Zihin Yorgunluğu

Zihin Yorgunluğu Hakkında

Zihin yorgunluğu beynin aşırı aktivitesinin sonucudur. Bir proje ya da görev için çok fazla zihinsel çaba harcadığınızda gerçekleşebilir. Gün içinde odaklanmış vaziyette çok uzun saatler geçirmek verimliliği bir süre için arttırabilir. Fakat bu durum uç noktalara vardığında beyin yorgunluk sinyalleri vermeye başlar. Araştırmalar zihinsel yorgunluğun konsantre olamama ve basit hatalarda artış ile sonuçlandığını gösteriyor. Kontrolsüz zihin yorgunluğu stresli hissetmeye ve uzun süreçte depresyona neden olur. Bu durum yalnızca iş yaşamını ya da uğraşılan konuyu etkilemez. Aynı zamanda aile ve iş yerindeki diğer kişilerle ikili ilişkilere zarar verir. Zihinsel olarak tükenmek sosyal bağları da zayıflatır.

Zihin Yorgunluğu Nedir?

Zihin yorgunluğunun fiziksel ve duygusal etkileri vardır. Hatta başkalarının sizden önce fark edebileceği davranışsal değişikliklere de neden olabilir. Bu sorun herkeste farklı boyutlarda olsa da genellikle aşırı stres dönemlerinde yavaş yavaş ortaya çıkar. Stres devam ettikçe psikolojik durum daha da bozulur ve beyin aktiviteleri eskisi kadar verimli çalışmaz. Bu durum bir hastalık tanımı olmasa da çoğu kişi yaşadığı duruma “tükenmişlik” adını verir. Kişi tüm belirti ve semptomları yaşamıyor olsa da zihinsel yorgunluk yolunda olabilir.

Zihin Yorgunluğu Nedenleri

Zihin yorgunluğu genel anlamda günümüz yaşantısının bir sonucudur. Çok yoğun günlük programlar, kişinin dinlendirici faaliyetler yapamaması, zorunlu olarak çok uzun süre stresli bir ortamda bulunması gibi durumlar bu durumun başat nedenlerindendir.

Uzun Süreli Stres

Stres zaman zaman herkesin yaşadığı bir sorundur. Vücudun yeni, heyecan verici ya da korkutucu olabilen olumlu ya da olumsuz durumlara verdiği tepkidir. Bu biyolojik cevap adrenalin ve kortizol dahil olmak üzere stres hormonlarının artmasına neden olur. Bu hormon artışı hızlı düşünmeyi gerektiren baskıcı durumlara hızlı tepki vermeye yardımcı olur. Fakat stresi ortaya çıkarak durum ortadan kalktıktan sonra normale dönmelidir. Zihin yorgunluğu ise genellikle uzun süreli stresin sonucudur. Vücut stres tepkilerini harekete geçiren şeylerle sürekli olarak uğraşırken kortizol seviyeleri yüksek kalır. Sonuçta sindirim, uyku ve bağışıklık normal vücut fonksiyonlarına müdahale etmeye başlar.

Yoğun Yaşam Koşulları

Yoğun yaşam koşulları beynin sürekli tam kapasite çalışmasını gerektirir. Bu durumda vücutta mutluluk hormonları yeterince salgılanamaz. Kişinin kendine vakit ayırması, beynin dinlenmesi gibi konular bu yüzden ihtiyaçtır.

Havasız Ortamda Bulunmak

Havasız, sıkışık büro yaşantısı büyük şehirlerde sıkça karşılaşılan ortamlardır. İnsanlar burada çok uzun saatler geçirir. Bu geçirilen zaman da genellikle yoğun strese maruz kalınan bir zaman dilimidir. Bu ortamlar kişinin daha rahat ve ferah hissetmesinin önüne geçer. Uzun süreçte beynin biyokimyası kötü etkilenir.

