Uyurgezerlik Tedavisi

Uyurgezerlik Tedavisi Hakkında

Somnambulizm olarak da bilinen uyurgezerlik hastalığı genel olarak uykuda gezmek olarak tanımlanabilir. Bu durum daha çok uykunun ilk üçte birlik olan kısmında yani rüyasız uyku adı verilen dönemde görülmektedir. Uyurgezerlik sırasında kişiler yatağa oturabilir, evi ya da odayı dolaşabilir, etrafa bilinçsiz şekilde bakabilir, evi terk edebilir ve hatta dışarı çıkarak uzun mesafeler yürüyebilir. Bu ve bunun gibi belirtileri olan uyurgezerlik durumu daha çok 4 ve 8 yaş aralığında olan çocuklarda başlar. Erişkin olan bireylerde yüzde 1 oranında ve çocuklarda yaklaşık yüzde 10 oranında görülmektedir. Uyurgezerlik durumuna neden olan konular tam olarak netleşmemiş olsa da uyurgezerlik rahatsızlığının tedavisi mümkündür.

Uyurgezerlik Nedir?

Uyurgezerlik durumu, kişinin uyku halinde iken kalkıp yürümesine ve farklı eylemleri gerçekleştirmesine neden olan bir rahatsızlıktır. Bu sorun genellikle kişinin derin uykudan daha hafif olan duruma ya da uyanık hale geçtiği zaman gerçekleşir. Uyurgezer kişi bu eylemi gerçekleştirirken mantıklı şekilde bir cevap veremez ve bu durum çoğu zaman hatırlanmaz. Daha çok uykunun başlangıç saatlerinde ortaya çıkan uyurgezerlik, yaklaşık olarak 10 ila 15 dakika sürmektedir. Uyurgezerlik halinin süresi her hasta için farklı olabilmektedir. Hasta yatakta oturma, odada ve evin içerisinde dolaşma gibi durumlar yaşayabilir ve daha sonrasında yine yatağa geri döner. Bütün bu yapılan hareketlerde belirgin bir amaç bulunmaz, ancak dışarıdan bakıldığında kişinin mantıklı şekilde hareket ettiği ve uyanık olduğu söylenebilir. Hasta bu durumda iken isminin söylenmesini anlayamaz ve dokunulduğunda yanıt alınamaz.

Uyurgezerlik rahatsızlığının farklı dereceleri bulunmaktadır. Bu derecelere göre hastalar da farklı davranışlar sergiler. Hafif olan uyurgezerlikte hastalar yatağında oturur, yorganı ve yastığı ile oynar. İleri olan uyurgezerlikte ise hasta odasında ya da evin diğer kısımlarında dolaşabilir, merdivenleri kullanabilir hatta dışarıya çıkabilir. Bunları yaparken bir şeyden korkması halinde kaçabilir ya da bir şeylere karşı kendini savunabilir.

Uyurgezerlik Kimlerde Görülür?

Uyurgezerlik rahatsızlığı genel olarak çocukluk döneminde çıkan bir durumdur. Çoğunlukla 4 ve 8 yaş aralığında ortaya çıkan bu rahatsızlık ilerleyen yaşlarda da görülebilir. Çocukların yüzde 10 ve 15’inde görülen uyurgezerlik, erişkin bireylerde yüzde 1 oranında görülür.

Uyurgezerlerde Hangi Belirtiler Görülür?

Uyurgezerlik hali, genellikle rüyasız geçen bir uyku esnasında meydana gelmektedir. Bu kişiler aniden ayağa kalkabilir ya da gözlerini açabilir. Uyurgezerlik sırasında kişinin gözleri anlamsız şekilde bakabilir, evin içerisinde dolaşabilir veya ışıkları açıp kapatabilir. Giysiler giyebilir, bir şeyler yiyebilir, araç sürebilir, konuşabilir, kabus görmeleri halinde çığlık atabilir ve etrafında bulunan şeylere tekmeler atabilir. Ayrıca bu durumda olan kişileri uyurgezer oldukları esnada uyandırmakta oldukça güçtür. Uykuya daldıktan 1-2 saat sonrasında uyurgezer haline geçebilen kişiler, bu durumu gecede bir kaç defa tekrar yaşayabileceği gibi, bir kaç gece ard arda da yaşayabilir. Çocukluk döneminde ortaya çıkan bu uyurgezerlik sorunu ergenlik döneminde kendiliğinden yok olmaktadır. Görülebilecek belirtiler ise; yüzde herhangi bir ifadenin olmaması, kişinin bakışlarının sabit ve gözlerinin tam açık olması, uyku esnasında olduklarında bile uyanık şekilde görünmek, çevrede bilinçsiz şekilde dolaşmak, aktiviteler ile uğraşmak, sorulan sorulara cevap verememek ya da mantıksız cevaplar vermek, kişinin çevresinde bulunan eşya ve insanlara karşı dikkatsizce bir tavır sergilemesi ve uykuda yapılan eylemlerin uyandıktan sonra hatırlamamaktır.

