Güneş Lekesi

Güneş Lekesi Hakkında

Güneş lekesi, ciltte güneş ışınlarından dolayı oluşan genellikle koyu tenli olan kişileri etkileyen kahverengi cilt lekeleridir. Açık ten renginde olanlarda güneş yanıkları, koyu ten renginde olanlarda da güneş lekesi daha etkili olur. Yanaklar, üst dudak, burun, çene, alın, boyun ve kollar güneş lekelerinin en fazla görüldüğü alanlardır. Kişiler açısından estetik bir sorun olarak görülen bu lekelerin oluşumunda güneş ışığı dışında yardımcı etkenlerde bulunmaktadır. Bunların arasında en önemlisi genetik yatkınlıktır. Kozmetik uygulamalar, gebelik, kullanılan bazı ilaçlar, doğum kontrol hapları, guatr hastalığı bu etkenler arasında sayılabilir.

Güneş ışınları sadece güneş lekelerine neden olmaz. Bu lekelerin renklerini koyulaştırabilir. Gebelik sürecinde ortaya çıkan lekelerin hepsi güneş lekesi değildir. Bunlar pigmentasyon adı verilen lekelerdir ve kendiliğinden iyileşmez. Bu lekeler tedavi edilmezse kalıcı hale gelirler. Dermatologlar bu lekelerin güneş lekesi olup olmadığı belirleyebilir.

Güneş ışığı nedeniyle ciltte oluşan hasar cildin yaşlanması ve cilt kanseri gibi olumsuz etkilere neden olabilir. UV ışınlarının ciltteki melanin, hemoglobin ve DNA gibi etkenlerce emilmesi kromoforlarda hasara neden olur. UVA ışınları alt ciltteki hemoglobine bağlanır, UVB üst ciltteki DNA ve melanin tarafından emilir. Bölgedeki kimyasallar ciltteki kalojen ve elastin liflere zarar vererek cildin yaşlanmasını hızlandırır. Güneş ışınlarından dolayı ciltte su toplama, cildin soyulması gibi etkiler oluşursa, ciltteki hasar daha fazla olur.

Güneş lekesi tedavisinden önce wood ışığı denilen özel bir ışık altında ciltte oluşan lekeler incelenir. Bu inceleme güneş lekelerinin derecesini ve cildin hangi tabakasında olduğunu belirlemeye yardımcı olur. Bu tespitlerden sonra tedavinin hangi yöntemle yapılacağı belirlenir. Güneş lekesi tedavisi uzun sürer. Hamilelerde ve emziren kadınlarda oluşan güneş lekeleri için daha çok kremler tercih edilir. Bu dönemlerde hormon dengesi farklılaştığı için kadınların güneşten mümkün olduğu kadar uzak durması, güneşe karşı duyarlılık oluşturacak ilaçları kullanmaması ve kozmetik ürünleri özenle seçmesi gerekir. Cildi güneşten korumak amacıyla en düşük 15 faktörlü, UVA ve UVB ışınlarına karşı ortak koruyuculuğu olan ve her mevsim kullanılabilen koruyucu kremler tercih edilmelidir.

Tedavi amaçlı kullanılan kimyasal peeling güneş lekelerinde oldukça etkilidir. Bu işlemde kullanılan azeleik asit, kojik asit, hidrokinon ve tretinoin içeren ürünler kullanılır. Peeling ile uygulanan tedavi süreci uzundur. Çünkü cildin üst tabakasının soyulması güneş lekesine yol açan melanin pigmentini yok eder. Tedavi sırasında cildin alt tabakalarına etki edecek ürünlerin kullanımı yan etkileri olduğu için fazla tercih edilmez. Beta ve alfa hidroksi asitler, salisilik ve fenol asitler daha fazla kullanılır. Kimyasal peeling ile birlikte kimyasal soyucularda güneş lekesi tedavisinde kullanılabilir. Tedavi yaklaşık 3-8 seansta tamamlanır. Ciltte ortaya çıkabilecek yan etkiler arasında hassasiyet, kızarıklık ve kabuklanma vardır. Ancak bu tür etkiler kısa sürede kendiliğinden geçer.

Güneş lekesi tedavisinde ciltteki pigmentasyonları azaltan kriyoterapi diğer adıyla dondurma tedavisi de kullanılabilir. Bu tedavi yönteminde karbondioksit ya da likit hidrojen kullanılır. Seans sayısı güneş lekelerinin derecesine bağlıdır. Dirençli güneş lekeleri için lazer tedavisi, PRP ve mezoterapi gibi yöntemler tercih edilebilir. Özellikle lazer tedavisinde tek seansta olumlu sonuç alınabilir. Ciltte tedavi sonrası oluşabilen kaşıntı, ağrı, kabuklanma, morarma, yanma gibi yan etkiler ise hafif derecededir.

Tedavide kullanılan kremlerin etki mekanizmaları farklı olabilir. Kremler ciltte renk değişimine neden olan melanin oluşumunda işlevi olan tyrosinase enzimini baskılama, melanin melanositlerin diğer hücrelere geçmesini engelleme, cildi yenileme gibi etkiler yaparlar.

Güneş Lekesi Nedir?

Güneş lekesi ciltte güneş ışınlarının etkisiyle oluşan lekelerdir. Cilde rengini veren melanositler en üst tabakada bulunmaktadır. Bu hücreler renk maddesi melanin üretiminden sorumludur. Koyu tenli olanlarda melanin hücresi beyaz tenli olanlara göre daha fazladır. Bu kişilerin ten renginden de bellidir. Güneşlenme sonrası cilt renginin koyulaşması bu hücreler nedeniyle olur. Güneş ışığına maruz kalma ciltte melanin üretiminin artmasına ve cildin üst tabakasına yayılmasına neden olur. Renk pigmentlerinin bu dağılımı cildi güneşin zararlı etkilerinden korumak içindir. Bir anlamda cildin güneşlenme sırasında bronzlaşması savunma mekanizmasının etkisiyle olur.