Elektro Manyetiğe Maruz Kalmak

Beynin sistemi bir elektrik sistemidir. Gün içinde çok fazla elektro manyetiğe maruz kalmak beynin biyokimyasını etkiler. Bu dalgalar gün içinde çok uzun süre etkisinde kaldığımız cihazlardan yayılır. Bilgisayar, telefon gibi teknolojik cihazlar artık günlük yaşamın, iş yaşamının bir parçası olsa da bunlara fazla maruz kalmak zihin yorgunluğuna yol açar. Bu yüzden çalışırken molalar vermek, çok uzun süre bunları kullanmamaya çalışmak ve çalışılan ortamı iyi havalandırmak gerekir.

Alkol Tüketimi

Alkol tüketiminin çok sık veya çok fazla olması beyni kötü etkiler. Hafızada, bilişsel yeteneklerde problemlere yol açar. Alkol gibi uyuşturucu alışkanlıkları da bu etkileri gösterir. Daha sağlıklı beyin aktiviteleri için bunlardan uzak durmak gerekir.

Vitamin Eksikliği

Beynin fonksiyonlarının sağlıklı biçimde işleyebilmesinde vitaminlerin rolü büyüktür. Özellikle B12 vitamini sağlıklı beyin işleyişinde önem taşır. Hatta sınav dönemindeki gençlerin daha iyi konsantrasyon için B12 takviyeleri aldığı görülür. Bu vitaminin vücutta eksikliği zihin yorgunluğu belirtilerine yol açar. Kişinin verimli çalışmasına engel olur. Aynı şekilde ciddi demir eksikliği de benzer sonuçlar doğurur.

Zihin Yorgunluğu Belirtileri

Zihin yorgunluğu yaşayan insanların bilişsel yeteneklerinde değişiklikler meydana gelir. Daha önce çok kolay şekilde yapılabilen işler kişi için zorlaşır. Basit ve normalde yapmayacağı hatalar yapmaya başlar. Bunların yanında davranışların ve fiziksel durumun da kötü etkilendiği gözlenir.

Unutkanlık

Zihin yorgunluğu yaşayan kişiler beyinlerinin ağırlaştığını hissedebilir. Gün içinde ufak tefek birçok şeyi unutabilir. Bu durum alzheimer değildir. Fakat kişinin günlük hayatını ve işlerini kötü etkiler.

Odaklanma Güçlüğü

Uzun süre, dinlenmeye vakit bulamadan üst düzey odaklama faaliyeti gösteren beyin yorgunluğa girdiğinde odaklanmada sorunlar başlar. Kişi istediği verimi bir türlü yakalayamaz.

Konsantrasyon ve Algı Eksikliği

Bilişsel yeteneklerin neredeyse hepsini etkileyen zihinsel yorgunluk konsantrasyonu da bozar. Algılamada sorunlar doğmaya başlar. Normalde çok basit gelecek işleri algılamak zaman alabilir.

Öğrenme ve Ezber Zorluğu

Zihin yorgunluğu yaşayan kişiler yeni bir şey öğrenme, bir bilgiyi akılda tutma gibi konularda sıkıntılar yaşamaya başlar. Beyninin aşırı yoğun olduğunu hisseder. Unutkanlık ile birlikte yaşanır ve hayatı kötü etkiler.

Tahammülsüzlük ve Çabuk Sinirlenme

Bu sorun hastanın karakteri dışında davranışlar sergilemesine neden olabilir. Çok daha tahammülsüz ve sinirli olabilir. Bu durum onu sosyal çevresinden uzaklaşmaya, çevresinden izole olmaya götürebilir. İş yerindeki performansı da buna bağlı olarak düşer.

Fiziksel Yorgunluk

Sürekli zihinsel yorgunluk fiziksel yorgunluğu da beraberinde getirir. Son araştırmalar zihinsel tükenmenin fiziksel tükenmeyi tetiklediğini göstermiştir. Fiziksel performansın bozulması, basit işleri bile daha büyük bir çabayla yerine getirmek zihin yorgunluğu ile birlikte yaşanabilir.

