt tarzda sırt ağrısı çekilmesi, ağrının böbreklerin bulunduğu bölgeyi etkilemesi UPJ darlığı değerlendirilmesi yapılmasını gerektirir.

İdrar Kaçırma

Üretero pelvik bileşke darlığı hastalarda idrar kaçırma sorununun yaşanmasına neden olabilir. İdrar akışını zora sokacak şekilde bileşke darlığı olursa, bunun nedeni bölgedeki kasların yeterince gelişememesi yüzünden kaynaklanırsa hastalarda idrar kaçırma sorunu olabilir.

UPJ Darlığı Tanı ve Teşhis Yöntemleri

Hastaların takibi sırasında sıkça ultrasonografi tetkiki yapılır. Ancak UPJ darlığı tanısının kesin olarak konulması için ultrasonografi tek başına yeterli değildir. Ultrasonografi esnasında yalnızca böbrek havuzundaki genişleme ile böbrekte yer alan parakim dokusunun durumu ile ilgili geniş bilgi sahibi olunabilir.

UPJ darlığı tanı ve teşhis yöntemleri daha kapsamlıdır. Kesin tanı konulabilmesi için idrarın böbrekten çıkarak idrar kanalına akışı fonksiyonel olarak değerlendirmeye alınmalıdır. Bunu yapabilecek tanı yöntemleri kullanılmalıdır. Klasik değerlendirmelerde IVP adı verilen ilaçlı böbrek filmi yani intravenöz pyelografi kullanılır. Bu şekilde böbrek havuzundan yani pelvisten idrarın yeterince atılamaması yüzünden meydana gelen genişleme görülebilir.

İntravenöz pyelografi sırasında röntgen ışınlarında görülebilen opak madde hastaya damardan enjekte edilir. Opak maddenin böbrekten süzülmesi ve idrarla atılması aşamasında filmler çekilir. Bu filmlerde böbrek toplama sistemlerine, böbrek fonksiyonlarına ve mesaneye bakılarak durum değerlendirmesi yapılır.

İntravenöz pyelografi yani IVP sonucunda UPJ darlığı görülse de kesin tanının konulması için hastaya idrar söktürücü ilaç verilmeli ve DTPA sintigrafi yani diüretikli renogram yapılması gerekir. Bu tetkik hem kesin tanının konulmasına hem de hastaların ameliyattan sonra iyileşme sürecindeki takibinde önemlidir. Bu tetkikte hastaya damardan enjekte edilen radyoaktif maddenin böbrekte süzülürken her iki böbreğin fonksiyonu ve drenajı ölçülerek bir değerlendirme yapılır.

Değerlendirme sırasında sağ ve sol iki böbrek için drenaj eğrisi oluşturulur. Hastada UPJ darlığı bulunuyorsa eğride boşalma olmaz ve gittikçe artan bir eğri elde edilir. UPJ darlığı için kesin tanıda bu yükselen eğrinin görülmesi gerekir.

Hastalarda UPJ darlığına yol açan küçük damar olması, özellikle ameliyatın hangi yöntemle yapılacağına karar verme aşamasına etki eder. Bileşke darlığına yol açan ya da mevcut bileşke darlığının şiddetlenmesine yol açan çaprazlayan damar olması halinde, idrar kanalı içinden kesme yöntemiyle yapılan ameliyatlarda başarı oranı düşer. Üretero pelvik bileşke üzerine çapraz şekilde dışarıdan bası yapan damarın olması halinde mutlaka darlığı çıkaracak ve çapraz damar etkisinden uzaklaştıracak ameliyat yöntemleri tercih edilmelidir.

UPJ darlığı tanısında anjiyografi çaprazlayan damar hakkında daha çok bilgi edinilmesini sağlar. Fakat anjiografi kasıktaki damardan yerleştirilerek böbrek damarına kadar uzanan kateterin işlem sonrası çekilmesi ile uygulandığından girişimsel tanı yöntemi olarak kabul edilir. Bu yüzden bileşke darlığı tanısında ilk aşamada tercih edilmez. Günümüzde çapraz damar varlığında tanı için genellikle BT bilgisayarlı tomografi anjiyo ile Doppler ultrasonografi kullanılır.

UPJ darlığı tanısı için son yıllarda hastaların radyasyona maruz kalmaması açısından MRI manyetik rezonans görüntüleme yöntemi kullanılmaya başlanmıştır. MRI üroloji yönteminde böbrek sistemleri değerlendirilebilir ve UPJ darlığı olan hastalarda çapraz damar varlığı da tetkik edilebilir.

