Lenf Ödem Tedavisi

Lenf Ödem Tedavisi Türleri

Lenfödem tedavisi, kompleks fizik tedavi ile gerçekleşir.

Kompleks Fizik Tedavi

Kompleks fizik tedavi, günümüzde lenfödem tedavisi için birçok klinikte başarıyla uygulanan dünya çapında geçerliliği olan bir yöntemdir. Kompleks fiziksel tedavide, öncelikle ödemin azaltılması amaçlanır sonrasında ise durumu devam ettirmek amaçlanır.

Tedavi Bölümü

Kompleks fizik tedavi, uygulamalar benzer olsa da tedavi bölümü ve idame bölümü bulunmaktadır. Kompleks fizik tedaviyi tanımlarken de kullandığımız amaçlara göre ayrılır. İlk aşamada ödemin azaltılması yani tedavi ön plandayken ikinci aşamada durumun devamını sağlamak yani idame ön plandadır.

Cilt Bakımı ve Temizliği

Kolunuzu ve cildinizi temiz tutarak, rutin bir şekilde bakım yapın. Kola uygun olan nemlendirici aşağıdan yukarıya tek seferde uygulanmalıdır. Cilt kuru kalmayacak şekilde yapılacak olan bakım, günde 2 defa yapılır.

Manuel Lenf Drenajı

Manuel Lenf Drenajı, bir masaja verilen isimdir. Lenf sisteminde bloke olan lenf sıvısının elle yapılan masaj vasıtasıyla manipüle olmasını sağlayarak serbest akımın sağlanmaya çalışıldığı tekniktir. Lenf masajının normal bir masajla hiçbir bağlantısı yoktur. Klasik masaj; kaslara, derin dokulara kan dolaşımını arttırmaya yönelik yapılır. Lenf masajı ise cildin altına yerleşen lenfatik damarlara yönelik yapılan bir masaj olarak bilinir. El ile yapılan bir masaj tekniği olduğundan isminde manuel içermektedir. Masajın amacı, dokular arasında bulunan ve biriken lenf sıvısının ödemli bölgeden çıkmasını sağlayarak vücudun diğer bölgelerine akmasını sağlamak olarak ifade edilebilir. Manuel lenfatik drenajda hedef, derinin altında yer alan yüzeysel lenf damarlarıdır. Bu sebeple yapılan masajdaki basınç hafif bir şekilde uygulanmalıdır. Masaj esnasında yavaş ve ritmik olarak el hareket ettirilir. Masajın ağrıya yol açmaması gerektiğinden, hasta rahatsızlık duyduğunda hemen söylemelidir. Öte yandan bu masaj, ciltte kızarıklığa da sebep olmaz. Lenf damarları çevresinde bulunan düz kasları uyarmak için uygulanan masaj tekniği ile lenfatik akış hızı ve lenf sıvısının ileriye doğru aktarımı hızlandırılır. Manuel lenf drenajında, öncelikle kol ya da bacak gövdeye en yakın kısımda tutularak bu bölümdeki lenfatik akışın artması sağlanır. Daha sonra uzak bölgeler için masaj yapılır. Adım adım ilerlenerek son olarak el ve parmakların lenfatik akımı arttırılır. Her hasta için masaj tekniği farklılık gösterebilir. Lenfödemli kol için minimum 45 dakika masaj yapılması gerekir. Masajın süresi 2 saat kadar çıkabilir. Ödemin derecesine göre tedavi önce doktor sonra da hastanın kendi kendine masaj yapmasıyla sonuçlanır. Tedavi süresi altı aya kadar çıkabilir. Tedaviye başlamadan önce sağlam olarak tespit edilen lenf nodülleri uyarılarak etkilenen lenf sahaları ile bağlantı kurulması sağlanır. Bu uygulamanın her gün yapılması gerekir. Tedavi tamamlandıktan ve lenfödem bittikten sonra haftada iki kez hastanın kendisine bu masajı yapması gerekir. Bu masaj tekniği, bulaşıcı hastalıklarda ya da deri enfeksiyonu gibi durumlarda kesinlikle uygulanmamalıdır.