Güneş lekesi cildin uzun süre tekrarlayan sürelerle güneş ışığına maruz kalması nedeniyle oluşan kahverengi lekelerdir. Daha çok yüz ve el gibi açık alanlarda oluşur. Bu lekeler kullanımı hızla artan solaryum nedeniyle de oluşabilir.

Güneş ışınları genel olarak ultraviyole ışınlar, görünür ışık ve infrared ışınlardan oluşur. Güneşin zararlı etkilerinden sorumlu olanlar ise UVA ve UVB ışınlarıdır. Bunlar ciltte bronzlaşmaya, hasara ve yanığa neden olurlar. Özellikle yaz mevsiminde etkileri daha fazla olur.

Güneş Lekelerinin Ten Rengiyle İlişkisi

Kişiler cilt tiplerine göre güneş ışınlarına farklı tepki verir. Ayrıca güneşten korunmada genetik etkenler, ten ve saç rengi, güneşten korunma için alınan önlemler etkilidir.

Sarı ve kızıl saçlı, açık renk gözlü kişilerin cildi genellikle lekeli ve açık renklidir. Bu kişiler güneş ışığına maruz kaldıklarında bronzlaşmaz, cildinde kahverengi lekeler meydana gelir. Güneşte 5-10 dakika kaldıklarında ciltleri kızarırlar.

Kumral saçlı ve açık renk gözlü kişilerin ciltleri genellikle lekeli ve açık renktedir. Bu kişilerde güneşte kaldıklarında kolay bronzlaşmazlar. Güneşte 20 dakika kaldıklarında ciltleri kızarır.

Saçları ve cildi koyu kumral olan kişiler güneşte kaldıklarında genellikle yanık olmadan kolay bronzlaşırlar. Saçları, cildi ve göz rengi koyu renkte olan kişiler güneşte kaldıklarında daha kolay bronzlaşırlar. Bu cilt tipine sahip olan kişilerde güneş yanığı oluşmaz. Ancak güneş lekesi riski fazla olur.

Açık tenli kişiler güneş ışığından en fazla etkilenen kişilerdir. Açık tenli olup daha kolay bronzlaşan kişiler de güneş ışınlarından belli oranda etkilenir. Bu yüzden güneş yanığı en fazla cilt tipi açık tenli olanlarda oluşur. Yaşlılar, üç yaşın altındaki çocuklar ve açık renk tende olan kişiler güneşten korunmak için mutlaka önlem almalıdır. Koyu ten renginde olanlarda da güneş yanığından fazla etkilenmeseler de güneş lekesi oluşma riskine karşı güneşten korunmalıdır. Günün belli saatlerinde güneşe çıkmamalı, koruyucu ürünler ve giysiler kullanılmalıdır. Güneş lekelerine karşı önlem almak, güneş lekelerinden korunmaktan daha kolaydır.

Tipleri

Ciltte gelişen güneş lekeleri tipleri melasma (Kloazma), güneş çilleri (Solar lentigo), var olan çillerin koyulaşarak belirgin hale gelmesi, sivilce lekeleri ve beyaz lekeler olarak bilinen Vitiligo olarak sınıflandırılır. Yaz aylarında cildi etkileyen güneş lekeleri yüzde, boyun, kol, ellerin üzeri, dekolte bölgesi gibi güneşe maruz kalan yerlerde etkili olmaktadır. Ciltteki güneş lekeleri benekli kahverengi noktalar, kahverengi yamalar, kırmızı sivilce izlerinin kahverengileşmesi şeklinde etkili olmaktadır. Bazı kişilerde lekeler Vitiligo yani beyaz lekeler şeklinde görülmektedir.

Solar Lentigo

Solar lentigo güneş ışınları nedeniyle ciltte oluşan kahverengi lekelerdir. Bu tür lekelerin kenarları belirsiz, renkleri sütlü kahverengi gibidir. Güneş çilleri olarak ta anılan bu lekelerin boyutları irili ufaklı olur. Cilt güneşe maruz kaldıkça renkleri koyulaşır ve sayıları artar. Nadiren bu lekeler lentigo maligna denilen cilt kanserine dönebilir. Fakat ellerde, omuz başlarında, göğüs dekoltesinde oluşan güneş lekelerinin kansere dönüşme riski oldukça düşüktür. Bu lekeler için her mevsim güneşten koruyucu krem kullanılmalıdır. Tedavisi zor olan bu tür lekeler için krem kullanılmalı, IPL tedavisi ya da peeling yapılmalıdır. IPL tedavisi uzmanlar tarafından yapıldığında lazer tedavisinden daha güvenlidir. Solar lentigo lekelerini başarılı bir şekilde tedavi edebilir. Işık etkisiyle ciltteki güneş lekesi ısıtılır. Lekenin üzeri kabuklanır ve birkaç günde dökülür.

Çiller

Ciltte oluşan lekelerin en sık görüleni çillerdir. Bazı kişilerde de oldukça güzel durabilir. Genellikle gözlerin altında, burnun üzerinde, alın, yanak, çene gibi bölgelerde oluşurlar. Lekeler açık ya da koyu renkli olabilir. Cildinde çilleri olan kişilerin yazın güneşte fazla kalmaması gerekir. Çünkü güneş çillerin artmasına neden olabilir. Özellikle açık tenli kişilere daha fazla görülür. Bu tür cilt lekeleri yaşlanma lekelerinde benzer. Ancak çiller genç yaştaki kişilerde de görülür. Bazen kendiliğinden iyileşir, bazen kimyasal peeling, kozmetik ürünlere ihtiyaç duyulabilir.

Melazma

Melazma lekeleri genellikle güneş ışınları yüzünden oluşur. Doğum lekesi olarak ta bilinen bu lekeler genetik yatkınlığı olanlarda ve hormonal dengesizlik sorunu yaşayanlarda pigment bozukluğu nedeniyle oluşabilir. Doğum kontrol haplarının kullanılması, gebelik, hormonlu spiral kullanımı, menopozda ve adet döneminde güneşe maruz kalmak, tiroid fonksiyon bozukluğu gibi endokrinal sebepler, kullanılan bazı ilaçlar, prolaktin hormonu yüksekliği gibi durumlar hormon dengesizliğine neden olabilir.