UPJ darlığı kesin tanısı için bu tetkiklerin hepsinin yapılmasına gerek yoktur. Bazı hastalarda sadece intravenöz pyelografi IVP tetkikinin yapılması yeterli olabilir. Ancak ameliyattan önce böbreğin fonksiyonlarının değerlendirilmesi, yapılacak pyeloplasti ameliyatından sonra hastanın iyileşme sürecinin takip edilmesi açısından diüretikli MAG 3 ya da DTPA böbrek sintigrafisinin yapılması oldukça faydalı olur. Özellikle çocuk hastalarda ultrasonografi yardımıyla böbrek parakim kalınlığı ölçümü, pelvis ön arka çapı ölçümü, diüretikli MAG 3 renal sintigrafi yapılması yeterli olur. Bu hastalarda BT ve IVP tetkikleri fazla tercih edilmez.

BUN Testi

UPJ darlığı tanısında BUN testi kandaki azot miktarının ölçümünde kullanılır. Karaciğerde üretilen kandaki üre azotu böbreklerde oluşturulan idrar ile dışarıya atılır. Bu test böbreklerin ve karaciğerin fonksiyonları hakkında nasıl çalıştıklarının görülmesi açısından önemlidir.

Kreatin Klirensi

Hastalarda UPJ tanısı sırasında böbrek fonksiyonlarının bozulduğuna dair şüphe varsa kreatin klirensi testi yapılabilir. Bu test yardımıyla böbrek fonksiyonları değerlendirilir. Test sırasında hastadan hem kan hem de idrar örneği alınarak tetkikler yapılır.

Bilgisayarlı Tomografi

Tıp alanında tanı aşamasında yaygın olarak kullanılan bilgisayarlı tomografi vücudun kemik, yumuşak doku, damar gibi pek çok alanının detaylı görüntülenmesini sağlar. UPJ darlığı tanısında çapraz damar şüphesi olursa özellikle erişkin hastalarda kullanılabilir.

İntravenöz Pyelografi

UPJ tanısını koyabilmek için intravenöz pyelografi oldukça önemli bir testtir. Hastaya damardan verilen opak madde böbrekte süzüldükten sonra idrar yoluyla atılır. Bu aşamanın görüntülenmesi bileşke darlığının tanısını koymaya yardımcı olur.

Bilgisayarlı Tomografi Ürografisi

Bilgisayarlı tomografi ürografisi sırasında böbrekler, üreterler ve mesane değerlendirmesi yapılır. Tetkik sırasında hastaya damardan renkli bir madde verilerek maddenin böbrekte ve üreterde akışı görüntülenir.

Nükleer Böbrek Taraması

Tanı sırasında kullanılan nükleer böbrek taraması böbreklerin işlevini ölçmeye yarar. Bu tarama sırasında az miktarda radyoaktif madde kullanılır.

Voiding Sistoüretrografisi

Voiding Sistoüretrografisi idrar yaparken yani mesanenin boşaltılması sırasında mesane ve üretra görüntülemesinin yapılmasını sağlayan röntgen çekimidir.

Ultrason

Ultrason UPJ darlığı tanısı yapılırken ilk aşamada kullanılan bir tanı yöntemidir. Ancak tek başına tanı konulmasına yeterli değildir. Ses dalgaları ile dokuların görüntülenmesini sağlayan ultrason şüpheli durumlarda ileri tetkiklerin yapılmasına yardımcı olur.

UPJ Darlığı Risk Faktörleri

UPJ darlığı çoğu vakada doğuştan vardır. Genellikle erkek çocukları etkileyen bu sorun böbrek çıkımı darlığı ya da üretero pelvik bileşke darlığı olarak da tanımlanır. UPJ darlığı risk faktörleri arasında Kriptorşidizm (İnmemiş testis) bulunmaktadır. Testislerin zamanında skrotum içine inmemesi bileşke darlığı oluşturabilir. Bölgede tıkanıklığa neden olan testis idrar akımını zora sokabilir.

Kriptorşidizm (İnmemiş Testis)

Kriptorşidizm (İnmemiş testis) yani testislerin skrotum içine inmemesi sorunudur. Testislerin skrotuma inmesi genetik ve hormonal etkenlerin, mekanik ve nörolojik mekanizmasının kontrolü altında gerçekleşir. Erkek çocuklarında en fazla görülen doğumsal defekt inmemiş testis sorunudur. Normal zamanında doğan erkek bebeklerde % 3, prematüre doğan erkek bebeklerde ise % 30 oranında görülen bir sorundur. Vakaların pek çoğunda ilk altı ayda sorun kendiliğinden düzelmektedir.