Bandajlama ve Özel Giysi

Lenfödem rahatsızlığı özellikle bacak veya kollarda oluşabilen, gözle görülmeyen fakat hayati işlevleri gerçekleştiren lenf damarların doğuştan yokluğu ya da hayatın belirli bir evresinde tıkanması sonucunda ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Bahsettiğimiz lenf sıvısı, proteinden zengin bir sıvı olduğundan bacakta veya kolda olan lenfödemler gittikçe sertleşen bir birikim hale gelir. Kalp yetmezliği veya böbrek yetmezliğine bağlı olarak bacaklarda şişlik olduğunu görmüşsünüzdür. Bacaklarda oluşan bu şişlik, parmakla bastırıldığında içe göçer. Ancak lenf sıvısı proteinden daha zengin bir sıvı olduğundan parmakla baskıdan etkilenmez. Dünyada yaklaşık 200 milyon lenfödem hastası bulunuyor. Lenfödem tedavisi esnasında yapılan bandajlama, özellikle ilk aşamalarda profesyonelce olmalıdır. Bacak için yapılan lenfödem bandajında, parmakların da bandajlanması gerektiği için işinde profesyonel olan kişiler tarafından yapılmalıdır. Eğer parmaklar, yanlış bir şekilde bantlanırsa parmaklarda dolaşım bozukluğu ortaya çıkar. Bu sebeple bandajlama işlemleri, ilk haftalarda hastanede daha sonra ise parmaklar dahil olmamak üzere doktorun vereceği tavsiye üzerine evde yapılmalıdır.

Egzersiz ve Masaj

Lenfödem tedavisinde masajın rolünü belirtmiştik. Lenflerde yer alan sıvının hızı kasların çalışması ile beraber artar veya azalır. Bu yüzden sıvı drenajını artırmak için kasların çalışması şarttır. Egzersizler, bir başka tedavi aşaması olan bandaj ile birlikte yapılmalıdır. Lenfödem tedavisinde egzersiz programı, fizyoterapist tarafından hazırlanmalı ve kendi kendine program yapılmamalıdır.

İdame Bölümü

Lenfödem tedavisi tamamlandıktan sonra sağlığı koruma amaçlı yapılan idame bölümü ve aktiviteleri fazlasıyla önemlidir. Aksi takdirde lenfödem hastalığı, kısa sürede tekrarlayabilir.

Cilt Bakımı ve Temizliği

Cilt bakımı ve temizliği hiçbir şekilde aksatılmadan tedavi bölümünde olduğu gibi uygulanmaya devam edilmelidir.

Kendi Kendine Masaj

Tedavi bölümünde uygulanan manuel lenf drenajı, evde uygulanabilir bir hale getirilerek hasta, kendi kendine masaj yapmalıdır. Masaj uygulaması uzun sürdüğünden, hasta bireyin masaj uygulamasını özveri ile yapması ve uzman hekimden detayları öğrenmesi gerekir.

Egzersiz

Tedavi bölümünde olduğu gibi idame bölümünde de egzersiz çok önemlidir. Fizyoterapist tarafından hazırlanacak olan egzersiz programına uyulması, hastalığın tekrarlamaması için çok önemlidir.

Basınçlı Giysi

Basınçlı giysi uygulaması, hastadan ölçü alınarak kasların durumuna göre hazırlanan özel giysilere verilen isimdir. Basınçlı giysiler, vücudun simetrisini destekleyerek bozulmaları düzeltmeye yardımcı olur. Böylelikle doğru hareketler ortaya çıkar ve motor fonksiyonu eski durumuna kavuşur. Basınçlı giysiler, lenfödem tedavisinde kullanıldığı gibi birçok nörolojik problemde de kullanılmaktadır.

Kompresyon Bandajı

Lenfödem tedavisinde kompresyon tedavisinin uygulanmasındaki en önemli amaç, ödemin yer aldığı bölge üzerinde dış basınç oluşturmaktır. Lenfödem tedavisinde en yaygın olarak kullanılan ve en etkin tedavi yöntemi kompleks boşaltıcı fizyoterapidir. Kompresyon tedavi, kompleks boşaltıcı fizyoterapinin iki fazının da temel unsurudur. Kompresyon tedavisinin nasıl uygulanacağı; ödemin tipine, düzeyine, genişliğine, nerede olduğuna, ciddiyetine ve hastanın seçimine bağlıdır. Kompresyon tedavisi ile efektif ultrafiltrasyon basıncı azaltılır, venöz ve lenfatik drenaj arttırılır, venöz pompa fonksiyonu geri kazandırılır ve geliştirilir, terapatik sonuçlar korunur ve fibrotik değişiklikleri içeren dokular gevşetilir. Kompresyon tedavisi esnasında bandajlar, çoraplar ve giysiler kullanılır. Kompresyon bandajları, elastik olmayan ve hastanın vücuduna göre uzamayan, şekil almayan bandajlar, kısa çekişli bandajlar, orta çekişli bandajlar ve uzun çekişli bandajlar olarak dörde ayrılır. Yapışkanlık açısından da adeziv olmayan bandajlar, koheziv bandajlar ve adeziv bandajlar olarak üçe ayrılır. Lenfödem tedavisinde genellikle kısa çekişli ve aynı zamanda elastik olmayan bandajlar kullanılır. Yapışkanlık açısından da adeziv olmayan bandajlar tercih edilir. Özel durumlarda diğer yapışkanlık türünde olan bandajlar da tercih edilebilir.