Melazma dermal ve epidermal şeklinde görülebilir. Lekeler yeni oluştuklarında sütlü kahverengi olanlar epidermal türdedir. Cildin alt tabakasında oluşan dermal türdekiler mavi, grimsi, kahverengi renkte olur. Genellikle elmacık kemikleri ve alında görülen bu lekeler bazı kişilerde yaygın şekilde oluşabilir.

Tedavide öncelikle bu lekelerin oluşmasına neden olan hastalıkların tedavi edilmesi, kullanılan ilaçların değiştirilmesi gerekir. 50 SPF yani yüksek koruyucu etkisi olan güneş kremleri açık alanlarda her saat başı, güneş alan kapalı ortamlarda iki saatte bir kullanılmalıdır. Epidermal kaynaklı olan melazma leke ilaçları ile daha kolay tedavi edilebilir. Asit içeren peeling kremleri ile cilt soyma işlemi yapılabilir. Dermal melazma tedavisinde ilave olarak kimyasal peeling, mezoterapi, IPL tedavisi bir arada ya da sırayla uygulanabilir.

Tedavisi

Güneş lekesi tedavisi için kullanılan pek çok yöntem vardır. Medikal tedavilerde evde kullanım için uygun olan retinoik asit, kojik asit, azeleik asit, hidrokinon içeren ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar melanin üretimini azaltır. Merkezlerde yapılan peeling uygulamaları güneş lekesi tedavisinde oldukça etkilidir. Yüzeysel, orta derinlikte ve derin peelingler özellikle açık tenli kişilere başarılı sonuçlar verir. Ancak derin kimyasal peeling yan etkileri yüzünden fazla tercih edilmez. Peeling için daha çok fenol, alfa hidroksi asitler, beta hidroksi asitler, salisilik asit, kojik asit gibi kimyasal bir arada ya da tek başına kullanılabilir.

Çilleri tedavi etmek daha zor olur. Bu kişilerde leke ve çil oluşumuna yatkınlık vardır. Tedavi sonrasında koruyucu kullanılmadığı zaman lekeler yeniden oluşmaya başlayabilir. Tek seans tedavi için yeterli olmaz. Lekenin derinliği, bulunduğu yer, cilt tipine bağlı olarak tedavi uzayabilir. Tedavide koyu cilt rengi olan kişilerde leke kalabilir. Kimyasal peeling uygulanmasının yanında güneş lekesi tedavisinde kriyoterapi, mikrodermabrazyon gibi fiziksel peeling uygulamaları da kullanılabilir.

Peeling sonrasında ciltte kızarma, hafifçe soyulma ve kabuklanma etkileri olabilir. İşlem yapılan bölge hassaslaşabilir. Bu yüzden tedavi sonrası ciltte bazı kozmetik ürünlerin, ilaçların kullanılmaması gerekir. Ayrıca güneş banyosu, solaryum gibi eylemlerden peeling öncesi ve sonrası uzak durulmalıdır. Güneş lekesi tedavisinde bunların dışında lazer, PRP, mezoterapi, leke mezoterapisi gibi uygulamalarda kullanılmaktadır.

PRP ve Mezoterapi

Güneş lekesi ciltte gelişen leke tipleri arasındadır. Leke tedavisinde öncelikle ciltteki lekenin hangi nedenle geliştiği belirlenmeli ve buna uygun tedavi süreci başlatılmalıdır. Çünkü ciltte yaşlılık lekesi, sivilcelerden kaynaklı leke, gebelik lekesi, genlere bağlı gelişen lekeler gibi farklı tipte leke gelişebilir. Güneş lekesi tedavisinde kullanılabilecek yöntemler arasında bulunan PRP ve mezoterapi ile oldukça başarılı sonuçlar alınmaktadır. Bu yöntemler tek olarak kullanılabileceği gibi kombine edilerek te kullanılabilir. Birlikte kullanıldıklarında tedavi daha başarılı olabilir. Özellikle yaygın güneş lekesi bulunan kişilerde tedavinin etkinliği sağlanabilir. PRP (Platelet Rich Plazma) tedavisi güneş lekesi dışında sivilce izleri, kırışıklık gibi cilt sorunlarında kullanılan başarılı bir yöntemdir. Hastanın kendi kanından hazırlanan trombositten zengin plazma güneş lekesi olan bölgeye enjekte edilir. Kan pıhtılaşmasında ve doku iyileşmesinde etkin bir rol oynayan trombositler bölgede hızlı bir iyileşme süreci başlatır. Bu sayede güneş lekeleri hafifler, cilt parlak ve canlı bir görünüme kavuşur. Uygulamadan 3-4 hafta sonra sonuçlar alınmaya başlar.

Steril bir ortamda alınan hastanın kendi kanı kullanıldığı için bu yöntemin herhangi bir yan etkisi bulunmamaktadır. Kan santrifüj edilerek ayrıştırılır, kandaki akyuvar ve alyuvar gibi elemanlar dibe çöker. Trombositler ayrıştırıldığında tedavide kullanılacak plazma elde edilmiş olur. Plazma alınarak güneş lekesi olan bölgeye mikroenjeksiyonla enjekte edilir. Bu işlem ortalama 30 dakika sürer. PRP cilt altında kanlanmayı ve kolajen üretimini arttırarak iyileşmeyi hızlandırmaktadır.

Mezoterapi ise ciltteki güneş lekelerinin rengini açan, bitkisel ilaç karışımları ile uygulanan bir yöntemdir. Özel mezoterapi iğneleri ile cilde tatbik edilir. Mezoterapi karışımının içeriğinde retinoik asit, multivitaminler, glutatyon gibi antioksidanlar, arbutin, resveratrol gibi faydalı maddeler bulunmaktadır. Seanslar 7-10 gün aralıklarla 4-6 defa tekrarlanır. Birkaç seans sonra tedavinin olumlu etkileri görülmeye başlar.