Genellikle doğuştan olan UPJ darlığı inmemiş testis nedeniyle bileşke alanının tıkanması yüzünden oluşabilir. Bazı çocuklarda kendiliğinden düzelen bileşke darlığı bu tür etkenlerden kaynaklanabilir. Testis skrotuma indiğinde böbrek havuzu ve mesane birleşimde olan darlık sorunu da sona erer.

UPJ Darlığı Komplikasyonlar

UPJ darlığı komplikasyonları hastaların ne zaman ameliyat edilmesi gerektiğine karar verilmesinde etkili olabilir. Genellikle doğuştan olan UPJ darlığı hastalarda çoğu zaman hidronefroz denilen böbrek büyümesine neden olabilir. Bu sorun böbrek fonksiyonlarında bozulmaya neden olmadıysa hasta takip altına alabilir. Fakat ağrı yapan, hidronefrozu şiddetlenen, idrar yolu enfeksiyonlarına maruz kalan, böbrek fonksiyonları azalan hastalarda ameliyat gündeme gelebilir.

İdrar Yolu Enfeksiyonları

İdrar yolu enfeksiyonları üretero pelvik bileşke darlığı olan hastalarda sıkça görülebilir. İdrarın akışını kısıtlayan, idrarın böbrekte birikmesine neden olan bileşke darlığı hastaların sık sık idrar yolu enfeksiyonu geçirmesine neden olabilir. Bu hastalarda zamana geçirmeden UPJ darlığı tanısı yapılarak ameliyata karar verilebilir.

Böbrek Enfeksiyonu

Böbrek enfeksiyonu böbreğin fonksiyonlarını olumsuz etkileyen bir rahatsızlıktır. UPJ darlığı olan hastalarda bu komplikasyona sıkça rastlanabilir. Hastaların yakından takip edilmesi özellikle böbreğin işlevinin değerlendirmesi gerekir. Olumsuz bir durumda hastanın gecikmeden pyeloplasti ameliyatına alınması gerekebilir.

Mesanede Taş Oluşumları

Mesanede taş oluşumları özellikle yetişkinlerde UPJ darlığına neden olabilir. Böbrek havuzu yani pelvis ile mesane birleşiminin tıkanmasına neden olan taş oluşumları dikkatle takip edilmelidir. Böbrek fonksiyonlarını bozabilecek durumlarda cerrahi olarak müdahale edilmelidir.

Böbrek Fonksiyonlarında Hasar

UPJ darlığı komplikasyonları arasında böbrek fonksiyonlarında hasar olması halinde ameliyat kararı alınabilir. Bileşke darlığının tedavisi cerrahi girişimle yapılır. Böbreğin kaybedilmemesi için ameliyatla darlık olan bölgenin düzeltilmesi gerekir.

Hidronefroz

UPJ darlığı olan hastalarda idrar akışı engellendiği için idrarın böbrekte birikmesi kaçınılmazdır. Böbrekte biriken idrar böbreğin büyümesine yani hidronefroza neden olur. Üretero pelvik bileşke darlığı hastalarda ilk aşamada hidronefroz belirtisiyle kendini gösterebilir. Hidronefroz durumunda hastalar yakından takibe alınarak böbrek fonksiyonları değerlendirilmelidir.

UPJ Darlığı Nasıl Önlenir?

İdrarın böbrekten mesaneye iletiminde zorluk yaşanmasına ve idrarın böbrek havuzunda birikmesine neden olan UPJ darlığı doğuştan ve ilerleyen yaşlarda gelişebilen bir sağlık sorunudur. Doğuştan olan UPJ darlığı ne yazık ki yapısal olduğundan önlenemez. Edinsel UPJ darlığı için zamanında önlem almak ve idrar sorunları yaşandığında bir üroloji doktoruna muayene olmak bu rahatsızlığı önleyebilir. Özellikle üriner sistemdeki taş oluşumları gibi nedenlerden kaynaklanan bileşke darlığı taş tedavisiyle önlenebilir.

İdrar Sorunlarında Doktora Gitmek

İdrar sorunlarında doktora gitmek üriner sistemde gelişebilecek rahatsızlıkların erken aşamada tespit edilmesini sağlar. Yetişkinlerde görülen UPJ darlığı sorununda buna dikkat edilirse zamanında müdahale edilebilir. Bölgede darlığa yol açan etken belirlenebilir. Darlığın nedenine bağlı olarak pyeloplasti ameliyatına gerek kalmadan sorun giderilebilir.