Uyurgezerlerin Uykuda Beyni Nasıl Çalışır?

Beyinde gelişimsel nedenler sonucu ortaya çıktığı düşünülen uyurgezerlik, derin uyku sürecinde ortaya çıkmaktadır. REM adı verilen derin uyku aşamasında vücut, felç olmuşcasına hareketsiz şekilde kalır. Bu sırada ise vücut ısısı da aynı şekilde hızla düşer ve uyurken üşümeye başlanır. Uyurgezer halinde iken beyin ilginç paradokslar halinde aktif bir bilinç izlenimi vermektedir. Fakat aktif olarak görülen beyin bu sırada uyunacak kadar aktif değildir. Yapılan araştırmalara göre uyurgezer olan kişilerin beyin dalgaları izlenmiştir. Araştırma sonucunda bu kişilerin beyinlerinin bir kısmının uyanık diğer kısmının ise hala uyur vaziyette olduğu sonucuna varılmıştır. Beyinde görülen iki farklı durum sonucunun ise uyurgezerlik rahatsızlığının nedenini oluşturduğu düşünülmektedir.

Uyurgezerlerin Dikkat Etmesi Gerekenler Nelerdir?

Uyurgezer kişiler bu durumun farkında olmadan bilinç dışı şekilde gerçekleştirir. Bu sebeple uyurgezerlerin dikkat edebileceği pek fazla bir şey bulunmamaktadır. Uyurgezerlik belirtilerinin görülmesi halinde bir psikiyatrist ile görüşülmesi önemlidir. Hastalığın tedavisi ile bu semptomlardan kurtulmak mümkündür. Dikkat edilmesi gereken en önemli konu, hastalar bilinçsiz şekilde eylem içerisinde olduklarından dışarı çıkmamaları için önlem alınmasıdır.

Uyurgezerlik Tedavi Türleri

Uyurgezerlik tedavisi için öncelikli olarak hastanın durumu ve yaşadığı semptomlar değerlendirilir. Buna yönelik olarak psikiyatrik destek ya da ilaç tedavisi uygulanabilir. Bazı hastalarda her iki yöntemde kullanılmaktadır. Buna etki eden ise uyurgezerlik hastalığının derecesidir. Çocukluk döneminde ortaya çıkan uyurgezerlik rahatsızlığı ergenlik ile beraber yok olmaktadır. Rahatsızlığı sonradan ortadan kaldırılabilecek durumda olan hastalara uygun şekilde tedavi uygulanmaktadır.

Psikiyatrik Tedavi

Temel olarak uyku ile ilgili problemler nörolojinin ve psikiyatri alanını ilgilendiren bir durumdur. Uyurgezerlik rahatsızlığı yaşayan hastaların bu konu hakkında ilk başvurduğu kısım psikiyatri bölümüdür. Uyurgezerlik hali, uykunun derin olduğu göz hareketlerinin hızlı olmadığı zaman diliminde görülür. Psikiyatrik tedavi ile bu dönemi baskı altına alacak, yoğunluğunu ve süresini azaltacak yöntemler uygulanır. Kişinin günlük sorunlarından kaynaklanan veya psikiyatrik durumların doğan bir sorun olması halinde bunlara yönelik tedavi şekli uygulanır.

İlaç Tedavisi

Psikiyatrik tedavinin yeterli gelmemesi halinde hasta için ilaç tedavisi de uygulanabilir. Uykudan önceki zamanda trisiklik antidepresanlardan imipramin, benzodiazepinlerden klonazepam, melatonin ve serotonin geri alım inhibitörlerinden paroksetin ilaçları kullanılabilir. Hastanın yaşadığı semptomlara, uyurgezerlik evresine ve yaşına bağlı olarak ilacın dozu değişebilir.