Rengi koyu kahverengi olan lekelerin rengi açılır ya da kaybolabilir. Bu etki güneş lekesinin cildin hangi bölgesine yerleştiğine göre değişebilir. Tedaviden sonra ciltte düzenli olarak güneş koruyucu krem kullanarak tedavinin kalıcılığı sağlanabilir. Güneş lekesinin yeni oluşması halinde mezoterapi daha başarılı olur. Bu tedavinin sonbahar kış aylarında yapılması gerekir. Çünkü tedavide kullanılan karışımın içeri güneşe karşı hassasiyet gösterir.

Mezoterapi karışımı güneş lekesini oluşturan melanin maddesini parçalayarak etkisini gösterir. İçeriğindeki antioksidanlar cildin bozulan dokusunu yeniden onarır. PRP ve mezoterapi kombine edilerek uygulanırsa derin güneş lekelerinden daha kolay kurtulabilirsiniz.

Mezolift

Mezolift güneş lekesinin içine verilerek uygulanır. Bunun yanında hasarlı bölge onarılır ve güneş lekesinin rengi açılır. Yüz mezoterapisi olarak bilinen mezolift uygulamasında kullanılan ilaç karışımı cilde küçük oranlarda verildiği için herhangi bir yan etkisi olmaz. Güneş lekesi, cilt onarımı, sarkma ve kırışıklık gibi sorunların giderilmesini sağlar. Cilde direkt verilen ve içinde faydalı maddeler bulunan ilaç cildi uyarır. Ciltte kolajen ve elastin üretiminin artmasına, cildin nemlenerek yenilenmesine yardımcı olur.

Lazer Tedavisi

Güneş lekesi tedavisinde farklı lazerler kullanılarak ciltteki renk değişimleri kalıcı olarak düzeltilebilir. Uygulamada cilt bütünlüğü bozulmadan dışarıdan müdahale yapılır. Kanama, yara gibi olumsuzluklar olmadığı için hastalar gündelik yaşamına hemen dönebilir. Lazer tedavisi 1-2 seansta güneş lekeleri üzerine istenen etkiyi yapar. Lekelerin kaybolması 15 günü bulur. Güneş lekesinde çoğu zaman tek seans lazer tedavisi yeterli olur. Tedavi sonrasında bölgenin güneşten korunması, koruyucu krem kullanılması gerekir.

Lazer tedavisi ile güneş lekelerinden kurtulmak isteyenlerin ciltte açık yarası ve uzun süren bir cilt tedavisi olmamalıdır. Tedavi Nd YAG lazer, IPL, pulsed dye lazer ve fraksiyonel lazerler kullanılabilir. Ancak fraksiyonel lazerlerin hassas ciltlere, kılcal damarı fazla olanlarda ve esmer tenlilerde kullanılması önerilmemektedir. Bu lazerlerin diğer lazer türlerine göre yan etkileri daha fazladır.

Güneş Lekesi Nedenleri

Güneş lekesi en fazla yaz aylarında görülen cilt sorunları arasındadır. Genetik özellikler, kimyasal maddeler, hormonal etkiler, cildin güneşe maruz kalma süresi gibi pek çok etken güneş lekesi oluşuma etki eder. Güneş lekeleri cilt yüzeyinde estetik olarak kötü bir görünüme neden olabilir. Güneş lekesi nedenleri arasında sayılan etkenler ciltteki melanosit artışına yol açmaktadır. Bu vücudun bir savunma mekanizmasıdır. Özellikle genetik yatkınlık ve güneş ışınları cildin böyle bir tepki vermesine neden olur. Ciltte açıkta kalan ve güneş ışınlarından daha fazla etkilenen bölgeler alın, çene, boyun, burun, üst dudak bölgesi, yanaklar, kollardır.

Melanosit Artışı

Melanosit hücreleri ciltte melanin yapımında rol oynar. Cildin epidermis dermis sınırında bulunan melanosit hücreleri basal lamina üstünde ve epidermis basal tabaka hücrelerinin arasında yer alır. Güneş lekeleri melanin denilen pigmentlerin odak noktasındaki artıştan kaynaklanır. Ultraviyole güneş ışınlarına maruz kalındığında melanosit hücreleri ciltte eşit olarak yayılmak yerine tek bir noktada pigment üretmeye başlar. Bu durumda melanosit artışı olmaz. Sadece melanosit hücrelerinin ürettiği pigmentler artar.

Cildin rengini belirleyen renk maddeleri pigmentlerdir. Pigmentler melanin, leke, melazma gibi kelimelerle anılır. Melanosit hücreleri pigmentlerin üretiminden sorumludur. Bu üretim cildin ultraviyole ışınlarından korunması içindir. Bu nedenle pigmentler çoğalır ve güneşte kalma süresi uzadıkça sentezlenir.

Herkesin genetik olarak belli oranda pigment sentezleme ya da pigment rezervi bulunmaktadır. Esmerlik ya da sarışınlık bu rezervlerle bağlantılıdır. Melanin sentezlendikten sonra keratinosit denilen cilt hücrelerine gönderilir. Cildin üst tabakası olan epidermis pigment içeren bu hücrelerle kaplı olur. Ciltte bulunan bir lekenin üzerinde sıyrık oluştuğunda, iyileşme sürecinde kabuklanma olur. Daha sonra bu alan açık renkli olarak iyileşir. Bu durum hücre ölümünden kaynaklı melanin kaybından oluşur.

Güneş Lekesi Belirtileri

Yaz aylarında güneş ışığına daha fazla maruz kalınmaktadır. Bu yüzden yazın ciltte oluşan güneş lekesi sorunu daha fazla yaşanır. Cildin üst kısmında diğer adıyla epidermis tabakasında solar lentigo, çil, alt tabakasında yani dermis kısmında melazma denilen güneş lekeleri oluşabilir. Bazı kişilerde bu lekeler yeni oluşurken, bazılarında mevcut lekelerde yoğunlaşma şeklinde etkili olabilir. Güneş lekesi belirtileri ciltte kahverengi lekelerin görülmesiyle hemen anlaşılabilir. Bu lekelere engel olmak için güneşten koruyucu kremlerin kullanılması ve bazı saatlerde güneşe çıkılmaması gerekir.