Zihin Yorgunluğu Tanı ve Teşhis Yöntemleri

Zihin yorgunluğu durumunu kişi kendi de fark edebilir. Fakat tek başına bir çözüm bulamadığı noktada doktora başvurur. Hastalık, doktor ile görüşmede anlaşılır. Herhangi bir vitamin eksikliği olup olmadığını anlamak için de tetkiklere başvurulabilir.

Doktor Muayenesi

Zihin yorgunluğu yaşayanlar psikiyatri bölümüne ya da bir psikoloğa başvurabilirler. Buradaki muayenede şikâyetler, belirtiler ve hastalık öyküsü dinlenir. Buna göre zihin yorgunluğu tanısı konabilir.

Tetkikler

Uzman değerlendirmesinden sonra altta yatan bir vitamin eksikliği olup olmadığına bakılabilir. B12 vitamini ve demir eksikliği araştırılabilir. Bunun için kan testi yapılması yeterli olur. Bir eksiklik varsa önce takviye edilir ve ardından hastanın bu vitamin ve mineralleri doğal yollardan alması teşvik edilir.

Zihin Yorgunluğu Risk Faktörleri

Zihin yorgunluğu genellikle fazla çalışıldığını veya uğraşılan işte fazla stres olduğunu gösterir. Fakat bu durum yaşamın herhangi bir alanında uzun süre kalıcı strese neden olabilir. Günlük hayatın içinde birçok koşul zihin yorgunluğunu beraberinde getirebilir. Bu riski arttırabilir. Zihin yorgunluğunu tetikleyebilen durumlar çok çeşitlidir ve herkes için farklı olabilir. Fakat bazıları daha yaygındır.

Yoğun Tempolu Meslekler

Uzun saatler boyu ve yüksek baskı altında kalınan mesleklerde bu durum daha sık gözlenir. Havasız, dar, stresli bir ofiste, acil servislerde çalışmak bunlara örnek olarak verilebilir. Bunların üzerine finansal stres, yoksulluk, iş memnuniyetsizliği eklenebilir. Tüm bunlar toplandığında iş ve yaşam dengesi büyük ölçüde bozulmuş olur. Her insanın işiyle uğraşmadığı, kendi için dinlenmeye zaman ayırdığı sürelere ihtiyacı vardır.

Stresli ve Yoğun Uğraşlar

Zihin yorgunluğu sadece mesleklerden kaynaklanmaz. Hayatın içinde benzer şekilde yoğun uğraşlar da olabilir. Örneğin sevdiği bir yakını hasta olan ve ona bakan kişiler büyük bir sorumluluğun altına girer. Uğraşları tüm gün sürer ve eğer tek başınalarsa bu durum hem zihin hem beden yorgunluğuna neden olabilir. Benzer bir durum da bebek sahibi olmaktır. Gün içinde hiç boş kalmamak, geceleri yeteri kadar uyuyamamak benzer sonuçlar doğurabilir. Bu yüzden eşlerin bu sorumlulukları paylaşması ve birbirine yardımcı olması gerekir.

Duygusal Sorunlar

Yoğun stres zihin yorgunluğunun başat sebebidir. Bu durum duygusal sorunlardan kaynaklanabilir. Sevilen birinin ölümü, yakın hissedilen birinden ayrı kalmak, ikili ilişkilerdeki büyük sorunlar gibi durumlar zihin yorgunluğuna yol açabilir.

Zihin Yorgunluğu Komplikasyonları

Zihin yorgunluğu müdahale edilmediğinde sosyal davranışları bozar. Kişinin iş ve arkadaş çevresi ile ilişkilerini etkiler. Uzun süreçte de psikolojik hastalıklara yol açabilir.