Kompresyon Giysileri

Bandajlama sonrasında kullanılan kompresyon giysileri, lenfödemin azaldığı bölgenin tekrar şişmesini önlemek amacıyla kullanılır. Kompresyon giysileri ile dokular arasındaki lenf sıvısının basınç değeri sabitlenir. Kompresyon giysileri edinilmeden önce mutlaka bandajlama yapılmış olmalıdır. Bazı durumlarda kinesiotaping uygulamasının yapıldığı da görülür.

Eğitim

Bandajlama işleri, tedavi sonrasında hastalığın gidişatını idame ettirme yolları, eğitim gerektiren işlemlerdir. Hiç eğitim almayan bir bireyin, bunları kendi kendine uygulaması imkansızdır. Bu sebeple uzman hekim tarafından tedavi uygulanırken, bir yandan hastaya da ne yapacağı gösterilmelidir.

Lenf Ödem Tedavisinde İhtiyaç Duyulan Uzmanlar

Lenfödem tedavisinde yalnızca tek bir uzman hekim ile çalışmak yeterli olmaz. Birden fazla bölümden birden fazla uzmanla çalışılması gerekir.

Dermatoloji

Cilt hastalıkları ile ilgilenen doktorlar dermatologlar yani deri ve zührevi hastalıkları uzmanlarıdır. Deri bilimi olarak da adlandırılan dermatoloji uzman hekimi, Lenfödem tedavisinde kilit rol oynamaktadır. Lenfödem tedavisinde öncelikle cilt bakımı ve sağlığının kontrol altında tutulması ve iyileştirilmesi gerekir. Tedavide yer alan uzman hekim de bunlar için çalışır.

Estetik ve Plastik Cerrahi

Vücut üzerindeki çeşitli yapıların yeniden ortaya çıkarılması ve şekillendirilmesi için her türlü girişimi kapsayan bir cerrahi olan Estetik ve Plastik Cerrahi, Lenfödem tedavisi esnasında bandajlama ve özel giysi gibi konularda hastaya yardımcı olur.

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, temel olarak kas ve iskelet sisteminde gerçekleşen hastalıkların tanısını, tedavisini ve rehabilitasyonunu konu edinir. Bu bölümün Lenfödem tedavisindeki yeri manuel lenf drenajının yanı sıra egzersiz konusunda da bireye tavsiye vermektir.

İç Hastalıkları Uzmanı

Genelde Lenfödem teşhisini koyan ve hastalığı tedavi sürecini yöneten uzman hekimdir. Yapılan tedavi uygulamaları sonrasında kişi üzerinde olumlu ve olumsuz değişiklikleri kontrol eder.

Lenf Ödem Tedavisi Öncesi

Lenfödem tedavi öncesinde yapılması gereken bazı işlemler bulunmaktadır.

Lenfödem Teşhisinin Konulması

Lenfödem teşhisi konulursa şanslısınız diyebiliriz. Bunu duymak size garip gelse de teşhis hatta hastanın kendi kendine bile durumu tespit etmesi zor olduğundan, teşhis konulduktan sonraki en kolay nokta tedavinin gerçekleşmesidir. Lenfödem hastalığı, hiçbir medikal uzmanlık alanına girmediğinde bu tedaviyi doğru uygulayacak kişiyi bulmak çok önemlidir. Genellikle fizyoterapistler tarafından verilen tedavi için teşhis konulması gerektiğinden bu teşhisin mutlaka uzman bir hekim tarafından konulması gerekir.

Hastanın Genel Sağlık Durumunun İncelenmesi

Lenfödem tedavisinde kişiye özel teknikler kullanıldığından, tedavi öncesinde hastanın genel sağlık durumunun tamamen gözden geçirilmesi gerekir.

Akut Enfeksiyon Kontrolü

Akut enfeksiyonu, kısa zamanlarda ortaya çıkan ve yok olan bir rahatsızlıktır Birdenbire gelişen hastalık, 14 gün içerisinde tedavi olur. Ancak Lenfödem hastalığına yakalanan kişide tedaviye başlanmadan önce akut enfeksiyon hastalığı olup olmadığı kontrol edilir.