Ciltte Kahverengi Lekeler

Ciltte kahverengi lekelerin kenarları yıldızımsı özellikte olur. Lekelerin büyüklüğü 0,5-2,0 cm kadar olur. Güneşte kalma süresi uzadıkça lekelerin sayısı artma eğilimi gösterebilir. Ayrıca renklerinde koyulaşma, boyutlarında büyüme olabilir. Ciltte güneş lekeleri bulunuyorsa cildin güneşin zararlı ışınlarına açık olduğu, cilt kanserine yatkın olduğu anlaşılabilir. Lentigo denilen güneş lekeleri nadir olarak lentigo maligna denilen cilt kanserine dönüşebilir. Ciltte güneş lekesi varsa güneş cilde olumsuz bir etki yapmıştır. Cildin en güçlü uyarı sistemi solar lentigo lekelerinin oluşmasıdır. Bu aşamada cildin güneşten özenle korunması gerekir.

Ciltteki kahverengi lekeleri kremler yeteri kadar yok edemez. Kremlerle birlikte destekleyici derin peeling uygulamaları yapılmalıdır. Ayrıca IPL tedavisi denilen lazer uygulaması güneş lekesi tedavisinde en güvenli ışık teknolojisidir. Lekelere uygulandığında verilen ışık emilir ve leke ısınır. Bir süre sonra üzeri kabuklanan leke kabuklar halinde dökülür.

Güneş Lekesi Tanı ve Teşhis Yöntemleri

Ciltte güneşin neden olduğu hasarlar alerji, yapısal etkenler, hormonal değişimler gibi bazı etkenler yüzünden artış göstermektedir. Hasar arttıkça ciltte daha fazla leke oluşur. Güneş lekelerini azaltmak ve önlemek için bazı önlemler alınabilir, lekelerin tedavisi yapılabilir. Ancak doğru tedavinin uygulanması için lekelere doğru tanı konulması gerekir. Güneş lekesi tanı ve teşhis yöntemleri cilt lekelerinin neden oluştuğu konusunda aydınlatıcı bilgiler verir.

Cilt Muayenesi

Güneş lekesi kişinin doğal cilt renginden daha koyu renkte olur. Lekeler hafif pürüzlü, hafifçe kaldırılabilir ve ele gelen yapıda olabilir. Güneş lekesi cildin güneşin ultraviyole ışınlarına maruz kalmasıyla oluşur ve ciltte hasar yapar. Bu lekeler melanom belirtileri de gösterebilir. Bu farkı belirleyebilmek için dermatolog tarafından cilt muayenesi yapılması gerekir.

Ciltteki güneş lekesi sayısı fazla olursa cildin daha uzun süre güneşe maruz kaldığı anlaşılabilir. Lekelerin artması bölgedeki cilt kanseri riskini de arttırır. Bu nedenle cildinde az sayıda güneş lekesi de olsa yıllık olarak bir dermatolog tarafından cilt muayeneniz yapılmalıdır. Muayene sırasında güneş lekelerinin özellikleri, kişinin yaşı gibi değerlendirmeler de yapılır.

Dijital Dermatoskopi

Dijital Dermatoskopi yöntemiyle vücuttaki lekeler değerlendirilir, benlerin haritası çıkarılarak noktasal olarak lokalizasyonları tespit edilir. Ardından dermatoskopik görüntüsü alınarak kaydedilir. Bu sayede kişinin daha sonraki kontrolündeki görüntüyle karşılaştırma olanağı elde edilir. Dijital dermatoskopi lekelerde ve benlerdeki şüpheli değişimleri matematiksel hesaplar ve malign melanom riskini belirler. Hazırlanan bu değerlendirmeler güneş lekesi ve benlerin tanısına ve tedavisine yardımcı olur. Melanom tanısı çıplak gözle % 60 oranında, dermatoskopik inceleme ile % 90 oranında yapılabilir.

Güneş Lekesi Risk Faktörleri

Yaz aylarında daha etkili olan güneş lekeleri özellikle açık tenli olanlarda, açık ya da kızıl saçlılarda, çilli olan kişilerde daha fazla oluşur. Normalde çiller kişilere güzel bir görünüm verebilir. Ancak çillerin arasında oluşan bir leke cilt kanseri riski taşıyabilir. Güneş lekesinin büyüklüğü, şekli, rengi değişirse, lekede kanama ve kaşıntı gibi bulgular olursa mutlaka bir cilt doktoruna danışılmalıdır. Özellikle güneş lekesi risk faktörleri taşıyan kişiler buna dikkat etmelidir.

Zararlı güneş ışınlarına uzun süre maruz kalmak, gebelik, guatr hastalığı, genetik yatkınlık, ten renginin açık tonda olması, doğum kontrol hapı kullanma gibi etkenler güneş lekesi oluşması bakımından risk faktörü olarak kabul edilir. Ciltte oluşan kahverengi, grimsi renkte lekeler güneşin olumsuz etkilerinden kaynaklanır. Açıkta kalan vücut alanlarını etkileyen bu lekeler için zamanında önlem alınmalıdır.

Zararlı Güneş Işınları

Zararlı güneş ışınları ciltte güneş lekesi denilen kahverengi lekelerin oluşmasına neden olabilir. Bu konuda bazı kişiler daha fazla risk taşırlar. Açık tenli olmak, genetik yatkınlığı bulunması gibi özellikler güneş lekesi oluşumuna neden olabilir. Bu yüzden risk taşıyan kişilerin mümkün olduğu kadar güneşten korunması gerekir.

Genetik

Güneş lekesi oluşumunda genetik özellikler önemli bir risk faktörü olarak görülür. Genetik yatkınlığı olan kişilere diğer risk faktörlerinin de bulunması lekelerin oluşumunu hızlandırır. Özellikle cilt tonu açık renkte olan, tiroid fonksiyonları yeterince çalışmayanlar, doğum kontrol hapları kullananlar yani vücuduna hormon alanlar güneş ışınlarından ciltlerini özenle korumalıdır.

Açık Ten Rengi

Güneş lekesi özellikle açık ten rengi olan kişilerde görülür. Güneş ışınlarının zararlı olan ultraviyole ışınlarına maruz kalan bu kişilerin yüz, boyun, omuz, kol, burun, çene gibi görünür yerlerinde kahverengi güneş lekelerine daha fazla rastlanır.