Uyurgezerlik Tedavi Öncesi

Uyurgezerlik tedavisinin öncesinde hasta ve hasta yakınlarının şüphesi giderilmektedir. Muayene sırasında hastaya ve yakınlarına rahatsızlık hakkında gerekli bilgiler verilir. Rahatsızlık hakkında bilgi edinmek semptomları ile başa çıkmakta etkilidir. Tedavi öncesinde ve sonrasında rahatsızlığı tetikleyen faktörlerin önlenmesi ve uyurgezerlik halinde hastanın güvenliği sağlanması gerekir. Atak esnasında hastanın yaralanmaması için bu duruma mahal verecek nesnelerin hastanın uyuduğu ortamdan alınması ve uzaklaştırılması gibi önlemler alınabilir. Ayrıca düşme ihtimaline karşı zemine yumuşak bir madde kaplanabilir. Tedaviden önce atakları tetikleyen uyku yoksunluğu, beslenme ve uyku saatlerinden kaynaklanabilir ve hastanın uykudan önce sinir sistemine etki eden ilaç gibi maddelerin kullanımından kesinlikle kaçınmalıdır.

Muayene

Hastada bulunan şikayetler doğrultusunda nöroloji bölümüne ya da psikiyatri bölümüne başvurmak gerekir. Uyurgezerlik rahatsızlığına neden olan durumlar tam olarak bilinmese de rahatsızlığın genetik olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir. Yapılan muayene esnasında hastanın şikayetleri ve öyküsü dinlenir. Tüm bu durumlar değerlendirilir ve hastaya uygun olan tedavi yöntemi uygulanır. Yapılan tedaviler ile hastaların büyük bir çoğunluğunun rahatsızlığı yok olmaktadır.

Hasta Hikayesinin Değerlendirilmesi

Muayene esnasında doktor hastalığın detaylarını öğrenebilmek adına hastadan rahatsızlığının öyküsünü anlatmasını isteyecektir. Bunun için de doktor hastaya çeşitli sorular yöneltir. Bu sorular genellikle hastalığın başlangıcı, seyri, kaydettiği ilerleme ve son durumu hakkındadır. Hastanın tüm bu sorulara dürüst ve eksiksiz bir şekilde cevap vermesi beklenir. Hasta hikayesinin değerlendirilmesi kesin tanı veya teşhisin konulması için oldukça önemli bir rol oynar.

Uyurgezerlik Tedavi Sonrası

Uyurgezerliğin belli başlı bir tedavisi bulunmamaktadır ve hastalar genellikle bu rahatsızlığı ilerleyen yaşla beraber atlatır. Hastalığın devam etmesi ve hastanın kendine zarar verecek durumlar içerisine girmesi halinde psikiyatrik destek alınabilir ya da ilaç tedavisi uygulanabilir. Bu tedaviler sonrasında genellikle kişiler bu rahatsızlıktan kurtulurlar. Yine de hastaların dikkat etmesi gereken bazı hususlar bulunur. Uyurgezerlik sırasında dışarı çıkma, uzun mesafeler yürüme ve yemek yapma gibi eylemlerde bulunan hastalar için önlem alınmalıdır. Bu eylemler yapılırken hasta kendine veya başkalarına zarar verebilir.

Tedavi Süresi

Uyurgezerlik başka bir rahatsızlığın belirtisi olabilme ihtimaline sahiptir. Muayene ile birlikte bu ihtimal üzerinde de değerlendirme yapılır ve buna uygun şekilde tedavi yöntemi seçilir. Tedavi süresi hastanın durumuna bağlı olarak değişebilmektedir. Uyurgezerlik ergenlik ve ilerleyen yaş ile kendiliğinden ortadan kaybolabilir veya azalabilir. Psikiyatri ve ilaç tedavisinde de aynı şekildedir. Uygulanan yönteme göre rahatsızlığın ortadan kaybolması ve azalma süresi değişebilir.

Aile ve Arkadaşların Yapması Gerekenler

Bu rahatsızlık döneminde kişinin aile ve arkadaşlarının yapması gereken önemli hususlar bulunmaktadır. En önemli konu ise bu durumu ciddi bir hastalık olarak görmemek ve destek olmaktır. Kişi uyurgezerlik sırasında kendine zarar verebilecek eylemlerde bulunabilir. Yapılabilecek tüm ihtimaller göz önünde tutularak önlem alınmalıdır. İlk olarak kişinin odası yeniden düzenlenmelidir. Gece odada yürüme ihtimalinde bilinçsiz olarak bir yere çarpabilir ya da odada bulunan bir cismin üzerine basabilir. Merdivenli bir yerde odası bulunuyorsa değiştirilmelidir. Merdivenlerden yuvarlanma ihtimaline karşı önlem almak sonradan oluşabilecek yaralanmalar açısından önemlidir. Aile ve arkadaşların kişiye bu süreçte psikolojik olarak destek olması bu dönemi atlatabilmek için gereklidir.