Vücut Ödemi

Vücut ödemi, aşırı tuz tüketimi, hareketsizlik hatta fazla su almaktan bile ortaya çıkabilir. Tam tersine az tuz tüketimi ve az su almaktan da ortaya çıkabilen ödem, genellikle kendini belli etmez. Lenfödem hastalığı yaşayan bir kişinin tedavisinde ödemlerle sıkıntı yaşamamak için tüm vücut taranır.

Kardiyak Ödemi

Akut enfeksiyon sonrasında nadir bir şekilde akciğerlerde oluşan kardiyak ödemi de kontrol edilmesi gereken hususlardan birisidir.

Akut Venöz Yetmezliği

Venöz, oksijeni azalan kanı kalbe getiren damarlar olarak bilinir. Ayakta dururken kanın bacaklardan kalbe doğru pompalanma işlemi, baldır ve ayakta bulunan adaleler yardımıyla gelişir. Yaş ilerledikçe venöz yani toplardamar zayıflar ve kan kalbe gönderilemeyerek bacaklarda birikir. Bacaklarda oluşan bu birikinti sonrasında zamanla bacaklarda varisler, yaralar, şişmeler ve deri değişiklikleri görülür. Lenfödem rahatsızlığı da kanın taşınamaması ile alakalı olduğundan öncelikle akut ya da kronik venöz yetmezliği olup olmadığı kontrol edilir. Ardından yapılacak işlemlerin sıralaması ve uygulanma yöntemi belirlenir.

Malignite Belirtisi

Malignite, kötü huylu tümör, bir anlamda da kanser anlamına gelen bir terimdir. Lenfödem tedavisine başlamadan önce herhangi bir şekilde malignite belirtisi olup olmadığına bakılır. Eğer vücutta kötü huylu bir ödem varsa öncelikle bu ödem ile baş edilmesi gerekir.

Yaşlılık Sorunları

Yaşlılıkla birlikte damarların kanı iletme yeteneği de kaybolmaktadır. Fakat Lenfödem tedavisi esnasında yaşlılık sorunlarına bakılmasının sebebi, tedavinin uygulama biçimine karar verilmesidir.

Cilt Rengi

Cilt rengindeki olası değişimler, toplardamarda sıkıntı olduğuna işaret edebilir. Bu sebeple cilt renginin doğal ya da değişmiş olup olmadığı da kontrol edilir.

Daha Önce Geçirilen Ameliyatlar

Daha önce hastanın geçirdiği ameliyatlar da tedavi öncesinde bakılan unsurlardan birisidir. Daha önce geçirilen ameliyatların yan etkisi olarak Lenfödem görülebilir ya da bu ameliyatlar tam anlamıyla başarılı tamamlanmamış olabilir.

Düzenli Alınan İlaçlar

Düzenli alınan ilaçlar, bir süre sonra vücutta çeşitli yan etkiler oluşturabilir. Bu sebeple bireyin düzenli olarak kullandığı ilaçları varsa öncelikle bunlar incelenir ve analiz yapılır.

Lenf Ödem Tedavisi Sonrası

Tedavi öncesinde yapılan bir dizi uygulamanın yanı sıra tedavi sonrasında da dikkat edilmesi gereken noktalar mevcuttur.

Hastanın Dikkat Etmesi Gerekenler

Tedavi sonrasında birey, uzman doktorun kendisine verdiği masaj ve egzersiz planına uymalıdır. Lenfödem, tekrarlayabilen bir hastalık olduğundan tüm tavsiyelere dikkat edilmesi gerekir.

Doktor Kontrolleri

Lenfödem, bahsettiğimiz gibi tekrarlayabilen bir hastalıktır. Bu sebeple uzman hekim tarafından belirlenen periyotlarda rutin kontrollerin yapılması gerekir. Böylelikle çok daha erken teşhis konulabilecektir.

Sık Sorulan Sorular

Bu bölümde, Lenfödem hastalığı ve tedavisi hakkında sık sorulan sorulara yanıt vereceğiz.

Lenfödem Tamamen İyileşir mi?

Evet, özverili bir tedavi ile Lenfödem rahatsızlığının tamamen iyileşmesi mümkündür. Ancak tekrarlayan bir rahatsızlık olduğundan, tedbiri elden bırakmamak gerekir.

Hastalık Tekrar Eder mi?

Evet. Genelde tedavi sonrasında egzersiz ve masaj uygulamalarına devam etmeyen bireylerde, hastalığın tekrar ortaya çıktığı tespit edilmiştir.

Diyetin Tedavideki Yeri Nedir?