Ani Yanmalar ve Soyulmalar

Cildinde güneş lekesi sorunu olanlar lekelerdeki değişimleri mutlaka takip etmelidir. Kahverengi olan bu lekelerde ani yanmalar ve soyulmalar olması halinde mutlaka bir dermatolog ile görüşülmelidir. Yapılacak cilt muayenesi ve tetkiklerle lekenin türü ve neden oluştuğu tespit edilmelidir.

Doğum Kontrol İlaçları

Doğum kontrol ilaçları vücuttaki hormon dengesini bozabilir. Güneş lekesi risk faktörleri arasında hormon dengesizliği de bulunmaktadır. Bu yüzden doğum kontrol hapı kullanan kişilerin güneş ışığına uzun süre maruz kalmaması gerekir. Güneş ışınları bu kişilerin cildinde leke oluşumuna neden olabilir.

Guatr Hastalığı

Guatr hastalığı güneş lekesi oluşumunda risk faktörü olarak görülmektedir. Tiroid bezinin büyümesine neden olan bu hastalık kişinin hormon düzensizliği yaşamasına neden olabilir. Vücut mekanizması için önemli olan tiroid hormonlarının dengesiz şekilde salgılanmasına yol açabilir. Bu etken güneş lekesi açısından bir risk faktörüdür. Bu nedenle guatr hastası olan kişilerin güneşten koruyucu kremler kullanması, güneş ışınlarından korunması gerekir.

Kozmetik Uygulamalar

Güneşe çıkarken cilde kozmetik uygulamalar yapılmamalıdır. Bazı kozmetik ürünler güneşin olumsuz etkilerini arttırabilir. Güneşe çıkanların koruyucu kremler kullanması gerekir. Özellikle cildine peeling gibi kozmetik uygulamalar yaptıranlar cildine bir süre güneşten korumalıdır.

Güneş Lekesi Komplikasyonları

Normalde güneş lekesi görsel ve estetik bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak güneş lekesi komplikasyonları arasında bulunan cilt kanseri mutlaka önemsenmelidir. Güneş lekeleri nadiren kansere dönüşebilir. Bu yüzden yılda bir defa bile olsa cilt doktoruna giderek cilt muayenesi yaptırılmalıdır. Güneş lekesinin renginde, sayısında, büyüklüğünde ve şeklinde olan değişimler mutlaka değerlendirilmelidir.

Cilt Kanseri

Cilt vücutta bulunan en büyük organdır. Bu organ vücudumuzu sıcaklık, güneş ışığı ve çeşitli hasarlardan koruma görevini üstlenmiştir. Ciltte epidermis, dermis, yağ tabakası denilen üç tabaka bulunmaktadır. Gerek duyulursa normal hücreler büyür, bölünür ve yeni hücreler oluşabilir. Bazı hallerde vücuda gerekli olmayan hücreler oluşur ve iyi ya da kötü huylu tümörlü dokular meydana gelebilir. Köken aldığı hücrelere göre adlandırılan cilt kanseri bazal hücreli kanser, melanom kanseri, skuamöz hücreli kanser olarak tanımlanır. Bunların içinde en hızlı yayılanı melanom kanserleridir. Yayılım kanserin metastaz yaptığını gösterir.

Güneş ışığı, güneş yanıkları cilt kanseri riskini arttıran nedenlerdir. Güneşlenmek, solaryum gibi etkenler de bu konuda risk taşırlar. Ciltte oluşan güneş lekesi genel olarak zararsız kabul edilir. Bu lekelerin cilt kanserine dönüşme riski oldukça azdır. Ancak cilt kanseri bazen güneş lekesini taklit ederek kişileri etkileyebilir. Cilt kanseri türleri düz ve kahverengi yama şeklinde başlar. Güneş lekesi ise genellikle kahverenginin çeşitli tonlarında, düzensiz olurlar. Bu nedenle kahverengi lekelerin cilt kanserine yol açacağı söylenemez. Ciltte bulunan güneş lekeleri melanom belirtileri gösterebilir. Ancak lekelerin özelliğini anlayabilmek için bir dermatolog tarafından cilt muayenesi yapılmalıdır.

Güneş Lekesi Nasıl Önlenir

Güneş lekesi oluşmasını önlemek için güneşten koruyucu krem kullanılmalıdır. Özellikle cildi hassas olanlar yaz kış güneş kremini kullanmayı alışkanlık haline getirmelidir. Güneşten koruyucu kremler sadece tatil dönemlerinde değil gündelik yaşamda da kullanılmalıdır. Açık ten renginde olanlar güneş yanığına yatkın olur. Koyu ten rengine sahip olanlarda da güneş lekesi daha yaygındır. Cilde rengini veren pigmentlerin daha koyu renkte olması güneş lekesi oluşmasını hızlandırır ve lekelerin görünür hale gelmesini sağlar.

Güneş lekesini önlemek için güneşten koruyucu krem seçimi en etkili çözümdür. Güneş kremi ten rengine uyumlu şekilde seçilmelidir. Açık tenli olanlar güneş yanığı ve cilt hastalıklarından korunmak amacıyla yüksek koruma faktörlü güneş kremleri kullanmalıdır. Bu kişilerde 30 faktör ve üzeri kremler uygundur. Koyu tenli olanlar 15-20 koruma faktörlü olan güneş kremlerini kullanmalıdır. Cildi lekelenmeye yatkın olanlar hangi cilt tipinde olursa olsun 30 ve üzeri koruma faktörlü güneş kremi kullanmalıdır. Güneş kreminin belirli sürelerde cilde yeniden sürülmesi de önemlidir.

Güneş kremleri dayanıklı olsa da zamanla etkileri azalabilir. Buna dikkat edilmelidir. Son kullanma tarihi geçen kremler kullanılmamalıdır. Güneş kremi cildin direkt güneş ışığı alan yerlerine sürülmelidir. Boyun, yüz, omuzlar, dekolte bölgesi, kollar güneşten en fazla etkilenen alanlardır. Güneş lekesini önlemek için güneş ışınlarının dik geldiği saatlerde dışarıya çıkılmamalıdır. Güneş kremi dışarıya çıkılmadan yarım saat kadar önce sürülmeli, her iki saatte bir tekrarlanmalıdır. Güneş ışınlarından korunmak için şapka, gözlük ve giysi seçimine dikkat edilmelidir. Gün içinde en az iki litre su içilmelidir. Beslenme düzeninde antioksidan, vitamin ve mineral içeren besinler bulunmalıdır.