Sık Sorulan Sorular

Uyurgezerlik Tedavisinde Kesin Sonuçlar Elde Edilir Mi?

Uyurgezerlik rahatsızlığı yetişkin bireylerde kendiliğinden azalabilir veya tamamen geçebilir. Bu yaşlar sonrasında da nadir olarak görülen semptomlara rastlanabilir. Uyurgezerlik tedavisi ile yüz güldüren sonuçlar alınmaktadır.

Uyurgezerlerin Uyku Esnasında Çevresindekilere Zarar Verir Mi?

Uyurgezer kişilerin beyinlerinin bir kısmı uyanık şekilde bilinçli olurken bir kısmı uyur ve bu durum sırasında yaptıklarının farkına varmazlar. Genel olarak kişiler yatakta oturur, yastığı ya da yorganı ile oynar veya odalar içerisinde yürür. Kişiye engel olunması halinde ise tepki olarak tekmeler atabilir ve tehlikeli davranışlar sergileyebilir.

Uyurgezerler Uykuda Yaptıklarını Uyanınca Hatırlar Mı?

Uyurgezerlik rahatsızlığı, uyku esnasında yürüme olarak ortaya çıkar ve eylemlerin yapılması sırasında uyku hali devam eder. Kişiler bu zamanlarda karar vermekte zorlanabilir ve uykudan tekrar uyanması zor olur. Uykudan uyandığında ise gece yapılan eylemler tamamen unutulur veya kişi hatırlanmakta zorlanır.

Uyurgezerler Araç Kullanabilir Mi?

Uyurgezer rahatsızlığı bulunan kişiler birçok eylemi bilinçsiz bir şekilde gerçekleştirebilmektedir. Araç kullanmakta bu eylemlere dahildir. Uyurgezerlik sırasında kişiler istemsiz bir şekilde araç kullanabilir. Bu durum oldukça tehlikeli olup hastanın aile ve arkadaşlarının önlem alması gereklidir. Hasta hem kendine hem de başka insanlara zarar verebilir.

Uyurgezerlerin Cezai Ehliyeti Var Mı?

Uyurgezer kişilerin cezai ehliyetleri bulunmamaktadır. Uyurgezerler kişiler yaptıkları davranışları bilinçsiz şekilde gerçekleştirdiği için bir suç işlenmesi halinde bir ceza uygulanmaz. Hastaların herhangi bir suç işlenmesi durumunda öncelikle detaylı bir inceleme ve muayene yapılır. Uyurgezer olduğu hakkında bir tanı konulması halinde yaptığı suçlardan dolayı herhangi bir ceza almadan işlenilen suçtan adı silinir.

Uyurgezerlerin Odası Nasıl Olmalıdır?

Uyurgezer kişiler geceleri bulunduğu odada gezebileceği için odanın düzenli olması gereklidir. Kişinin yere düşme ihtimali bulunduğu için zemine yumuşak bir madde serilmesi önerilir. Etrafta çarpabileceği bir eşya bulunuyorsa odadan kaldırılmalıdır. Odanın sade bir şekilde düzenlenmesi kişi için daha güvenli olacaktır. Uyurgezer kişilerin pencereyi açma ve aşağı düşme ihtimali bulunmaktadır. Evin yüksek bir katta olma durumunda ise kişinin hayati tehlikesi bulunur. Gece yatmadan önce pencerelerin kapalı ve açılmayacak şekilde olduğundan emin olunmalıdır. Uyurgezer kişilerin odasının merdivenli bir yerde olması yine tehlikeli bir durumdur. Alt katta olan odalar tercih edilmelidir.

Uyurgezerler İçin Hangi Önlemler Alınabilir?

Uyurgezer rahatsızlığı olan hastaların her biri farklı davranışlarda bulunmaktadır. Öncelikli olarak hastanın gece yaptığı davranışlar gözlemlenmeli ve buna uygun şekilde önlemler alınmalıdır. Kişi dışarı çıkma gibi bir davranış sergiliyorsa kapıların kilitli sürekli olarak kilitli olması gerekir.