Depresyon ve Anksiyete Bozukluğu

Depresyon yani majör depresif bozukluk hisleri, davranışları ve düşünme yapısını olumsuz yönde etkileyen yaygın ve ciddi bir tıbbi hastalıktır. Normalde zevk veren aktivitelere olan ilginin kaybolmasına neden olur. Çeşitli duygusal ve fiziksel sorunlara yol açar. İş ve ev yaşamını bozabilir. Tedavisi uzmanlarca yapılır. Anksiyete ise kaygı bozukluğu adıyla anılır. Kaygı, vücudun strese verdiği doğal tepkidir. Korku ve endişe hissi olarak bilinir. Fakat bu duygu aşırı ise ve altı aydan uzun sürüyorsa kaygı bozukluğu yaşanıyor olabilir. Tedavisi uzmanlarca planlanır. Uzun süreli zihin yorgunluğu müdahale edilmediğinde bu psikolojik hastalıklara neden olabilir.

Sürmenaj

Sürmenaj, zihin yorgunluğu ile benzer bir durumdur. Aynı sebeplerden kaynaklanır. Kişinin dikkatini toplayamamasına, hiçbir şeye istek ve ilgi duymamasına, fiziksel yorgunluğa neden olur. İş, okul ve ev yaşamını kötü etkiler.

Zihin Yorgunluğu Nasıl Önlenir?

Zihin yorgunluğunu önlemede temel prensipler iş, uğraş ve yaşam dengesini sağlamak, daha fazla mutluluk hormonu salgılamak ve dinç hissedebilmektir. Hayatta bizim dışımızda gelişen ve buna engel olabilecek durumlarla karşılaşılabilir. Fakat bazı önlemler alınması bu durumun önüne geçebilir.

Dinlenmeye Zaman Ayırmak

Hem bedensel hem de zihinsel olarak günün ve haftanın bir bölümü dinlenmek gerekir. Yoğun dikkat gerektiren işlerde çalışanlar periyodik olarak mola vermelidir. Bu molalarını da telefon ya da bilgisayar başında geçirmeleri önerilmez. Beynin dinlenmesi ve sürekli oturuluyorsa vücudun hareket etmesi gerekir. Kan dolaşımının düzenlenmesi önem taşır. Başka bir yoğun uğraş varsa da kişiyi rahatlatacak aktivitelere zaman ayırmak önem taşır.

Beslenmeye Dikkat Etmek

Sağlıklı beslenmeye dikkat etmek kişiyi bedensel ve zihinsel olarak dinçleştirir. Fast food ağırlıklı beslenmeden meyve ve sebze ağırlıklı beslenmeye geçiş büyük bir aşamadır. Öğün atlamamak, mideyi çok doldurmamak ve karbonhidratı gereğinden fazla tüketmemek yardımcı olur.

Fiziksel Aktivitelerde Bulunmak

Hareketsiz yaşam tek başına dahi zihinsel aktiviteleri kötü etkiler. Kan dolaşımını bozar, depresif yaşama davetiye çıkarır. Periyodik olarak kalkıp ufak egzersizler yapmak, fırsat buldukça yürümek ve mümkünse düzenli spor yapmak beyin sağlığı için de önemlidir. Spor ve egzersiz mutluluk hormonlarının salgılanmasını arttırır. Düzenli bir yaşama geçişi kolaylaştırır. Böylece zihin yorgunluğunun üstesinden gelinebilir.

Sosyalleşme ve Hobi Edinmek

Kişinin kendine zaman ayırması, stressiz bir ortamda kendi sevdiği uğraşlarla ilgilenmesi bir ihtiyaçtır. Bunları yaparken sosyalleşmek, yeni insanlar tanımak stresin atılması için de etkilidir.

Uyku Düzenini Sağlamak

Yeteri kadar uyuyamamak zihin ve beden aktivitelerini kötü etkiler. Bazen stres, uzun çalışma saatleri veya gece uyanmayı gerektiren durumlar nedeniyle uyku düzeni bozulur. Bu durum psikolojik sorunlara yol açar ve verimi düşürür.