Güneş Koruyucu Kremler

Güneş koruyucu kremler alırken SPF değerine bakılmalıdır. Bu değer kremin güneşten korunma faktörüdür. Kremler SPF 4, 7, 8, 14 gibi sıralanır. Değeri dörtten az olanların güneşten koruma etkisi olmaz. SPF 30 ve üzeri olan kremlerin yüksek koruyucu etkisi vardır. Bunların özellikle çocuklarda ve hassas cilde sahip kişilerde kullanılması önerilir. Bu değerdeki kremler güneş ışınlarını % 97 oranında blokeler. Ancak bu güneşte daha uzun kalmanızı gerektirmez. Güneş koruyucu kremler UVB karşıtıdır. Bunun yanında UVA koruyucu etkisi olan ürünler kullanılmalıdır. Aksi halde cilt UVA nedeniyle oluşabilecek hasarlara karşı korumasız kalır. UVB ve UVA koruyucu ürünlerin filtreli olmasına da dikkat edilmelidir. Kremlerin bazı kişilerde alerjik reaksiyona neden olması da mümkündür. Özellikle küçük bebeklerde bu risk daha fazladır.

Uzun Süre Güneş Altında Kalmama

Güneş lekelerini önlemek için uzun süre güneş altında kalınmamalıdır. Güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korunmak için gündüz 11.00 ile 16.00 saatleri arasında dışarıya çıkılmamalıdır. Hava bulutlu bile olsa koruyucu kremler mutlaka kullanılmalıdır. Çünkü UV ışınların % 80 kadarı bulutları bile aşabilir. Uzun süre güneş altında kalmak ciltte leke oluşmasına neden olabilir. Ayrıca ciltte var olan lekelerin koyulaşmasına da yol açabilir.

Sık Sorulan Sorular

Güneş lekesi hakkında detaylı bir bilgilendirme yapmaya gayret ettik. Bunun dışında merak edilen sorularınızın yanıtlarına bölümden ulaşabilirsiniz.

Güneş lekeleri zararlı mıdır?

Güneş lekeleri kişinin cilt tonundan daha koyu renkte olan lekelerdir. Vücudun güneşten korunmak amacıyla verdiği tepki nedeniyle oluşurlar. Normalde güneş lekeleri kansere dönüşmez. Ancak görsel olarak kişinin görünümünü olumsuz etkileyebilirler. Güneş lekeleri zararlı olmasa da estetik sorun haline gelebilirler. Bu yüzden güneş lekelerini gidermek, lekelerin rengini açmak için uygun bir tedavi yöntemi uygulanabilir.

Güneş lekeleri bir cilt rahatsızlığına işaret eder mi?

Güneş lekeleri normalde bir cilt rahatsızlığına işaret etmez. Cildin korunma amacıyla verdiği bir tepki yüzünden oluşurlar. Bu lekeler nadiren kansere dönüşebilir. Fakat ciltte oluşan lekelerin bir dermatolog tarafından değerlendirilmesi gerekir. Cilt muayenesi ile cilt lekelerinin güneş lekesi olduğu belirlenmelidir. Çünkü güneş lekesi kanser olmasa bile cilt kanseri oluşumları güneş lekesini taklit edebilir. Bu riske girmemek için cildinizde oluşan lekelerin nedenini öğrenmelisiniz.

Güneş lekelerine karşı önerilen bitkisel tedavi yöntemi var mı?

Güneş lekeleri kendiliğinden düzelmez. Bu cilt lekelerinin geçmesi için özel kremlerin kullanılması, kimyasal peeling, lazer, mezolift, PRP gibi uygulamaların yapılması gerekebilir. Bunların dışında güneş lekeleri için önerilen bitkisel tedavi yöntemi de vardır. Ancak bu yöntemler yeni oluşan güneş lekelerinde daha etkili olacaktır. Bu yöntemlerden biri elma sirkesidir. Fakat güneş lekesi için kullanılacak elma sirkesi filtreden geçirilmemiş ve pastörize edilmemiş olmalıdır. Organik elma sirkesi kullanılmalıdır. Cilt gözeneklerinin ılık suyla açılması ve sirkenin cilde sürülmesi lekelerin bir süre sonra renklerini açacaktır. Güneş lekeleri için karbonat ve yoğurt karışımıyla hazırlanan maske de önerilen tedaviler arasındadır. Krem kıvamına gelen karışımı güneş lekelerine sürerek masaj yapın. Bu şekilde cildinizde ince bir tabaka oluşturun. Maskeyi hassas ciltlerde 10-15 dakika, diğerlerinde 30 dakika bekleterek temizleyin. Düzenli olarak bu maskeyi yaparsanız güneş lekelerinin rengi açılacaktır.

Alkol ve sigara kullanımı güneş lekesi oluşumunu tetikler mi?

Alkol ve sigara kullanımı kişinin bağışıklık sistemini zayıflatır. Bu ürünleri fazla kullananlar güneş lekesine daha yatkın hale gelebilirler. Bu yüzden güneş lekesi oluşumunda risk faktörlerine sahip olanlar dikkatli olmalıdır. Özellikle yaz aylarında güneşe daha fazla maruz kalındığından alkol ve sigara kullanımı kısıtlanmalıdır.

Cildin nem dengesini korumak güneş lekeleri oluşumunu önler mi?

Cildin nem dengesini korumak güneş lekelerinin oluşumunu azaltabilir. Bunun için antioksidan içeren kremler kullanılabilir. Ancak bu ürünler tek başına güneş lekesi oluşmasına engel olmaz. Bunun yanında cilt tipinize uygun olan yüksek faktörlü güneş kremi de kullanmalısınız. Ayrıca güneş ışınlarının dik geldiği saatlerde güneşe çıkmamaya özen göstermelisiniz.