Anahtarın ise farklı bir yerde bulunması daha güvenli olacaktır. Aynı şekilde hastalardan bazıları araba kullandığından araba anahtarı göz önünde bulundurulmamalıdır. Gece bilinçsiz şekilde yemek yapan hastalar da bulunmaktadır. Bu gibi durumda kesici aletlerin ortada bırakılması tehlikelidir.

Uyurgezerlik Nörolojik Bir Rahatsızlık Mı?

Günümüzde uyurgezerlik rahatsızlığının uykunun ilk evrelerinde oluştuğu, yani uykunun rüya görünmeyen kısmında ortaya çıktığı bilinmektedir. Ayrıca bu durumun herhangi ilaç kullanımına, fizyolojik bir soruna ya da bağımlılık yaratan bazı maddelerin kullanımına bağlı olarak ortaya çıkmadığı da biliniyor. Fakat hastalarda stresli bir günün ya da dönemin ardından bu durumun arttığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla aşırı yorgunluk ve fazla stres gibi sorunlar uyurgezerlik rahatsızlığını tetikleyen durumlar arasındadır. Ayrıca ilerleyen yaşlarda ortaya çıkan uyurgezerlik durumunun nedenleri arasında nörolojik rahatsızlıklar da bulunabilmektedir.

Uyurgezerlik Sadece Çocuklarda Mı Görülür?

Genel olarak 4 ve 8 yaş arasında çocuklarda görülen uyurgezerlik durumu erkeklerde daha fazla ortaya çıkmaktadır. İnsanların yaklaşık olarak %15’inde tüm yaşam boyunca en azından bir kez görülebilen bir rahatsızlıktır.

Uykuda korku bozukluğu adı verilen durum ve uyurgezerlik arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. İki bozukluk türüde uykunun en derin zamanı olan 3 ve 4. evrelerde ortaya çıkar. Bu iki bozukluğun aynı anda görülme durumuyla sıklıkla karşılaşılır. Aile öyküsünde genel olarak çoğunlukla bir kişide bu iki bozukluk türünden bir tanesi bulunmaktadır. Uykuda korku bozukluğu ve uyurgezerlik sorunu çocuklarda daha fazla görülmektedir.

Yetişkinlerde ise nadiren ortaya çıkar. Bazen ateşli bir hastalık sonrasında görüldüğü durumlarda bulunur. Stresli dönemler, yorgunluk ve uykusuzluk bu nöbetleri tetikleyebilir ya da arttırabilir. Uyku bozuklukları çocukluk döneminden sonra devam ederse veya yetişkinlik döneminde başlarsa bu sorunun altında önemli bir ruhsal bozukluklar olabilme ihtimali düşünülür. Ayrıca bunamanın erken dönemlerinde de ortaya çıkabilen bir rahatsızlıktır.

Uyku Esnasında Hareket Eden Uyurgezeri Uyandırmak Tehlikeli Midir?

Uyku sırasında hareket halinde olan uyurgezer birini uyandırmak tehlikeli olabilir. Kişi kendinde olmadığı için ani, tehlikeli ve tehlikeli olabilecek hareketlerde bulunabilir.

Uyurgezerlik Nasıl Tedavi Edilir?

Uyurgezerliği kesin olarak ortadan kaldıran bir tedavi prosedürü geliştirilmiş durumda değildir. Hastanın sorununa yönelik çeşitli girişimler yapılır. Bunlardan birincisi, hastanın REM uykusundan çıkmasına sebep olan dışsal etkilerin sıfırlanmasıdır. İkincisi ise hastanın uyumasını zorlaştıran her türlü faktörün psikolojik destek ile ortadan kaldırılmasıdır. Hasta, uykuya dalmadan önce tuvalet ihtiyacını gidermeli ve dişlerini fırçalamalıdır. Eğer sprey tarzı bir boğaz rahatlatıcısı kullanıyorsa bunu da sıkmalıdır. Bazı hastalarda uykunun parçalanmasının faydalı olduğu keşfedilmiştir. Yoğun bir günün tam ortasında, genelde öğle vakti yarım saatlik bir şekerlemenin uyurgezerliği azalttığı tespiti oldukça yenidir. Tedavi süresince hem kişinin ailesi ile görüşülür hem de doğrudan hasta ile. Amaç fiziki zararların en aza indirilmesidir.