Sık Sorulan Sorular

İlerleyen aşamada böbrek kaybına kadar gidebilen UPJ darlığı hakkında genel bilgiler vermeye çalıştık. Bu bölümde UPJ darlığı hakkında merak ettiğiniz soruların yanıtlarına ulaşabilirsiniz.

UPJ darlığı hangi hastalıklarla karıştırılabilir?

UPJ darlığı hastalarda idrara yapma zorluğu, idrarda kan, ağrı, bulantı, ateş, hidronefroz gibi çeşitli belirtilere neden olabilir. Bu belirtiler başka hastalıklarda da görülebilir. Bu yüzden bileşke darlığının kesin tanısı konulmalıdır. Aksi halde UPJ darlığının idrar yolu hastalıkları ya da böbrek hastalıkları ile karıştırılma olasılığı vardır.

UPJ darlığı ne demek?

Böbreklerde üretilen idrar kanallar aracılığı ile mesaneye gönderilir. Sonrasında ise kanallar aracılığı ile vücuttan atılır. Böbrek ile mesaneye giden kanalın birbirine bağlandığı nokta oldukça hassas bir bölgedir ve tıkanmaya müsaittir. Bu bölgede meydana gelen tıkanmalara UPJ darlığı denmektedir. Kalsiyum tuzları, taşlar ya da diğer fiziki durumlar tıkanmaya sebep olabilir. Tıkanmanın sonucunda da böbrekler hasar görebilir, mesane hasar görebilir ya da idrar yolu enfeksiyonları görülebilir.

UPJ darlığı günlük yaşamı nasıl etkiler?

UPJ darlığı hastaların günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir. Bu rahatsızlık nedeniyle ortaya çıkan ağrı, idrar yapma zorluğu, karın ağrısı, ateş, böbreğin genişlemesi hastaların günlük aktivitelerini engelleyecek derecede olabilir. Özellikle ilerleyen aşamada böbrek fonksiyonun olumsuz etkilenmesi vücut dengesinin bozulmasına neden olabilir.

UPJ darlığı tedavi edilmezse ne olur?

UPJ darlığı tedavisi ihmal edilememelidir. Böbrek havuzunda biriken idrar nedeniyle genişleyen böbreğin fonksiyon kaybına uğraması kaçınılmazdır. Bu durumda hasta cerrahi tedaviye alınmaz ise böbreğini kaybedebilir.

UPJ darlığı cinsel yaşamı nasıl etkiler?

Yetişkinlerde görülen UPJ darlığı hastaların cinsel yaşamını olumsuz etkileyebilir. Bu rahatsızlığın farklı derecelerde ağrıya yol açması halinde cinsel yaşamın etkilenmemesi mümkün değildir. Bu nedenle idrar sorunları yaşayanlar mutlaka bir üroloji uzmanına giderek muayene olmalıdır.

Sigara ve alkol kullanımı UPJ darlığına sebep olabilir mi?

Sigara ve alkol kullanımı normalde UPJ darlığına neden olmaz. Çünkü bu genellikle doğuştan olan yapısal bir hastalıktır. Ancak yetişkinlerde üretero pelvik bileşke bölgesine baskı yapabilecek etkenler bileşke darlığına neden olabilir. Taş ve tümör oluşumları, bazı ürolojik hastalıklar bu konuda en sık rastlanan nedenlerdir. Sigara ve alkol kişinin bağışıklık sistemini zayıflatabilir. Vücudu savunmasız kalan kişiler hastalıklara, tümör oluşumlarına daha yatkın olabilir. Bu yüzden UPJ darlığı sorunu yaşanabilir.

UPJ darlığı önlenebilir mi?

UPJ darlığı hastaların pek çoğunda doğuştan vardır. Anne karnında böbreklerin gelişimi sırasında bileşke darlığı oluşmaktadır. Bu nedenle doğuştan olan darlığın önlenmesi söz konusu değildir. Ancak yetişkinlerde üretero pelvik bileşke bölgesine baskı yapabilecek hastalıkların, taşların, tümör oluşumlarının önlenmesi halinde bu rahatsızlık oluşmayabilir.

UPJ darlığı nasıl fark edilir?

UPJ darlığı anne karnında ultrason tetkiki ile belirlenen prenatal hidronefrozun yani böbrek büyümesinin en sık rastlanan nedenidir. Derecesi yüksek olmayan hidronefroz böbrek fonksiyonlarını etkilemediyse hasta yakın takip altına alınır. Hastanın idrar yolu enfeksiyonu, ağrısı, böbrek fonksiyonlarında azalma, hidronefroz artışı gibi sorunları varsa ameliyata karar verilebilir. UPJ darlığı hastanın yaşadığı idrar sorunlarından fark edilebilir. Ancak kesin tanı konulması için bazı testlerin ve görüntüleme tetkiklerinin yapılması gerekir.