Çiller tedavi edilebilir mi?

Çiller tedavi edilebilen cilt lekeleridir. Ancak en uygun tedavinin belirlenmesi için bir dermatoloğa giderek cilt muayenesi yaptırılmalıdır. Çillerin özelliklerine uygun kremler, kimyasal peeling gibi tedavi yöntemleri kullanılabilir.

Güneş lekelerine karşı doktora danışmadan ürün kullanmamın bir sakıncası var mı?

Güneş lekelerine karşı doktora danışmadan ürün kullanmak sakıncalı olabilir. Bu ürünleri kullanmak için önce bir dermatolog ile görüşmelisiniz. Etkin bir tedavi uygulanması ve lekelerin neden oluştuğu belirlenmelidir. Yapılacak cilt muayenesi ve diğer tetkiklerden sonra doktorun önerdiği ürünler kullanılmalıdır.

Güneş lekelerinin kalıcı bir çözümü var mı?

Güneş lekelerinin kalıcı bir çözümü maalesef bulunmamaktadır. Güneş lekesi oluşumuna karşı genetik yatkınlığın olması, hormon dengesizliği yaşanması, hamilelik süreci, bazı ilaçların kullanılması gibi risk faktörlerini taşıyanlarda güneş lekesi oluşabilir. Ancak güneş lekesi oluşmasını önlemek için bazı tedbirler alınabilir. Güneşte uzun süre kalmamak ve güneşten koruyucu krem kullanmak bu tedbirlerin en etkili olanlarıdır.

Koyu tenli kişilerde de güneş lekeleri görülür mü?

Güneş lekeleri koyu tenli kişilerde daha fazla görülür. Bunun nedeni cilde rengini veren pigment hücrelerinin bu kişilerde daha fazla olmasıdır. Açık tenli kişiler güneş ışınlarına karşı daha hassas olurlar. Bu kişilerde daha çok güneş yanıkları oluşur. Koyu tenli kişilerde ise güneş lekesi daha yaygın görülür.

Güneş lekesi tedavisi evde yapılabilir mi?

Güneş lekesi tedavisi evde yapılabilir. Ancak yeni oluşan güneş lekelerini bu şekilde ortadan kaldırabilirsiniz. Cilde yayılmış, rengi koyulaşmış olanları ve cildin dermis tabakasına kadar inenleri evde tedavi edemezsiniz. Doğal cilt bakım maskeleri hazırlayarak güneş lekesi sorununuza çare arayabilirsiniz. Bunun için kullanabileceğiniz ürünler sarı kantaron suyu, organik elma sirkesi, yoğurt, karbonat, limon, zeytinyağı gibi doğal ürünlerdir. Ancak bu ürünleri kullanırken cildinizin hassasiyetini, alerjik yapısını da dikkate almalısınız. Bu uygulamaları cildinizdeki lekelerin kesin olarak güneş lekesi olduğunu belirledikten sonra yapmanızı öneririz.

Güneş lekeleri kendiliğinden geçer mi?

Güneş lekeleri kendiliğinden geçmez. Bu lekelerin oluşması vücudun kendini savunması nedeniyle olur. Ciltteki pigment artışına bağlı olarak kahverengi lekeler meydana gelir. Lekelerin tedavisinde özel kremler kullanılabilir. Ayrıca kimyasal peeling uygulamaları yapılabilir. Bunlar güneş lekesi tedavisinde etkisiz kalırsa IPL lazer tedavisi, mezolift, mezoterapi, PRP gibi uygulamalara başvurulabilir.

Güneş lekesi nasıl geçer?

Güneş lekesinin ortadan kaldırılması için estetik cerrahi uygulamaları, farmakolojik uygulamalar ve doğal bazı uygulamalar söz konusudur. Cerrahi uygulamalarda genelde ufak kesiler ve lazer cihazlar kullanılır. İlaç tedavilerinin temelinde ise pigment yenilenmesi yatar. Vücuduna kimyasal ürün sürmek istemeyenler ise doğal bazı kürleri tercih etmektedir. Doğal kürlerin işe yararlığı konusunda tartışmalar bulunur. Leke bölgesine düzenli olarak limon suyu sürülmesi, Leke bölgesine düzenli olarak elma sirkesi sürülmesi, Leke bölgelerini süt banyosuna maruz bırakmak, Yeşil çay posasını leke bölgesinde bekletmek başlıca doğal yöntemlerdir.

Güneş neden leke yapar?

Güneş hem yararlı hem de zararlı bazı ışınlar barındırır. Yararlı ışınların dahi uzun süreler boyunca vücuda teması zarar oluşturabildiğinden dolayı, güneş lekelerinin de güneş ışınlarına fazla ya da yanlış maruz kalmaktan dolayı oluştuğunu söyleyebiliriz. Güneş ışınları deri yüzeyine temas ettiklerinde hücre boyutunda etki ederler. Derinin renginin ortaya çıkmasında etkisi olan pigment sayısında anormal artışlar gerçekleşir ve artışın olduğu bölge leke şeklinde görülür.

Güneş lekesi ne kadar sürede iyileşir?

Güneş lekelerinin iyileşme süresini belirleyen temel unsur ne tür bir cilt tipinde ortaya çıktıkları, hangi derinlikte etki ettikleri, kalıcı hasar verip vermedikleri ve uygulanan tedavinin niteliğidir. Basit güneş lekeleri birkaç hafta içerisinde ortadan kalkarken çok daha kompleks güneş lekeleri cerrahi müdahale olmadan geçmemektedir.

Güneş lekesi tekrarlar mı?

Güneş lekelerinin herhangi bir yöntemle tedavi edilmesi, güneş lekelerine karşı bağışıklık kazanılmasını sağlamaz. Tedaviden sonra güneşe aşırı derecede maruz kalınırsa aynı ya da farklı bölgeden güneş lekelerinin tekrarlaması mümkündür. Yapılması gereken şey gölgede kalmak ya da güneşe çıkılacaksa mutlaka otuz faktörü aşmayan güneş kremleri kullanmaktır.