Lenfödem tedavisinde, en önemli olan nokta hiçbir öğünün atlanmamasıdır. Özellikle kilo problemi olan bireylerin az az, sık sık yemeleri ve yemek porsiyonlarını az da olsa azaltılmasında fayda olacaktır. Lenfödem, proteinli sıvının birikimi anlamına gelir. Ancak beslenmede proteinleri kısıtlamak vücut için doğru bir davranış olmaz. Protein alımının kısıtlanması, Lenfödem tedavisini olumlu yönde etkilemez, aksine olumsuz olarak etkiler. Fazla miktarda tuz tüketimi ise vücutta sıvı tutacağından ödeme sebebiyet verecektir. Bu sebeple, tuz tüketimine mümkün olduğunca dikkat edilmelidir. Bunların yanı sıra tükettiğimiz su, vücuttaki sıvının dengelenmesini sağlar. Mümkün olduğunca su tüketmeli ve günlük 10 bardak su içmeye özen gösterilmelidir. Öte yandan çay, kahve, alkol ve kafein içeren tüm besinlerden uzak durulmalıdır. Bu tür besinler, böbreklerden idrar atılımını uyaracak ve vücuttaki sıvı miktarı azalacaktır. Lenfödem hastalığının tedavisinde, gerek duyulursa beslenme uzmanı tarafından bireye yönelik diyet listesi hazırlanmaktadır.

Lenfödem Hangi Sıklıkta Görülür?

Lenfödem, genelde 20 yaş altında görülür. Tanı konulan kişi sayısı her 1000 kişide 1 olarak ifade edilebilir. Ancak hastalık yaşayan çok daha fazla insan olduğu tahmin edilmektedir.

Hangi Sporların Yapılması Tedaviye Yardımcı Olur?

Lenfödem tedavisinde, uzman doktor tarafından önerilen egzersizler yapılmalıdır.

Hangi Sporların Yapılması Hastayı Kötü Etkiler?

Lenfödem tedavisi esnasında, bireysel mücadeleye yönelik sporlar yapılmamalıdır. Alınacak bir darbe, durumu daha kötü hale sokabilir. Bu sebeple belirttiğimiz gibi, yalnızca uzman doktorun önerdiği egzersizler ve/veya sporlar yapılmalıdır.

Tedavide Doktorun Deneyimi Önem Taşır mı?

Lenfödem tedavisinde değil fakat teşhisinde doktorun deneyimi önemlidir. Tedavi aşamasında, birden fazla uzman hastayla ilgilendiğinden her birinin kendi uzmanı olması yeterli olacaktır. Ancak teşhis aşaması fazlasıyla zor olduğundan, doktorun tecrübeli olması gerekebilir.

Erken Teşhis Önemli mi?

Evet. Çok çabuk teşhis edilen Lenfödem rahatsızlıkları, çok çabuk sona erdirilir.

Tedavi Kaç Seans Uygulanır?

Tedavilerde uygulanan seans sayısı, hastanın durumuna göre belirlenir.

Seanslar Kaç Saat Sürer?

Tedavilerde uygulanan seansların süresi de hastaya göre değişkenlik gösterebilir. Seanslar 45 dakika sürebildiği gibi 2 saat de sürebilir.

Lenf Ödem Tedavisi Nasıl Yapılır?

Lenf ödem tedavisinde güncel yaklaşık egzersizler ve fizyoterapidir. Eğer ödem küçük boyutlu ise, dışarıdan bakıldığında göz ile tespit edilemiyorsa uzman bir fizyoterapist tarafından verilen egzersizler ev ortamında uygulanır. Ayrıca ödemi baskılamak ve dağıtmak için korse benzeri giysiler giydirilir. Eğer ödem çok büyümüş ise özel hareketler fizyoterapist tarafından klinik ortamında gerçekleştirilir. Bu uygulamaya ek olarak ev egzersizleri ve korse kullanımı devam eder. Bazen ise drenaj sağlayacak özel korselerin giyilmesi söz konusudur. Yani lenf ödem tedavisi tamamen cerrahi olmayan tekniklerle tedavi edilir.

Lenf Ödem Tedavisi İçin Hangi Bölüme Gidilir?

Lenf ödemlerin birçoğu gözle görülür belirti vermez. Daha çok uzman bir göz tarafından ya da diğer hastalıkların tedavisi sırasında fark edilirler. Hasta eğer ödemi fark ederse ilk olarak dahiliyeye gider. Burada yapılan ilk incelemenin ardından hasta fizyoterapi kliniğine yönlendirilir. Tedavi de baştan sona bu klinik tarafından uygulanır.