UPJ darlığı hangi yaşlarda görülebilir?

İdrar üretiminden sorumlu olan böbrekler karnın arka kısmında, omurganın iki tarafından yer alır. Böbreklerin gelişimi anne karnında olur. UPJ darlığı çoğu hastada doğuştan vardır. Böbrek gelişimi sırasında yaşanan olumsuzluklar, bölgedeki kasların yeterince gelişememesi, bölgede tıkanıklığa neden olan etkenler üretero pelvik bileşke darlığı denilen UPJ darlığına yol açabilir. Bu sorun hastaların çoğunluğunda doğuştan olsa da bazı yetişkinlerde de bölgenin tıkanmasına neden olan taş oluşumları, kitle gibi nedenlerde bileşke darlığı sorununa yol açabilir.

Hastalık genetik midir?

UPJ darlığı vakalarının büyük çoğunluğu doğuştan olur. Bu hastalığın gelişiminde genetik etkenler dışında hormonal düzen, üriner sistemde taş oluşması gibi pek çok neden olabilir. Ancak hastalığın genetik olma olasılığı da bulunmaktadır

UPJ darlığı tedavisinden sonra hastanın yapması gerekenler nelerdir?

UPJ darlığı tedavisi sadece cerrahi girişim ile yapılır. Hastalarda nadiren bu rahatsızlığın tekrar etme olasılığı bulunmaktadır. Bu nedenle hastaların tedaviden sonra kontrollerini ihmal etmemesi gerekir. Doktorun uygun gördüğü süre böbrek fonksiyonları ve idrar yolları yakından takip edilmelidir.

Tedavi ağrılı mıdır?

UPJ darlığı tedavisi pyeloplasti ameliyatı ile yapılır. Bu ameliyat açık cerrahi, laparoskopik ve robotik tekniklerle yapılabilir. Ameliyat sırasında genel anestezi uygulandığı için hastalar acı duymadan bileşke darlığı tedavi edilebilir. Hastaların ameliyattan sonra iyileşme süreci konforlu geçer.

UPJ darlığının bitkisel bir tedavi yöntemi var mı?

UPJ darlığının bilinen bitkisel bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Yapısal bir sorun olduğu için tek tedavi yöntemi cerrahi girişim ile olur. Bu yüzden kulaktan dolma bilgilerle bitkisel önerileri uygulamamalısınız.

UPJ darlığı tedavisi ne kadar sürer?

UPJ darlığı kesin tanısı konulduktan sonra hastalara ameliyat günü verilir. Pyeloplasti ameliyatı genel anestezi altında yapılan ve yaklaşık 2-3 saat süren bir operasyondur. Günümüzde laparoskopi, robotik cerrahi oldukça gelişmiş teknikler kullanıldığı için ameliyat güvenli bir şekilde yapılabilir.

Tedaviden sonra hastanede yatış önerilir mi?

UPJ darlığı ameliyat ile tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Kullanılan ameliyat tekniğine bağlı olarak hastaların ameliyattan sonra hastanede kalması gerekir. Pyeloplasti ameliyatı açık cerrahi ile yapılırsa hastaların 4-5 gün hastanede kalması, laparoskopi gibi gelişmiş tekniklerle yapılması halinde 1-2 gün hastanede kalması gerekir.

Tedaviye ne zaman başlanmalı?

Genellikle doğuştan gelen UPJ darlığında öncelikle hastaların bazı tanı yöntemlerine başvurularak kesin tanının konması gerekir. Bu rahatsızlığın tedavisi cerrahi girişim olduğu için tedavide bebeklerin 3 aylık olması beklenir. Ancak kesin tanı için kullanılan bazı tetkikler bebekler 6 aylık olmadan yapılamaz. Bu çağdan sonra kesin tanı konularak hasta 1 yaşına gelmeden tedaviye başlanır. Fakat bu süreçte hasta yakından takip edilir. Bazı vakalarda UPJ darlığı kendiliğinden gerileme gösterebilir. Özellikle inmemiş testis vakalarında bu yaşanabilir. Testislerin skrotuma inmesiyle bileşke darlığı da kendiliğinden düzelebilir. Bu konuda en sağlıklı kararı darlığın nedenine göre doktor verecektir.