Sık Sorulan Sorular

Zihni güçlendiren besinler nelerdir?

Zihnin yorgunluğa dirençli hale gelmesinde en önemli etken spor, uyku düzeni ve stresten uzaklaşmaktır. Besinler ise tüm vücut ve beynin ihtiyaç duyduklarını onlara vermek açısından önem taşır. Sağlıksız beslenme zihin aktivitelerini de kötü etkiler. Özellikle karbonhidrat, protein ve yağ dengesinin sağlanması, B, C ve E vitaminlerinin yeteri kadar alınması önem taşır. Aşırıya kaçmadan kuruyemiş, kakao, ceviz gibi yiyecekleri tüketmek faydalı olur.

Zihin yorgunluğu için ne zaman tıbbi destek almak gerekir?

Eğer kişi tek başına üstesinden gelemediğini hissediyor ve işlerini verimli şekilde yapamıyorsa bir uzmandan destek almalıdır. Öncesinde yoga ve pilates gibi aktiviteler denenebilir. Dinlenmek için zaman ayrılabilir.

Sürekli unutkanlık, algı sorunları gibi şikâyetler farklı bir hastalık belirtisi olabilir mi?

Bu belirtiler başka birçok hastalığın belirtisi olabilir. Hastanın yaşadığı diğer şikâyetlere bakılarak ve gerekli testler yapılarak sorunun ne olduğuna karar verilir. Bu yüzden bir uzmana danışmak gerekir.

Zihin yorgunluğu için bitkisel tedaviler var mı?

Zihin yorgunluğu sadece, bazı bitkileri tüketerek tedavi edilemez. Bu beyin ve bilişsel faaliyetlerle ilgili bir sorundur. Ara ara küçük dinlenmeler yapmak, spor ve egzersize zaman ayırmak, stresten uzaklaşmak ve sevilen uğraşlarla ilgilenmek gerekir. Stresle başa çıkmaya çalışırken rahatlatıcı bitki çaylarından destek alınabilir. Fakat tek başına yeterli değildir.

Zihin yorgunluğu tedavisi nasıl yapılıyor?

Zihin yorgunluğu tedavisi temelde hayat koşullarını iyileştirmeye çalışmaktan geçer. Kişinin stresle başa çıkabilme yolu bulması, stresli ortamdan uzaklaşması, sevdiği aktivitelere zaman ayırması, yeteri kadar uyuması ve spor yapması önerilir. Fakat bunlar yapılamıyor veya yeterli olmuyorsa başka tedaviler denenebilir. Stresle başa çıkmak için ilaçlardan faydalanılabilir. Vitamin eksikliği varsa takviye edilir. TMS gibi manyetik titreşimler ile beyin hücrelerinin çalışması düzenlenebilir.

Öğrencilerde sınav kaygısı zihin yorgunluğuna yol açar mı?

Sınav dönemleri öğrencilerin aşırı baskı hissettikleri, yoğun ve stresli bir dönemdir. Bu dönemde zihin yorgunluğundan başka psikolojik ve fiziksel rahatsızlık da görülebilir. Hareketsizlik, dinlenememek, hobilerle uğraşamamak ve baskı, endişe hisleri bunlara neden olabilir.

Zihin yorgunluğuna neler iyi gelir?

Zihin yorgunluğunun oluşmasında sosyal yaşamdaki sorunlar, iş yoğunluğu ve stres gibi unsurlar oldukça önemlidir. Örneğin devam eden parasal problemler başlıca zihin yorgunluğu kaynağı olarak tarif edilebilir. Zihin yorgunluğundan kurtulmak için psikolog seanslarına başlanabilir. Ayrıca bir hobi edinip günlük dertlerden bir süreliğine de olsa uzaklaşılabilir. Ancak sistemli bir tedavi zihin yorgunluğunu kalıcı olarak ortadan kaldırabilmektedir.